Manuel Fraga Iribarne
Z Wikipedii
Manuel Fraga Iribarne (ur. 23 listopada 1922 w Vilalba koło Lugo), polityk i dyplomata hiszpański, aktywny zarówno podczas dyktatury frankistowskiej, jak i po przemianiach demokratycznych.
Spis treści |
[edytuj] Początki (1922-1961)
Absolwent prawa, politologii i ekonomii został ekspertem prawnym Kortezów w 1945, zaś dwa lata później rozpoczął swoją karierę dyplomatyczną.
Od 1948 pracownik w katedrze prawa politycznego na uniwersytecie w Walencji, od 1953 naukowiec w katedrze teorii państwa i prawa konstytucyjnego Uniwersytetu Complutense w Madrycie. Łączył pracę polityka z działalnością naukową niemal nieprzerwanie aż do 1987, kiedy odszedł na naukową emeryturę.
[edytuj] Minister Informacji i Turystyki (1962-1969)
Od lipca 1962, jako minister informacji i turystyki, promował rozwój przemysłu turystycznego. Z tych lat pochodzi slogan Spain is different (ang. Hiszpania jest inna!), przez niektórych interpretowany jako zawoalowane usprawiedliwienie reżimu frankistowskiego. Dochody z turystyki stały się szybko jedną z głównych pozycji w budżecie państwa i, wraz z pieniędzmi przysyłanymi Hiszpanom przez krewnych na emigracji, w dużym stopniu przyczyniły się do poprawienia warunków życia w kraju. Innym, niebezpośrednim efektem rozwoju turystyki i kontaktów z obcokrajowcami było poluźnienie twardego gorsetu obyczajów i, w konsekwencji, osłabienie dyktatury.
Z drugiej strony Fraga, jako minister propagandy, musiał też legitymizować reżim i wielokrotnie usprawiedliwiać zbrodnie dyktatury. Wyróżnił się szczególnym zapałem w przypadku przywódcy komunistycznego Juliana Grimau rozstrzelanego w 1963. Co charakterystyczne dla osobowości Fragi, nigdy nie przyznał się on do żadnego wstydu czy żalu za udział w nieprawościach dyktatury.
Po katastrofie amerykańskiego samolotu z bombą wodorową na pokładzie (1966), Fraga publicznie wykąpał się w morzu koło Palomares niedaleko katastrofy, co miało uspokoić opinię publiczną i pokazać, że nie ma żadnego ryzyka. Tymczasem w rzeczywistości był to najpoważniejszy wypadek z bronią jądrową w historii, a 29 proc. miejscowej ludności do dziś jest skażonych plutonem.
W tym samym roku doprowadził do uchwalenia nowej ustawy o prasie (zwanej Prawem Fragi), która zniosła cenzurę i doprowadziła do większej wolności słowa, choć wciąż mocno ograniczonej i poddanej autocenzurze.
[edytuj] Kres reżimu frankistowskiego (1969-1982)
W 1969 ustąpił ze stanowiska ministra. W 1973 roku został mianowany ambasadorem w Wielkiej Brytanii, którą to funkcję pełnił aż do śmierci Franco. W 1975 pierwszy premier reżimu po śmierci Franco, Carlos Arias Navarro zaproponował mu tekę spraw wewnętrznych. Przypisuje mu się autorstwo zdania Ulice są moje!, które miał wypowiedzieć po tym jak siły porządkowe rozpędzające zgromadzenie w katedrze w Vitorii użyły ostrej amunicji i pozbawiły życia pięć osób.
Po upadku rządu Ariasa władzę w państwie objął Adolfo Suárez. Udało mu się zgromadzić w nowej partii (UCD) różne środowiska - od reformatorów frankistowskich do centrowców pozostających za życia dyktatora poza oficjalnym obiegiem politycznym.
[edytuj] Szef opozycji (1982-1989)
Fraga, który nie znalazł się w UCD, założył własny sojusz konserwatywnych partii Alianza Popular, który potem przekształcił się w jednorodną partię Partido Popular. Partia, która początkowo składała się głównie z aktywnych uczestników reżimu Franco, zaczęła wkrótce poszerzać swoje szeregi. Kiedy w 1981 rozpadła się UCD, wielu jej członków przystąpiło do AP. W latach 1982 i 1986 Alianza Popular przystępowała do wyborów w koalicji z Ludową Partią Demokratyczną i Partią Liberalną (obie wywodziły się z UCD) i zdobywała w nich 26 proc. głosów, dzięki czemu Fraga był przywódcą głównej opozycji parlamentarnej. Zdobywał mandat deputowanego do Kortezów z ramienia AP w kolejnych wyborach w 1977, 1979, 1982 i 1986.
[edytuj] Prezydent Galicji (1989-2005)
W 1989 Fraga zrezygnował z przywództwa w PP na rzecz José Maríi Aznara i wrócił do rodzinnej Galicii. Wygrał lokalne wybory na prezydenta wspólnoty autonomicznej, która to funkcję pełnił do 2005 roku.
Był krytykowany za nieudolność podczas katastrofy tankowca MT Prestige u wybrzeży Galicii, choć kilka miesięcy później PP wygrała wybory samorządowe w większości miejscowości dotkniętych katastrofą.
W 2005 wygrał ponownie lokalne wybory, PP zabrakło jednak bardzo niewiele do uzyskania większości bezwględnej. Sojusz miejscowych socjalistów i nacjonalistów uniemożliwił mu jednak kolejną kadencję na stanowisku. Prezydentem Galicii został socjalista Emilio Pérez Touriño.
