Lewocza

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°01'22" N 020°35'26" E

Lewocza
Państwo	Słowacja
kraj	preszowski
burmistrz	Miroslav Čurilla
Powierzchnia	64,04 km²
Położenie	49°1' N 20°35' E
Wysokość	570 m n.p.m.
Ludność (2001) • liczba ludności • gęstość	14 511 226,59 os./km²
Nr kierunkowy	0 53
Kod pocztowy	054 01
Tablice rejestracyjne	LE
Miasta partnerskie	Kalwaria Zebrzydowska Łańcut
Położenie na mapie
Strona internetowa miasta
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Levoča (pol. Lewocza, węg. Lőcse, niem. Leutschau, łac. Leutsovia) - miasto powiatowe we wschodniej Słowacji, w kraju preszowskim, w historycznym regionie Spisz.

Miasto leży na wysokości 570 m n.p.m. w Kotlinie Hornadzkiej, u południowych podnóży Gór Lewockich, nad rzeczką Levočsky potok. Liczba mieszkańców miasta wynosi 14 511 osób (31 grudnia 2003), powierzchnia miasta - 64,04 km². Współrzędne geograficzne - 49°01'16 N, 20°35'28 E. Dzieli się na dzielnice:

1. Levoča (centrum),
2. Levočská Dolina,
3. Levočské Lúky,
4. Závada.

Lewocza leży przy głównej słowackiej drodze krajowej nr 18 (D1, międzynarodowej E50), między Popradem a Preszowem. W Lewoczy kończy się odnoga linii kolejowej z Koszyc i Preszowa do Popradu, odbijająca od tej linii w Spiskiej Nowej Wsi.

[edytuj] Historia

Ślady osadnictwa w okolicach miasta pochodzą z epoki kamienia. Już w XI wieku, w okolicy dzisiejszej Bramy Koszyckiej, istniał murowany romański kościółek pw. Świętego Ducha. Pierwsze - słowiańskie - osady w miejscu dzisiejszej Lewoczy powstały jeszcze przed XII wiekiem, co wiadomo stąd, że już wtedy handlowały z Krakowem, miastami Hanzy i Wenecją. Osady te uległy niemal zupełnemu zniszczeniu wskutek najazdów mongolskich w latach 1241-1242. Jeszcze przed 1245, w ramach prowadzonej przez królów węgierskich rekolonizacji, niemieccy koloniści założyli trwałą osadę, o której pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1249. W 1271 Lewocza stała się głównym ośrodkiem specjalnej jednostki administracyjnej - Związku Sasów Spiskich (późniejszej Prowincji XXIV Miast Spiskich), grupującej kolonie niemieckich górników na Spiszu. Jednak miasto szybko wycofało się z tego związku, by już w 1317 stać się uprzywilejowanym wolnym miastem królewskim. Od 1321 miastu służyło prawo składu, a od 1406 kupcy lewoccy byli zwolnieni od myt i obowiązków składu w innych miastach w całych Węgrzech. Pod koniec XIV wieku Lewocza stała się członkiem związku wschodniosłowackich wolnych miast królewskich - Pentapolitany.

Szybki wzrost znaczenia i bogactwa miasta był skutkiem jego położenia na ważnym szlaku handlowym - na węgierskiej Via Magna, prowadzącej znad Cisy przez Szarysz i Spisz do Krakowa, nieopodal miejsca, gdzie łączyła się z nią "Wielka Droga Gemerska", wiodąca z górniczego Gemeru. W 1494 właśnie Lewoczę wybrali na miejsce spotkania jagiellońscy władcy Polski, Litwy, Czech i Węgier. W ciągu XV wieku miasto stało się bogatym ośrodkiem handlowym i utrzymało tę prosperity w ciągu XVI wieku, mimo katastrofalnych pożarów w 1550 i 1599. Miasto dorobiło się wielu kościołów, trzech aptek, szkoły i drukarni (od 1624), działało tu ponad 40 cechów rzemieślniczych. Dobrobytu miasta nie podkopały najazdy husyckie w XV wieku, ponad stuletni (1435-1558) konflikt z pobliskim Kieżmarkiem]] o prawo składu ani nawet najazd turecki i wywołane nim zubożenie Węgier. Uległy jednak zmianie trasy szlaków handlowych - Via Magna straciła na znaczeniu. W epoce powstań antyhabsburskich XVII wieku rozpoczął się zmierzch miasta.

W XVI i XVII wieku Lewocza była najważniejszym ośrodkiem ewangelicyzmu na ziemiach słowackich, jednak za czasów habsburskich doszło do niemal całkowitej rekatolicyzacji Lewoczy i całego Spiszu. Miasto, które początkowo miało charakter czysto niemiecki, po wiekach uległo slawizacji do tego stopnia, że w latach czterdziestych XIX wieku znalazł się tu ośrodek narodowego ruchu słowackiego, zapoczątkowanego przez działaczy z pokolenia Ľudovíta Štúra. Przeprowadzona w 1871 linia kolejowa ominęła Lewoczę, co wówczas jeszcze zmniejszyło jej znaczenie. Paradoksalnie, miasto dzięki temu zyskało, ponieważ został zachowany nietknięty zespół urbanistyczny starego miasta. W 1910 miasto liczyło 7,5 tys. mieszkańców, z czego 3,1 tys. Słowaków, 2,4 tys. Węgrów, 1,4 tys. Niemców, 0,2 tys. Rusinów i 0,2 tys. Rumunów. Do 1923 Lewocza była ośrodkiem administracyjnym komitatu (żupy) spiskiego. Pod koniec II wojny światowej większość lewockich (i w ogóle spiskich) Niemców uciekła na zachód przed Armią Czerwoną, która zajęła miasto 21 stycznia 1945. W 1998 odbyło się tu spotkanie prezydentów 11 państw środkowej Europy.

Lewocza obfituje w zabytki. W całości jest zachowane jej stare miasto z głównym placem - Námestie Majstra Pavla. Na tym placu stoją najcenniejsze zabytki miasta: renesansowy kościół świętego Jakuba z XIV wieku z gotyckim ołtarzem Mistrza Pawła z Lewoczy z 1517, gotycki ratusz z XV wieku z renesansowymi arkadami, pręgierzem i klatką hańby, kamienica Thurzonów oraz zbór ewangelicki. Starówka obfituje w gotyckie, renesansowe i barokowe kamienice kupieckie. Zachowane są spore fragmenty murów obronnych z sześcioma basztami i trzema bramami.

2 km na północ od Lewoczy leży sanktuarium maryjne Mariánska hora - najpopularniejszy cel pielgrzymek katolików Słowacji. 3 lipca 1995 Jan Paweł II celebrował tam mszę dla 650 tysięcy wiernych.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Spectacular Slovakia
• Krótka prezentacja miasta + broszurka w .pdf
• Panorama miasta
• Zdjęcia i przegląd noclegów