Wilhelm le Vasseur de Beauplan

Z Wikipedii

Podejrzenie o naruszenie praw autorskich

Jeżeli oznaczyłeś tę stronę jako podejrzaną o naruszenie praw autorskich, dodaj link do sekcji zgłoszone artykuły na WP:NPA.

Zawartość tej strony może naruszać prawa autorskie. Tekst źródłowy prawdopodobnie pochodzi ze strony: http://www.muzeum-polskie.org/muzeum/beauplan-pl.htm Link do tej strony został dodany do WP:NPA.

Nie usuwaj tego szablonu. Zostanie on usunięty, jeżeli prawa autorskie tego artykułu zostaną wyjaśnione. Jeżeli potrafisz, napisz artykuł tak aby nie naruszał praw autorskich. Jeżeli posiadasz prawa autorskie do tej treści lub posiadasz zgodę na publikację zgodną z naszą licencją, proszę, napisz o tym fakcie na stronie dyskusji tego artykułu i na stronie WP:NPA. Jeśli status praw autorskich tego artykułu nie zostanie wyjaśniony, strona ta zostanie usunięta.

Wklejanie materiałów chronionych prawami autorskimi - bez zezwolenia właściciela tych praw - jest pogwałceniem obowiązującego prawa, jest też sprzeczne z ustaleniami Wikipedii. Osobom, które regularnie wklejają takie materiały, może zostać odebrane prawo edycji Wikipedii.

Wilhelm le Vasseur de Beauplan(ur.1600-zm.1675)- francuski inżynier wojskowy i kartograf. Twórca pierwszych szczegółowych map ziem polskich.

[edytuj] Służba w Rzeczpospolitej

Niewiele wiadomo o jego życiu we Francji. Za panowania Zygmunta III Wazy w 1630 roku rozpoczął służbę w polskim wojsku. Był jednym z najbardziej aktywnych oficerów armii koronnej. Brał udział w wyprawie hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego przeciwko Kozakom.

W dwa lata po wstąpieniu do polskiej armii rozpoczął kierowanie pracami inżynieryjnymi na Ukrainie Podolu i Wołyniu. Poświęcał się nie tylko działalności strikte wojskowej, zakładał między innymi wsie, przeprawy wodne, budował drogi i szlaki komunikacyjne, brał udział w wytyczaniu granicy polsko-moskiewskiej przy podpisaniu pokoju w Polanowie. W 1639 kierował wyprawą spływem do ujścia Dniepru, w czasie której zbierał informacje do wydania trzyczęściowej mapy środkowego i dolnego biegu tej rzeki. W czasie tej wyprawy dokonał on pomiarów określających szerokość geograficzną ujścia Dniepru, co stało się jednym z najważniejszych przedsięwzięć w historii kartografii europejskiej. Ustalenie szerokości ujścia Dniepru na 46°50`, błąd zaledwie 15` w stosunku do rzeczywistego położenia, umożliwiło korektę jeszcze ptolemeuszowskiego błędu wydłużenia osi Morza Śródziemnego wraz z przyległymi do niego lądami. W czasie tych prac Beauplan nie uniknął potyczek i starć zbrojnych z Kozakami i Tatarami, których hordy w mniej lub bardziej zorganizowany sposób opanowały w tamtym okresie wschodnie i południowo wschodnie rubieże Rzeczpospolitej.

Pierwszy okres pobytu francuskiego oficera na Ukrainie zaowocował wydaniem rękopiśmiennej mapki południowej części Ukrainy z Morzem Azowskim i Krymem w orientacji południowej: Tabula Geographica Ukraińska. Zachowała się ona do dzisiaj w atlasie Fryderyka Getkanta, autora wspomnianej wyżej unikalnej mapy morskiej. Po roku 1639 mapa zostaje uzupełniona przez opracowanie Województwa Podolskiego, części obszarów naddnieprzańskich oraz Pokucia i Wołynia. Korzystał on między innymi z pomocy polskiego wywiadu wojskowego, którego prawdopodobnie po części był organizatorem. W pracach tych pomagał mu Sebastian Aders, który z rozkazu Hetmana Wielkiego Koronnego prowadził działalność wywiadowczą na Bałkanach i na Krymie.

W roku 1645 Beauplan otrzymuje od króla Władysława IV przywilej wydrukowania tzw. mapy specjalnej Ukrainy, nie obejmującej Morza Czarnego, Chanatu Krymskiego, Mołdawii i Dzikich Pól: Delineatio specialis et accurata tutius Ukrainae cum suis palatinatibus ac districtibus provinciisque adiacentibus. Mapa generalna, w mniejszej skali, lecz obejmująca wyżej pominięte tereny opracowana została jednak wcześniej i wyrytowana w 1648 roku przez przyjaciela Beauplana gdańskiego rytownika Wilhelma Hondiusza. W roku 1648 czyli już za panowania Jana Kazimierza, Beauplan wraca do Francji.

Mapa specjalna Ukrainy została opracowana na podstawie pomiarów, badań i obserwacji samego autora w orientacji południowej. Choć znał on mapę Wielkiego Księstwa Litewskiego Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła i Tomasza Makowskiego to jednak nie wzorował się na niej przedstawiając tereny wspólne obydwu mapom popełniając często większe błędy niż zespół, w tym przede wszystkim jezuici, opracowujący mapę Radziwiłła. O jednoosobowym opracowaniu i przygotowaniu mapy świadczy między innymi nierównomierność prezentacji zawartej na niej informacji. Beauplan przedstawia dokładniej te tereny, na których dłużej się zatrzymywał, natomiast bardziej pobieżnie traktuje te na których bawił krótko i odwiedzał sporadycznie. Niezwykle trudne warunki zarówno ze względu na sam charakter prac kartograficznych w tym okresie jak i na stosunki panujące wówczas na Ukrainie stawiają prace Beauplana na szczególnym miejscu w historii kartografii polskiej. Z listu - memoriału do ministra Colberta wynika że używał on do prac na kresach Królestwa Polskiego nowoczesnych instrumentów pomiarowych takich jak astrolabium, odometr, zegar czy busola.

[edytuj] Déscription de l'Ukraine

Beauplan podczas wypraw na Ukrainę poznał dokładnie kraj i żyjących w nim ludzi. Był zafascynowany kulturą Kozaków do tego stopnia, że postanowił opisać wszystko co widział i wydać to w postaci książki, którą zadedykował między innymi polskiemu królowi Janowi Kazimierzowi.

W 1660 roku francuski wydawca Jacques Cailloué opublikowuje obszerny opis Ukrainy autorstwa Beauplana. Do tego dzieła dołączone zostają nie tylko wykonane przez Hondiusza Beauplanowskie mapy, ale również inne rysunki tego autora służące do zilustrowania jego tekstu. Odnalezione w 1952 roku w Bibliotece Miejskiej w Gdańsku 11 mapek ziem ukraińskich oraz mapka Królestwa Polskiego, wykonane ręką Hondiusza miały być właśnie dołączone do generalnego opisu Ukrainy. Badania korespondencji Beauplana i Hondiusza nasuwają przypuszczenie że francuski kartograf zmuszony był do zabiegania o wypłacenie mu przez króla Jana Kazimierza obiecanego przez Władysława IV wynagrodzenia za wykonaną pracę, czy obiecane wynagrodzenie otrzymał nie wiadomo. Dzieło to przełożone zostało na języki: angielski, niemiecki, łaciński i rosyjski (oryginał był wydany po francusku, nie ma oficjalnego przekładu polskiego, tylko niektóre fragmenty zostały przełożone przez współczesnych polskich historyków, jednak są one niedokładne).

[edytuj] Twierdze i fortyfikacje

Beauplan zasłynął również jako inżynier, zaprojektował wiele polskich twierdz(większość na Ukrainie). Najbardziej znanymi fortyfikacjami powstałymi spod jego ręki są: Nowy Koniecpol, Krzemieńczuk i Kudak.