Władysław III Warneńczyk
Z Wikipedii
| Władysław III Warneńczyk 1424-1444 |
||||||||
 |
||||||||
| Władca Polski | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||
|
||||||||
|
Władysław III Warneńczyk (ur. 31 października 1424 w Krakowie, zm. 10 listopada 1444 pod Warną) - król Polski od roku 1434 i król Węgier jako Ulászló I od 1440, starszy syn Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Na tronie Litwy Władysław nie zasiadł, księciem litewskim obwołano jego młodszego brata, Kazimierza Jagiellończyka.
Spis treści |
[edytuj] Rządy Rady Opiekuńczej
Po śmierci Władysława II Jagiełły (1386-1434), królem został jego najstarszy syn Władysław III. 25 lipca 1434 roku, popierany przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego został w katedrze wawelskiej koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Wojciecha Jastrzębca. Ponieważ w chwili wstąpienia na tron miał zaledwie 10 lat, więc przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent, którym był kardynał Zbigniew Oleśnicki, co wzbudzało sprzeciw niektórych możnych i szlachty.
W 1435 roku wybuchła wojna polsko-krzyżacka, którą zakończył pokój w Brześciu Kujawskim. Natomiast po 4 latach, w 1439 roku w Nowym Mieście Korczynie zawiązała się konfederacja pod dowództwem Spytka z Melsztyna, możnowładcy z Małopolski. Chcieli oni zamanifestować swój sprzeciw wobec dziesięciny oraz wzrostu roli duchownych w życiu państwa. Wojna domowa została zakończona dzięki zdecydowanej postawie biskupa Oleśnickiego. W bitwie pod Grotnikami wojska konfederatów zostały pokonane, a Spytko odnosząc śmiertelne rany zginął.
[edytuj] Król Węgier
W 1440 r., po wygaśnięciu panującej w Czechach i na Węgrzech dynastii Luksemburgów, Władysław III został także królem Węgier, liczących bardzo na pomoc Polski w obronie przed zagrażającym im bezpośrednio pochodem islamskiej Turcji. W tym samym roku opuścił Polskę i wyruszył na Węgry, a nieobecnego króla zastąpili dwaj namiestnicy, którzy wkrótce popadli w konflikt, co sprawiło, że państwu groził poważny kryzys.
Przez pierwsze dwa lata pobytu na Węgrzech Władysław III musiał rywalizować z Elżbietą - wdową po zmarłym władcy czeskim i węgierskim, Albrechcie II, która chciała osadzić na tronie swego nowonarodzonego syna, Władysława Pogrobowca. Zwaśnione strony pogodził papież Eugeniusz IV, który również przedstawił Władysławowi III plan powstrzymania potęgi tureckiej.
[edytuj] Wojna z Turcją
Faktycznie Władysław III podjął w 1443 r. zbrojną wyprawę przeciwko Turcji, zakończoną zwycięstwem i 10-letnim rozejmem w Segedynie. Jednak za usilną namową legata papieskiego Juliana Cesariniego (obiecał on pomoc floty burgundzkiej i weneckiej, co okazało się obietnicą bez pokrycia) dwudziestoletni król zerwał rozejm, po czym w 1444 r. poprowadził przeciw Turcji źle przygotowaną krucjatę chrześcijańską, złożoną z ok. 25 tys. wojsk węgiersko-polsko-wołoskich. Po początkowych sukcesach skończyła się ona wielką klęską i śmiercią Władysława III 10 listopada w bitwie pod Warną nad Morzem Czarnym. Głowę polskiego króla sułtan turecki przechowywał potem, jako trofeum wojenne, w garnku z miodem przez wiele lat. Nigdy nie odnaleziono ciała monarchy, dlatego szerzyły się opowieści o jego bohaterstwie i cudownym ocaleniu, które spowodowały zwlekanie z koronacją Kazimierza Jagiellończyka.
Władysław III nie zdążył się ożenić (współczesne opinie, przytoczone przez Jana Długosza, sugerowały ponadto homoseksualizm króla[1]). Po jego śmierci koronę królewską przejął, po trzyletnim bezkrólewiu, jego młodszy brat, wielki książę litewski, Kazimierz Jagiellończyk (1447-1492),
[edytuj] Śmierć króla wg Chodża Effendi
"(...) a janczar imieniem Kodża Chazer dzielnym natarciem ranił mu konia, zwalił na ziemię wychowańca piekła, uciął nikczemną głowę i, przynosząc ją padyszachowi, pochwały, względy i hojną nagrodę osiągnął. (...) Głowa nieszczęsnego króla (...) posłaną została do Brussy, przedtem stolicy państwa, aby na widok pospolitego ludu była tam wystawiona. (...) Dla zachowania od zepsucia (...) w miodzie była zatopiona". [2]
[edytuj] Ciekawostki
- Legenda portugalska głosi, iż król przeżył bitwę pod Warną, by następnie osiąść na portugalskiej Maderze. [3]
- W 1935 roku powstało mauzoleum (właściwie cenotaf) Władysława Warneńczyka, wzniesione na jednym z kurhanów ponad polem warneńskiej bitwy, które jest do dziś bardzo często odwiedzane przez turystów.
- Na jego cześć nazwę nosił (nieistniejący już) jeden z bułgarskich klubów piłkarskich , Władysław Warna , będącym pierwszym zdobywcą tytułu mistrza Bułgarii.
- Ponoć u jednej nogi miał 6 palców.
[edytuj] Wywód rodowodowy
| Olgierd ur. ok. 1296 zm. maj 1377 |
Julianna Twerska ur. w lub po 1320 zm. wiosna 1392 |
Andrzej Holszański | Aleksandra Drucka zm. 1426 |
||||||||||
| Władysław II Jagiełło ur. ok. 1351 zm. 1 VI 1434 |
Zofia Holszańska ur. ok. 1405 zm. 21 IX 1461 |
||||||||||||
| Władysław III Warneńczyk ur. 31 X 1424 zm. 10 XI 1444 |
|||||||||
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Bibliografia
- T. Biber, A. i M. Leszczyńscy, Poczet Władców Polski
- L. Kielanowski, Odyseja Władysława Warneńczyka, Londyn 1991
- Z. Święch, Ostatni krzyżowiec Europy. Oddychający sarkofag Warneńczyka?, Kraków 1995
| Poprzednik Władysław II Jagiełło |
 |
król Polski 1434-1444 |
|
Następca Kazimierz IV Jagiellończyk |
| Poprzednik Albrecht II Habsburg |
 |
król Węgier 1440-1444 |
|
Następca Władysław Pogrobowiec |
[edytuj] Przypisy
- ↑ Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga XII, akapit: "Było mniemanie, że król Władysław sam spowodował klęskę pod Warną swoim sromotnym czynem ściągnąwszy na siebie gniew Boga..."
- ↑ Turecki dziejopis Chodża Effendi, który był wrogi naszemu królowi.
- ↑ Tak m.in. Joao Reis Gomes (1941), Joao C.D.Nacimento (1934), Conego Homen (1934), Alberto Artur Sarmento (1953) i in.
