Zygmunt Berling
Z Wikipedii
Zygmunt Henryk Berling (ur. 27 kwietnia 1896, zm. 11 lipca 1980), oficer Wojska Polskiego w stopniu podpułkownika. Uczestnik walk o niepodległość Polski, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, skazany przez sąd wojenny Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1943 na śmierć za dezercję z Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, z nominacji Stalina generał ludowego Wojska Polskiego, dowódca 1 Armii WP, od 1963 roku członek PZPR .
Spis treści |
[edytuj] Legiony Polskie
Urodził się w Limanowej. W 1914 roku zdał maturę. Należał do Związku Strzeleckiego gdzie odbył pierwsze przeszkolenie wojskowe. We wrześniu 1914 zaciągnął się do Legionów Polskich, w szeregach których walczył najpierw w 2 pułku piechoty legionów, potem w 4 pułku piechoty Legionów. W sierpniu 1915 roku ukończył szkołę oficerską i został mianowany chorążym. Dowodził plutonem, pełnił obowiązki dowódcy kompanii, był adiutantem batalionu. W listopadzie 1916 roku został mianowany podporucznikiem.
[edytuj] II Rzeczpospolita
Od kryzysu przysięgowego służył w Polskim Korpusie Posiłkowym jako dowódca kompanii, a później do listopada 1918 służył w armii austro-węgierskiej. Po odzyskaniu niepodległości wstąpił do odtworzonego 4 pułku piechoty, gdzie został dowódcą kompanii marszowej w randze porucznika. W lutym 1920 roku awansował do stopnia kapitana.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej wsławił się jako dowódca V batalionu kieleckiego w obronie Lwowa, za co został uhonorowany Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari
W latach 1915-1920 (z przerwami) studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Po wojnie pozostał w wojsku, w 1923 awansował do stopnia majora. W latach 1923-1925 studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Początkowo służył jako oficer sztabowy w dowództwie 15 Dywizji Piechoty w V Dowództwie Okręgu Korpusu - Kraków.
W 1926 w trakcie przewrotu majowego stanął po stronie sanacji. W 1930 awansował na podpułkownika i dostał przydział dowódczy, początkowo w 6 pułku piechoty, a następnie jako dowódca 4 pułku piechoty. W czerwcu 1939 został wydalony z wojska ( przeniesiony w stan nieczynny ) z dniem 31 lipca w związku z głośną sprawą rozwodową ( oficerski sąd honorowy uznał jego postępowanie za wyłudzenie majątku żony - zachowanie niegodne honoru oficera) .
Od 1 lipca 1939 roku odbywał praktykę w służbie cywilnej w Warszawie - w Państwowym Instytucie Rozrachunkowym.
[edytuj] II wojna światowa
Kampanię wrześniową spędził bez przydziału - mimo kilkakrotnych próśb skierowanych do władz wojskowych nie został zmobilizowany - ewakuowany do Brześcia wraz z instytutem przyjechał do Wilna. Po zajęciu miasta przez Związek Radziecki aresztowany 4 października 1939 roku przez NKWD. Do 1940 więziony w Starobielsku, potem w Moskwie.
Idąc na współpracę z NKWD (w swych pamiętnikach wspomina m.in. zażyłe stosunki z zastępcą Ł. Berii, gen. W. Mierkułowem) uniknął masakry katyńskiej dokonanej na oficerach Wojska Polskiego wiosną 1940.
Po agresji III Rzeszy na ZSRR i umowie Sikorski Majski - wstąpił do tworzonej przez gen. Andersa polskiej Armii, nie zrywając kontaktów z NKWD i gen. Mierkułowem.
Został mianowany przez generała Władysława Andersa - dowódcę Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR szefem sztabu odtworzonej 5 Dywizji Piechoty w stopniu podpułkownika, a następnie szefem obozu przejściowego (bazy ewakuacyjno-zaopatrzeniowej) w Krasnowodsku. Był zwolennikiem pozostania oddziałów WP w ZSRR i udziału w walkach na froncie wschodnim.
Po ewakuacji Armii Polskiej na Wschodzie do Iranu bez powiadamiania swoich przełożonych pozostał w ZSRR, za co polski sąd wojskowy skazał go w 1943 zaocznie na śmierć jako dezertera. W 1943 mianowany przez Józefa Stalina dowódcą 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki Ludowego Wojska Polskiego i awansowany do stopnia generała. Oskarżany przez niektórych za znaczne straty 1 Dywizji Piechoty w bitwie pod Lenino). W marcu 1944 roku został dowódcą I Armii WP. Skonfliktowany z komunistami z CBKP i Wandą Wasilewską którzy zarzucali mu m.in. antysemityzm, dążenie do zmarginalizowania roli oficerów politycznych i błędne koncepcje polityczne. W tzw. Tezach numer 1 wysunął postulat by w powojennej Polsce rządziło Wojsko Polskie z pominięciem partii politycznych - miał to być rząd oparty na wojsku i wyłoniony przez wojsko - spotkało się to ze zdecydowaną krytyką CBKP.
Od 22 lipca 1944 zastępca Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego w stopniu generała dywizji.
Podczas powstania warszawskiego, po zajęciu przez Armię Czerwoną i 1 Armię Wojska Polskiego Pragi samodzielnie (bez kontaktowania się z Moskwą) wydał rozkaz o przeprawie części podległych mu jednostek wojskowych na Czerniaków i pomocy powstańcom. Przy braku jakiejkolwiek pomocy ze strony Armii Czerwonej (osłona lotnicza, wsparcie artyleryjskie, saperskie środki przeprawy) - żołnierze polscy przeprawiali się na pontonach na lewy brzeg. Decyzja Berlinga (podjęta, bez wątpienia, z pobudek patriotycznych) w praktyce zakończyła jego polityczną karierę w ramach struktur państwowych tworzonych przez Stalina w Polsce.
[edytuj] PRL
Pozbawiony dowództwa armii, Berling został wysłany do Akademii Wojennej w Moskwie. W 1947 wrócił do Polski i organizował, a następnie kierował Akademią Sztabu Generalnego. Na wojskową emeryturę przeszedł w 1953. W latach 1953-1956 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Państwowych Gospodarstw Rolnych, 1956-1957 podsekretarzem stanu w Ministerstwie Rolnictwa, od 1957 do 1970 piastował stanowisko wiceministra leśnictwa - Inspektora Generalnego Łowiectwa. W 1963 roku wstąpił do PZPR.
[edytuj] Odznaczenia
- Kawaler orderu Virtuti Militari
- Order Budowniczych Polski Ludowej
[edytuj] Literatura
- Daniel Bargiełowski - Konterfekt renegata, 1996
- Zygmunt Berling - "Wspomnienia", Warszawa 1990
- t. I - Z łagrów do Andersa
- t. II - Przeciw 17. republice
- t. III - Wolność na przetarg
- Maria Berlingowa - "Bliżej prawdy", Warszawa 1990.
