Rosyjska Armia Wyzwoleńcza

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Żołnierz ROA

Rosyjska Armia Wyzwoleńcza, ROA, ros. Русская Освободительная Армия, POA, własowcy - rosyjska formacja utworzona przez Niemców w czasie drugiej wojny światowej.

Podstawą do utworzenia jednostek ROA była zgoda na utworzenie KONR (Komitet Wyzwolenia Narodów Rosji), wydana przez Heinrcha Himmlera na spotkaniu z Andriejem Własowem w Kętrzynie w dniu 16 września 1944. Himmler zgodził się wówczas na utworzenie wstępnie 2 dywizji ROA jako sił zbrojnych KONR. 14 listopada 1944 Andriej Własow ogłosił w Pradze serię postulatów zwaną Manifestem praskim, w którym zrzekał się praw do Krymu na rzecz Niemiec, obiecywał Kozakom niezależny samorząd i przyznanie mniejszościom narodowym na terenie Rosji autonomię kulturalną. Oficjalnie ROA została utworzona na mocy dokumentu podpisanego przez Himmlera w dniu 31 grudnia 1944, jednak pierwsze jednostki zbrojne KONR powstawały już w listopadzie 1944 roku pod kierunkiem płk. Heinza Herre ze Sztabu Generalnego Wehrmachtu.

W ROA znaleźli się głównie ochotnicy spośród wziętych do niewoli żołnierzy radzieckich, oraz robotników przymusowych w Niemczech (po ogłoszeniu Manifestu praskiego w listopadzie 1944 zgłosiło się na ochotnika ok. 300 tys. z nich), potocznie zwani "własowcami". Ich celem było wyzwolenie Rosji spod władzy komunistów oraz realizacja postulatów zgłoszonych przez Własowa w Manifeście praskim. Dowódcą armii był generał Andriej Własow. ROA liczyła ogółem ok. 60 tys. żołnierzy. Nabór żołnierzy do ROA prowadzili wcześniej zwerbowani oficerowie Armii Czerwonej, przeszkoleni w różnych ośrodkach m.in. w Twierdzy Boyen. Żołnierze radzieccy z obozów jenieckich przewożeni byli do koszar, gdzie ich dobrze odżywiano i ubierano w niemieckie mundury.

Początkowo zorganizowano dwie samodzielne dywizje, składające się z 4 pułków - utworzona pod koniec 1944, 600 Dywizja Grenadierów Pancernych (pod dowództwem generała ROA S. Buniaczenki) i utworzona w połowie stycznia 1945, 650 Dywizja Grenadierów Pancernych (pod dowództwem generała ROA Zwieriewa).Trzecia z dywizji dowodzona przez generała Szapowałowa nie została uzbrojona i w pełni sformowana. Jednakże do działań wojennych nadawała się jedynie pierwsza z tych formacji, ponieważ tylko ona osiągnęła wymaganą zdolność bojową. 600 Dywizja Grenadierów Pancernych w sile 22 tysięcy żolnierzy została podporządkowana 9 Armii, po przemieszczeniu się w rejon Cottbus na południe od Berlina i walczyła w dniach 12 i 13 kwietnia 1945 w próbie przejęcia kontroli nad zajętym przez Armię Czerwoną przyczółku nad Odrą na południe od Frankfurtu.

Grupy żołnierzy ROA przydzielane były do różnych pododdziałów niemieckich. (m.in. Grupa Policyjna "Hanibal" działająca w rejonie Wielkich Jezior Mazurskich). Na terenie byłych Prus Wschodnich oddziały ROA walczyły od jesieni 1944 w ramach jednostek niemieckich. Samodzielne oddziały ROA od stycznia 1945 walczyły z Armią czerwoną na lini Odry. 600 Dywizja Grenadierów Pancernych, pod dowództwem generała S. Buniaczenki, samowolnie przemaszerowała do Pragi (wbrew rozkazom niemieckim i przy sprzeciwie Własowa) i 6-7 maja 1945 roku wsparła powstanie czeskie (zginęło wtedy 300 żołnierzy ROA). Mimo tego efektownego gestu wraz z kierownictwem wpadli w ręce Sowietów.

Po przegranej wojnie wielu własowców znalazło się w niewoli aliantów zachodnich,m.in w obozie internowania w miejscowości Landau w Bawarii lub austriackim Klagenfurcie. Decyzje w Jałcie mówiły o dobrowolnej repatriacji do ZSRR wszystkich jego obywateli w granicach z 1 września 1939. W wyniku porozumień doszło do podpisania w dniu 23 maja 1945 w Wiedniu traktatu między Brytyjczykami a dowództwem wojsk sowieckich na rejon Bałkanów, na mocy którego alianci zachodni przekazali sowietom do wiosny 1947 roku ponad 100 tysięcy Rosjan z ROA, Kozaków i wielu innych innych oddziałów kolaboracyjnych, tzw. "oddziałów wschodnich".Ostatnią grupę przekazanych ZSRR stanowili członkowie oddziałów kaukaskich z obozów jenieckich we Włochy/Włoszech przekazani wiosną 1947 roku. Na zachodzie pozostało okolo 200 tysięcy b.radzieckich jeńców wojennych i robotników przymusowych oraz kilka tysięcy byłych żołnierzy ROA.

Oficerowie ROA z obozu w Klagenfurcie zostali przekazani radzieckiemu wywiadowi NKWD i zamordowani. Większość represjonowanych w ZSRR "własowców" otrzymywała wyroki wieloletniego więzienia, na ogół z wyrokami 10 lat albo 25 lat pobytu w sieci obozów pracy przymusowej GUŁAG. Część z nich zesłano także do kopalń na Uralu bez prawa wychodzenia na powierzchnię. 30 stycznia 1946 odbył się w Moskwie proces Andrieja Własowa i wyższych dowódców ROA, oraz innych przywódców ruchu antystalinowskiego powiązanych z ROA lub samym Własowem. Sądzeni byli wówczas oficerowie ROA I. Błagowieszczeński, Buniaczenko, W. Korbukow, W. Malcew, W. Małyszkin, W. Meandrow, N. Szatow, G. Szilenkow, Truchin, D. Zakutny i Zwieriew - oskarżeni o zdradę ojczyzny, terroryzm, szpiegostwo i dywersję antyradziecką jako niemieccy agenci. Wszyscy oskarżeni przyznali się do winy i zostali skazani na śmierć przez powieszenie. Brytyjski historyk C. Andreyev twierdzi, iż okoliczności śmierci Własowa były bardziej dramatyczne niż oficjalnie podawane - w swojej książce "Generał Własow i rosyjski ruch wyzwoleńczy", podaje iż Własow został powieszony na strunie fortepianowej, a kat wbił mu w podstawę czaszki żelazny hak.

Mimo że nazwa ROA odnosi się tylko do żołnierzy generała Własowa potocznie nazywano własowcami wszystkie inne formacje na służbie niemieckiej złożone z obywateli ZSRR.

[edytuj] Bibligrafia

Thorwald Jurgen, "Iluzja - żołnierze radzieccy w armii Hitlera", PWN, Warszawa - Kraków, 1994 (oryg. niem. 1974), ISBN 9788301115791
Catherine Andreyev, "Generał Własow i rosyjski ruch wyzwoleńczy", Wydawnictwo Gryf, Warszawa, 1990, ISBN 8385209018