Mezoameryka
Z Wikipedii
Mezoameryka - region obejmujący terytoria zamieszkane przez członków wielkich środkowoamerykańskich kultur prekolumbijskich oraz ich wpływu kulturalnego, ekonomicznego i politycznego. Rozciąga się w przybliżeniu od środkowego Meksyku po Przesmyk Panamski.
Wyznacznikami przynależności do Mezoameryki są m.in.:
- rolnictwo ekstensywne z przewagą uprawy kukurydzy i bawełny,
- zbliżona mitologia i panteon bogów:
- postać Kwetzala (Pierzastego Węża),
- system liczbowy i kalendarzowy oparty o podstawę 20,
- gra w piłkę (pelota),
- budowa piramid schodkowych,
- użycie obsydianu.
Do kultur mezoamerykańskich zalicza się zazwyczaj:
- Tolteków
- Olmeków
- Majów
- Azteków
- Chichimeków
- Zapoteków
- Misteków
- Tzeltalów
- Totonaków
- Tarasków
- Huichol
- Czortów
- Czimateków
- Momostengów
Termin "Mezoameryka" został użyty po raz pierwszy przez amerykanistę Paula Kirchhoffa. Jego zdaniem obszar ten obejmował terytorium, którego granica południowa ciągnęła się mniej więcej od ujścia rzeki Motagua do Atlantyku, poprzez jezioro Nikaragua aż do Zatoki Nicoya na Pacyfiku, a północna – sięgała rzeki Panuco wpadającej do Pacyfiku i rzeki Sinaloa wpadającej do Atlantyku. Brak kontaktu z innymi cywilizacjami sprawił, że Mezoameryka jest obszarem bardzo jednolitym pod względem kulturowym, pomimo różnic etnicznych i językowych. Według Kirchhoffa, Mezoamerykę wyróżniało, jeśli chodzi o rolnictwo, uprawa trzech podstawowych roślin pokarmowych: kukurydzy, fasoli i odmian dyniowatych; stosowanie nawozów, różne rodzaje nawadniania, konstruowanie szkółek na jeziorach; podobne narzędzie do uprawy ziemi – kij z rozszerzonym łopatkowato dolnym końcem zwanym coa; uprawa bawełny, krzewu kakaowego agawy - mguey, ( z włókien sporządzano grubsze tkaniny i papier, a z soku napój oszałamiający); piramidy o konstrukcji schodkowej, domy z podziemnymi piecami, łaźniami parowymi tmazcal oraz stiukowymi posadzkami i kamienne drogi; pismo hieroglificzne i obrazkowe książki – kodeksy, składane parawanikowo; podział roku słonecznego na 18 miesięcy po 20 dni, z 5 dniami dodatkowymi (365 dni); rok obrzędowy liczący 260 dni, podzielony na 20 okresów, z których każdy składał się z 13 dni oznaczonych odrębnymi znakami; składanie ofiar z ludzi; wyrywanie im serca na kamieniu ofiarnym; gra obrzędowa w piłkę i boiska do gry w pelotę; pewne formy samo ofiary, jak przekłuwanie języka, uszu i nóg; wiara w życie po śmierci i trudną drogę zmarłego w zaświaty. Innymi wspólnymi cechami dla kultur Mezoameryki jest również rytualne stosowanie papieru i kauczuku. Niektóre z tych elementów występowały również w Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej. Historia Mezoameryki dzieli się na trzy okresy: preklasyczny, obejmujący lata od 2000 p.n.e. do 250 n.e., klasyczny -od 250 do 900 n.e. i poklasyczny - od 900 do roku 1521 w którym upadła stolica Azteków.
[edytuj] Zobacz też
