Jezuici

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Jezuici
Pełna nazwa	Towarzystwo Jezusowe
Nazwa łacińska	Societas Iesu
Skrót zakonny	SI (TJ, SJ ^[1])
Kościół	Kościół katolicki
Dewiza	Ad maiorem Dei gloriam
Założyciel	św. Ignacy Loyola
Data założenia	1534
Rok zatwierdzenia	1540
Liczba zakonników (rok)	19.847 (2005)
Liczba Polaków (rok)	663 (2006)
witryna zakonu

Jezuici (pełna nazwa: Towarzystwo Jezusowe łac. Societas Iesu (SI)) – zakon męski kościoła rzymskokatolickiego, założony 15 VIII 1534 roku w kaplicy Świętego Dionizego na wzgórzu Montmartre przez grupę studentów, pobierających nauki na Sorbonie z Ignacym Loyolą na czele. 27 IX 1540 roku papież Paweł III zatwierdził Towarzystwo Jezusowe.

Od samego początku podstawowymi zasadami jezuitów, odróżniającymi go od innych zakonów, były:

struktura "quasi-wojskowa" z mocnym akcentowaniem posłuszeństwa hierarchii zakonnej oraz Kościołowi, szczególnie osobie papieża. Jak pisał Ignacy Loyola w swoich Ćwiczeniach Duchowych - ...trzeba być zawsze gotowym wierzyć, że to, co ja widzę jako białe, jest czarne, jeśli tak to określi Kościół Hierarchiczny.
wybór własnych członków według kryterium wysokich zdolności intelektualnych i silnej, twórczej osobowości.
stałe edukowanie własnych członków - tak, aby posiadali oni możliwie jak najlepsze wykształcenie, nie ograniczające się tylko do wykształcenia czysto religijnego; aby byli zdolni dobrze rozumieć aktualnie panującego "ducha współczesności".
większa otwartość ideologiczna od innych zakonów - jezuici starają się raczej wprowadzać do myśli Kościoła nowe trendy i koncepcje niż konserwować stare.
naciski na bycie tam "gdzie decydują się losy świata" - a więc wśród elit społecznych kształtujących w danym momencie historycznym większościowe poglądy oraz mających silny wpływ na sprawowanie władzy świeckiej.
nacisk na efekt pracy zakonu na zewnątrz, a mniejsze od tradycyjnych zakonów "przykładanie" się do działalności wewnątrzzakonnej. Zadaniem jezuity jest "modlić się i działać". Każdy jezuita oprócz edukacji "cywilnej" przechodzi także coroczne ośmiodniowe rekolekcje w milczeniu. To coś w rodzaju kursu "modlitewno-medytacyjnego" kształtującego "twardy zrąb" religijnej duchowości, a obejmującego dość wymagający ciąg "ćwiczeń duchowych". Celem takich rekolekcji jest poznać Jezusa, aby bardziej Go kochać i lepiej naśladować.

Spis treści

1 Struktura
2 Historia
3 Jezuici w Polsce
- 3.1 Polscy święci
- 3.2 Polscy błogosławieni
4 Przypisy
5 Zobacz też
6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura

Na czele Towarzystwa stoi generał (zwany też dawniej przez niechętnych zakonowi "czarnym papieżem"), wybierany dożywotnio i mający prawo do jednoosobowego kierowania ogólnym kierunkiem rozwoju zakonu i rozstrzygania wszelkich sporów wewnętrznych. Zakon jest podzielony na prowincje, które w przypadku większości krajów obejmują cały ich obszar, a w niektórych występuje po kilka z nich. Na czele prowincji stoi prowincjał, któremu już bezpośrednio podlegają wszyscy zakonnicy z danej prowincji. Prowincjałów powołuje bezpośrednio generał, zaś generała wybiera kongregacja generalna, a wybór potwierdza osobiście papież. W Polsce istnieją dwie prowincje: północna i południowa z kurią odpowiednio w Warszawie i Krakowie.

[edytuj] Historia

Jezuici w ciągu pierwszych czterech wieków swojej działalności koncentrowali się na walce ideologicznej z Reformacją, organizowaniu powszechnej edukacji na wszystkich szczeblach oraz pracy misyjnej w nowo powstających koloniach w Ameryce i Azji.

Jezuici w wielu państwach Europy (m.in. Hiszpania, Włochy, Polska) praktycznie stworzyli od podstaw nieistniejący wcześniej system powszechnego szkolnictwa podstawowego i średniego i w pełni go kontrolowali aż do likwidacji zakonu w 1773 roku.

Działając w środowisku elit politycznych Francji, Portugalii i Hiszpanii pozyskali bardzo silny wpływ na kierunek rządów, wykorzystując czasami te wpływy do osłabiania konkurencyjnych zakonów, zwłaszcza Dominikanów, którzy wcześniej zajmowali analogiczne miejsce w strukturach władzy.

Działalność misyjna jezuitów w Ameryce Południowej spowodowała ostre konflikty jezuitów z lokalnymi władzami. Jezuici stosowali tu taktykę wkraczania na dziewicze tereny i prowadzenia tam działalności misyjnej przed przybyciem wojsk hiszpańskich, a następnie obronę autochtonicznej ludności przed niewolnictwem i skrajnym wyzyskiem. W końcu jednak Papież Urban VIII zabronił im tej działalności. (Ciekawym uzupełnieniem byłoby obejrzenie filmu Misja)

Rosnąca potęga zakonu jezuitów, wpływ na wychowanie młodzieży z wyższych sfer, walka z jansenizmem we Francji, spowodowały usunięcie ich z kilku krajów w drugiej połowie XVIII wieku. W 1773 papież Klemens XIV pod wpływem Burbonów zniósł oficjalnie Towarzystwo Jezusowe we wszystkich krajach. Caryca Katarzyna II Wielka, demonstrując swą niezależność pozwoliła garstce jezuitów pozostać na Litwie. W momencie kasaty jezuici liczyli 24 tysiące członków.

Po rewolucji francuskiej i upadku Napoleona w 1814 roku papież Pius VII formalnie przywrócił zakon do istnienia w całym świecie, w oparciu o istniejące już prowincje w Rosji, Wielkiej Brytanii, we Włoszech i w Stanach Zjednoczonych. Zakon dość długo był tylko własnym cieniem i nie odgrywał takiej roli, jak przed kasatą. Jego prawdziwy renesans nastąpił dopiero po II wojnie światowej, a szczególnie po Soborze Watykańskim II, który przywrócił mu dawne prawo do organizowania systemów edukacji i gromadzenia środków na działalność charytatywną.

Obecnie jezuici są ponownie jednym z najbardziej wpływowych i licznych zakonów w Kościele katolickim. Liczbę ich członków szacuje się na około 20 tys. Działają obecnie w ponad 114 krajach świata; posiadają własne uniwersytety, obserwatoria astronomiczne, instytuty geofizyczne, radiostacje, czasopisma, kilka szpitali, liczne szkoły średnie i podstawowe, rozgłośnie radiowe i telewizyjne.

[edytuj] Jezuici w Polsce

Do Polski sprowadził zakon sługa Boży, biskup warmiński (późniejszy kardynał Kościoła) Stanisław Hozjusz, w roku 1564, fundując im znane kolegium w Braniewie. Przez wiele lat jezuici byli wyłącznymi nauczycielami i wychowawcami młodzieży polskiej, magnackiej i szlacheckiej. W 1579 jezuici powołali w Wilnie Akademię Wileńską, która była pierwszą szkołą wyższą w Wielkim Księstwie Litewskim. W 1661 powstała jezuicka Akademia Lwowska. Zakon jezuitów odegrał wielką rolę w pierwszym okresie polskiego oświecenia. Stworzyli całą sieć szkół średnich i wyższych (kolegia), które po kasacie zakonu i utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej, stały się fundamentami budowy nowoczesnego systemu oświaty w Rzeczypospolitej. W roku 1773 (do kasaty) mieli w Polsce: 4 prowincje, 137 placówek i 2362 zakonników. Byli więc najliczniejszą rodziną zakonną w Polsce zarówno co do liczby placówek, jak i zakonników. Niewola i nieustanne kasaty zniszczyły jednak zakon na ziemiach polskich.

Zakon jezuicki dał Polsce szereg wspaniałych postaci. Wypada przypomnieć niektóre z nich: Jakub Wujek (zm. 1597) — tłumacz pierwszej katolickiej drukowanej Biblii w Polsce; Piotr Skarga Pawęski (zm. 1612), największy kaznodzieja polski; Maciej Sarbiewski (zm. 1640), największy łaciński poeta polski, zwany polskim Horacym; Franciszek Bohomolec (zm. 1784), ojciec komedii polskiej; Adam Naruszewicz (zm. 1796), biskup smoleński, potem łucki, historyk, poeta; Franciszek Kniaźnin (zm. 1807), poeta; Jan Paweł Woronicz (zm. 1829), arcybiskup warszawski, prymas Królestwa Polskiego, poeta, kaznodzieja; Stefan Łuskina (w. XVIII), zwany ojcem dziennikarstwa polskiego; Grzegorz Piramowicz (zm. 1801), sekretarz Komisji Edukacji Narodowej. Mała Encyklopedia Powszechna z 1959 roku wymienia ponad 60 nazwisk jezuitów, wybitnie zasłużonych na różnych polach polskiej kultury. Na polu ascetyki chrześcijańskiej wyróżnili się: o. Mikołaj Łęczycki (zm. 1653) i o. Kasper Drużbicki (zm. 1660) — ich pisma tłumaczono na inne języki. Na polu misji katolickich położyli szczególne zasługi: o. Mikołaj Smogulecki (zm. 1632), autor dzieł matematyczno-astronomicznych w języku chińskim; o. Michał Boym (zm. 1659), autor pierwszej topografii i atlasu flory chińskiej; o. Maksymilian Ryłło (zm. 1848), znany apostoł bliskiego Wschodu; czy wreszcie bł. Jan Beyzym (zm. 1912), apostoł trędowatych na Madagaskarze. Pierwsze gazety, jakie pojawiły się w Polsce w wieku XVIII, wyszły z drukarni i redakcji jezuitów: Gazeta Warszawska, Monitor, Kurier Ekstraordynaryjny, Kurier Polski, czy też Kurier Warszawski.^[2] Karol Malapert (1581-1630) oraz Marcin Poczobutt-Odlanicki (1728-1810) wzbogacili swoimi badaniami wiedzę astronomiczną; Grzegorz Knapski (1564-1639) i Karol Szyrwid (?1579-1631) przez swoje słowniki zasłużyli się dla językoznawstwa; Bartłomiej Wąsowski i Stanisław Solski (1622-1701) zapoczątkowali polską literaturę architektoniczną: matematyk Adam Adamandy Kochański (1631-1700) był ceniony przez najwybitniejszych uczonych ówczesnej Europy (m.in. Gottfrieda Leibniza i Anastazego Kirchera), z którymi prowadził korespondencję naukową; Gabriel Rzączyński (1664-1737) był pionierem polskiej literatury przyrodniczej; Kasper Niesiecki (1682-1744) dzięki opracowaniu herbarza szlachty polskiej przysłużył się historiografii. Stefan Łuskina, Jan Albertrandi i Piotr Świtkowski zasłużyli się dla dziennikarstwa, Ignacy Nagurczewski dla historii literatury; Karol Wyrwicz dla geografii, Józef Rogaliński dla fizyki^[3].

[edytuj] Polscy święci

Stanisław Kostka (patron Polski, Litwy, archidiecezji łódzkiej i warszawskiej, diecezji chełmińskiej i płockiej, Gniezna, Lublina, Lwowa, Poznania, Warszawy, studentów, nowicjuszy jezuickich, polskiej młodzieży, dzieci)

Melchior Grodziecki (Patron archidiecezji katowickiej)

Andrzej Bobola (patron Polski, diecezji pińskiej, wileńskiej, łomżyńskiej, płockiej i warmińskiej, białostockiej, drohiczyńskiej, łomżyńskiej, Czechowic-Dziedzic, kolejarzy)

[edytuj] Polscy błogosławieni

Jan Beyzym

[edytuj] Przypisy

↑ obecnie w Polsce najczęściej stosowany jest międzynarodowy skrót SJ
↑ Ks. Wincenty Zaleski SDB Święci na każdy dzień, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 1998
↑ Felicjan Paluszkiewicz SJ