Język litewski
Z Wikipedii
| Lietuvių | |
| Obszar | Litwa, Białoruś, Polska i inne |
| Liczba mówiących | 4 miliony |
| Ranking | (poza pierwszą 100.) |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki indoeuropejskie *Języki bałtyckie **Język litewski |
| Pismo | łaciński |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | Litwa, gmina Puńsk w Polsce, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej |
| Regulowany przez | Państwowa Komisja Języka Litewskiego (Valstybinė lietuvių kalbos komisija) |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | lt |
| ISO 639-2 | lit |
| SIL | LIT |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata | |
Język litewski (lietuvių kalba) - język z zespołu wschodniobałtyckiego języków bałtyckich, którym posługuje się ok. 3,3 mln osób. Oprócz Litwy językiem tym posługują się Litwini zamieszkujący na zachodzie Białorusi i północno-wschodniej Polsce (Suwalszczyzna), a także w Rosji, Łotwie oraz emigranci w USA, Kanadzie, Australii, Niemczech. Jest językiem urzędowym Litwy.
Jako osobny język z zespołu wschodniobałtyckiego języków bałtyckich zaczął się rozwijać w VII w.n.e. Jako język pisany pojawił się dopiero w XVI w. Współczesna forma języka litewskiego ukształtowała się na przełomie XIX-XX ww.
Wyróżnia się dwa główne zespoły dialektów: żmudzki i auksztocki.
Spis treści |
[edytuj] Alfabet
Alfabet litewski składa się z 32 liter. Są to:
a ą b c č d e ę ė f g h i į y j k l m n o p r s š t u ų ū v z ž
ą ę į ų oznaczają dawne samogłoski nosowe, które obecnie czyta się długo. Spółgłoski č š ž są odpowiednikami naszych cz, sz ż. Do końca XIX wieku zapisywano je jak po polsku, później wprowadzono obecne litery (zapożyczone z języka czeskiego). Samogłoski ū i y oznaczają długie u i i. Litera ė to tzw. wąskie e (e siauroji) - oznacza dźwięk z grubsza pośredni między i a e.
[edytuj] Gramatyka
Gramatyka języka litewskiego jest dość skomplikowana ale regularna. Wyróżnia się 7 przypadków (lit. linksniai): vardininkas (mianownik), kilmininkas (dopełniacz), naudininkas (celownik), galininkas (biernik), įnagininkas (narzędnik), vietininkas (miejscownik) i šauksmininkas (wołacz). Istnieją 4 czasy (teraźniejszy, przyszły, przeszły i przeszły wielokrotny). Język litewski wyróżnia się bogactwem imiesłowów, których jest kilkanaście. Akcent jest ruchomy i swobodny, co oznacza, że może padać na każdą sylabę w wyrazie oraz że zmienia swoją pozycję przy odmianie wyrazu.
Język litewski jest bardzo interesujący dla językoznawców, gdyż podobnie jak język łotewski, zachował wiele archaicznych cech indoeuropejskich. Pewien wpływ na ten język wywarły języki sąsiadujących narodów słowiańskich: język polski, język białoruski i język rosyjski, aczkolwiek w pierwszej połowie XX w., po odzyskaniu niepodległości przez Litwę można było zaobserwować tendencję do zastępowania slawizmów wyrazami rodzimymi.
[edytuj] Kilka zwrotów w języku litewskim
Lietuviškai : po litewsku
laba diena : dzień dobry
prašau : proszę
ačiū : dziękuję
kiek? : ile
taip : tak
ne : nie
atsiprašau : przepraszam
nesuprantu : nie rozumiem
(ar) kalbate angliškai? : Mówi Pan/Pani po angielsku?
Kur yra ...? : Gdzie jest ...?
lenkiškai : po polsku
Esu lenkas. (lenkė) : Jestem Polakiem. (Polką)
Mano vardas... : Nazywam się...
