ตราประจำจังหวัดของไทย

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ตราประจำจังหวัดของไทย มีพัฒนาการมาจาก ตราประจำตำแหน่งของเจ้าเมือง ในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และตราประจำธงประจำกองลูกเสือ 14 มณฑล ในสมัยรัชกาลที่ 6 - 7 ในสมัยที่จอมพลแปลก พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรีนั้น รัฐบาลได้กำหนดให้แต่ละจังหวัด มีตราประจำจังหวัดของตนเอง ใช้เมื่อ พ.ศ. 2484 โดยกรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบตรา ตามแนวคิดที่แต่ละจังหวัดกำหนดไว้ ปัจจุบัน เมื่อมีการตั้งจังหวัดขึ้นใหม่ ก็จะมีการออกแบบตราประจำจังหวัดด้วยเสมอ แต่ตราของบางจังหวัดที่ใช้อยู่นั้น บางตราก็ไม่ใช่ตราที่กรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบ บางจังหวัดก็เปลี่ยนไปใช้ตราประจำจังหวัดเป็นแบบอื่นเสียก็มี บางที่ลักษณะของตรา ก็เพี้ยนไปจากลักษณะที่กรมศิลปากรออกแบบไว้ แต่ยังคงลักษณะหลักๆ ของตราเดิมไว้อยู่บ้างก็มี

สารบัญ 1 ภาพตราประจำจังหวัด 1.1 ตราประจำกรุงเทพมหานคร 1.2 ตราประจำจังหวัดในภาคเหนือ 1.3 ตราประจำจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 1.4 ตราประจำจังหวัดในภาคกลาง 1.5 ตราประจำจังหวัดในภาคใต้ 2 ตราประจำจังหวัดในอดีต 3 อ้างอิง 4 ดูเพิ่ม

[แก้] ภาพตราประจำจังหวัด

ภาพตราประจำจังหวัดที่นำมาแสดงไว้นี้ เป็นภาพตรา ที่ดึงมาจากไฟล์ของคอมมอนส์ ในส่วนของคำอธิบายภาพนั้น หากตราของจังหวัดใดมีการเปลี่ยนแปลงหลายครั้ง จะใช้หัวข้อย่อยเรียงลำดับเลข ตามการเปลี่ยนแปลงตราที่เกิดขึ้น ทั้งนี้ อ้างอิงตามหนังสือ ตราประจำจังหวัด ของกรมศิลปากร (พิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2542) และภาพตรา ในเว็บไซต์อย่างเป็นทางการของแต่ละจังหวัด ศักราชที่อยู่หลังข้อความ คือปีที่เริ่มใช้ดวงตราดังกล่าว

[แก้] ตราประจำกรุงเทพมหานคร

ตราประจำกรุงเทพมหานคร

• กรุงเทพมหานคร รูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ ตามแบบภาพฝีพระหัตถ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ (พ.ศ. 2515)

[แก้] ตราประจำจังหวัดในภาคเหนือ

ตราประจำจังหวัดกำแพงเพชร	ตราประจำจังหวัดเชียงราย	ตราประจำจังหวัดเชียงใหม่	ตราประจำจังหวัดตาก
ตราประจำจังหวัดนครสวรรค์	ตราประจำจังหวัดน่าน	ตราประจำจังหวัดพะเยา	ตราประจำจังหวัดพิจิตร
ตราประจำจังหวัดเพชรบูรณ์	ตราประจำจังหวัดแพร่	ตราประจำจังหวัดแม่ฮ่องสอน	ตราประจำจังหวัดลำพูน
ตราประจำจังหวัดลำปาง	ตราประจำจังหวัดสุโขทัย	ตราประจำจังหวัดอุตรดิตถ์	ตราประจำจังหวัดอุทัยธานี

• จังหวัดกำแพงเพชร รูปกำแพงเมืองมีใบเสมาประดับเพชร (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดเชียงราย รูปช้างสีขาวกับเมฆ ลายที่ขอบตรามีรูปนาคเกี้ยว (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดเชียงใหม่ รูปช้างเผือกยืนอยู่ในเรือนแก้ว (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดตาก รูปสมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงหลั่งทักษิโณทกเหนือคอช้าง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดนครสวรรค์ รูปวิมาน 3 ยอด (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดน่าน รูปพระธาตุแช่แห้งบนหลังโคอุสุภราช (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดพะเยา รูปพระเจ้าตนหลวงประทับเหนือกว๊านพะเยา มีช่อรวงข้าวประดับอยู่สองข้าง เบื้องบนมีลายกนกเปลว 7 ลายลอยอยู่ (พ.ศ. 2484 - ภายหลังมีการลดรายละเอียดในตราโดยตัดรูปกว๊านพะเยาออกและดัดแปลงเป็นรูปแท่นรองรับพระเจ้าตนหลวงแทน)
• จังหวัดพิจิตร รูปต้นโพธิ์ริมสระหลวง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดพิษณุโลก
  • ครั้งที่ 1 รูปพระเจดีย์จุฬามณีอยู่เหนือลูกโลก 3 ลูก หมายเอานามเมืองพิษณุโลกเป็นหลักในการผูกตรา (พ.ศ. 2484)
  • ครั้งที่ 2 รูปพระพุทธชินราช พระคู่บ้านคู่เมืองพิษณุโลก
• จังหวัดเพชรบูรณ์ รูปเพชรกับภูเขาและไร่ยาสูบ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดแพร่ รูปพระธาตุช่อแฮบนหลังม้า (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดแม่ฮ่องสอน รูปช้างเล่นน้ำ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดลำปาง รูปไก่ยืนอยู่ในประตูวัดพระธาตุลำปางหลวง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดลำพูน รูปพระธาตุหริภุญไชย (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดสุโขทัย รูปพ่อขุนรามคำแหงมหาราชประทับบนพระแท่นมนังคศิลาอาสน์ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดอุตรดิตถ์ รูปมณฑปพระแท่นศิลาอาสน์ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดอุทัยธานี
  • ครั้งที่ 1 รูปเขาสะแกกรังและพระอาทิตย์อุทัย (พ.ศ. 2484)
  • ครั้งที่ 2 รูปศาลสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกบนยอดเขาสะแกกรัง

[แก้] ตราประจำจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ตราประจำจังหวัดกาฬสินธุ์	ตราประจำจังหวัดขอนแก่น	ตราประจำจังหวัดชัยภูมิ	ตราประจำจังหวัดนครพนม
ตราประจำจังหวัดนครราชสีมา	ตราประจำจังหวัดบุรีรัมย์	ตราประจำจังหวัดมหาสารคาม	ตราประจำจังหวัดมุกดาหาร
ตราประจำจังหวัดยโสธร	ตราประจำจังหวัดร้อยเอ็ด	ตราประจำจังหวัดเลย	ตราประจำจังหวัดศรีษะเกษ
ตราประจำจังหวัดสกลนคร	ตราประจำจังหวัดสุรินทร์	ตราประจำจังหวัดหนองคาย	ตราประจำจังหวัดหนองบัวลำภู
ตราประจำจังหวัดอุดรธานี	ตราประจำจังหวัดอุบลราชธานี	ตราประจำจังหวัดอำนาจเจริญ

• จังหวัดกาฬสินธุ์ รูปติณชาติ บึงน้ำสีดำ ภูเขา และเมฆ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดขอนแก่น รูปพระธาตุขามแก่น (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดชัยภูมิ รูปธงสามชายประจำกองทัพโบราณ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดนครพนม รูปพระธาตุพนม (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดนครราชสีมา รูปอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีหน้าประตูชุมพล (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดบุรีรัมย์ รูปเทพยดาฟ้อนรำหน้าปราสาทหินพนมรุ้ง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดมหาสารคาม รูปทุ่งนาและต้นสาละ (ต้นรัง) ใหญ่ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดมุกดาหาร รูปปราสาทสองนางสถิต ประดิษฐานแก้วมุกดาหาร (พ.ศ. 2525) ตรานี้กรมศิลปากรไม่ได้เป็นผู้ออกแบบ
• จังหวัดยโสธร รูปพระธาตุอานนท์มีสิงห์ขนาบสองข้างเหนือรูปดอกบัวบาน (พ.ศ. 2515)
• จังหวัดร้อยเอ็ด รูปศาลหลักเมืองบนเกาะกลางบึงพลาญชัย (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดเลย รูปพระธาตุศรีสองรัก (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดศรีสะเกษ
  • ครั้งที่ 1 รูปปราสาทหินเขาพระวิหาร (พ.ศ. 2484) ภายหลังมีผู้อธิบายผิดเพี้ยนไปเป็นรูปปราสาทหินวัดสระกำแพงใหญ่และปราสาทหินวัดสระกำแพงน้อย
  • ครั้งที่ 2 รูปปรางค์กู่มีรูปดอกลำดวน 6 กลีบรองรับอยู่เบื้องล่าง (พ.ศ. 2515) สาเหตุที่เปลี่ยนเพราะไทยเสียปราสาทหินเขาพระวิหารให้กัมพูชาตามคำตัดสินของศาลโลกเมื่อ พ.ศ. 2505 การจะใช้ตราเดิมต่อไปจึงเป็นการไม่สมควร
• จังหวัดสกลนคร รูปพระธาตุเชิงชุมหน้าหนองหานหลวง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดสุรินทร์ รูปพระอินทร์ประทับบนแท่นศรีษะช้างเอราวัณหน้าปราสาทหินศรีขรภูมิ ซึ่งแต่เดิมเรียกว่าปราสาทหินบ้านระแงง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดหนองคาย รูปกอต้นคายริมหนองน้ำ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดหนองบัวลำภู รูปพระบรมรูปสมเด็จพระนเรศวรมหาราชประทับยืนหน้าศาล เบื้องหลังเป็นหนองบัวลำภู (ในระยะแรกตราที่ทางจังหวัดออกแบบเองมีเฉพาะรูปศาลสมเด็จพระนเรศวรในวงกลมเท่านั้น)
• จังหวัดอุดรธานี รูปท้าวเวสสุวัณหรือท้าวกุเวร เทพเจ้าประจำทิศเหนือ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดอุบลราชธานี รูปดอกบัวบานชูช่อพ้นน้ำ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดอำนาจเจริญ รูปพระมงคลมิ่งเมือง พระพุทธรูปสำคัญประจำจังหวัด (ตราที่เห็นในที่นี้เป็นตราที่ทางจังหวัดออกแบบเองในระยะแรก ซึ่งมีรูปช้างหมอบและเทวดาประกอบอยู่ข้างพระมงคลมิ่งเมืองทั้งสองข้าง)

[แก้] ตราประจำจังหวัดในภาคกลาง

หมายเหตุ ภาคกลางในที่นี้หมายถึงภาคกลางตามการแบ่งเขตของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

ตราประจำจังหวัดชัยนาท	ตราประจำจังหวัดนนทบุรี	ตราประจำจังหวัดปทุมธานี	ตราประจำจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
ตราประจำจังหวัดลพบุรี	ตราประจำจังหวัดสระบุรี	ตราประจำจังหวัดสิงห์บุรี	ตราประจำจังหวัดอ่างทอง
ตราประจำจังหวัดจันทบุรี	ตราประจำจังหวัดฉะเชิงเทรา	ตราประจำจังหวัดชลบุรี	ตราประจำจังหวัดตราด
ตราประจำจังหวัดนครนายก	ตราประจำจังหวัดปราจีนบุรี	ตราประจำจังหวัดระยอง	ตราประจำจังหวัดสมุทรปราการ
ตราประจำจังหวัดสระแก้ว	ตราประจำจังหวัดกาญจนบุรี	ตราประจำจังหวัดนครปฐม	ตราประจำจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
ตราประจำจังหวัดเพชรบุรี	ตราประจำจังหวัดราชบุรี	ตราประจำจังหวัดสมุทรสงคราม	ตราประจำจังหวัดสมุทรสาคร
ตราประจำจังหวัดสุพรรณบุรี

• ชัยนาท รูปธรรมจักรหน้าภูเขา ซึ่งเอาได้ทั้งเขาสรรพยาและเขาธรรมามูล (พ.ศ. 2484)
• นนทบุรี รูปหม้อน้ำลายวิจิตร (พ.ศ. 2484)
• ปทุมธานี รูปบัวหลวงและช่อรวงข้าวชูช่อเหนือน้ำ (พ.ศ. 2484)
• พระนครศรีอยุธยา รูปสังข์ทักษิณาวัตรประดิษฐานบนพานแว่นฟ้าในปราสาทใต้ต้นหมัน (พ.ศ. 2484 - ตรานี้เป็นตราเดิมของธงประจำกองลูกเสือมณฑลอยุธยา)
• ลพบุรี รูปพระนารายณ์สี่กรประทับยืนหน้าพระปรางค์สามยอด (พ.ศ. 2484)
• สระบุรี รูปมณฑปพระพุทธบาทสระบุรี เขียนขึ้นจากภาพจริง (พ.ศ. 2484)
• สิงห์บุรี รูปค่ายบางระจัน (พ.ศ. 2484 - ภายหลังทางจังหวัดเปลี่ยมมาใช้ตรารูปอนุสาวรีย์วีรชนค่ายบางระจันในวงกลม ขอบวงกลมเป็นแถบสีธงชาติ^[1])
• อ่างทอง รูปรวงข้าวในอ่างน้ำสีทอง (พ.ศ. 2484)
• จันทบุรี รูปกระต่ายในดวงจันทร์ (พ.ศ. 2484)
• ฉะเชิงเทรา รูปพระอุโบสถหลังเดิมวัดโสธรวรารามวรวิหาร (พ.ศ. 2484)
• ชลบุรี รูปเขาสามมุกริมทะเลอ่าวไทย
• ตราด
  • ครั้งที่ 1 รูปเรือรบหลวงตราด (พ.ศ. 2484)
  • ครั้งที่ 2 รูปโป๊ะ เรือใบ และเกาะช้าง
• นครนายก รูปช้างชูรวงข้าว เบื้องหลังเป็นลอมฟาง (พ.ศ. 2484)
• ปราจีนบุรี รูปต้นพระศรีมหาโพธิ์ (พ.ศ. 2484)
• ระยอง รูปพลับพลาที่ประทับของรัชกาลที่ 5 บนเกาะเสม็ด (พ.ศ. 2484)
• สมุทรปราการ รูปพระสมุทรเจดีย์ (พ.ศ. 2484)
• สระแก้ว รูปพระพุทธรูปปางสรีระประทับยืนบนดอกบัว ด้านหลังเป็นภาพพระอาทิตย์ยามรุ่งอรุณ ตอนกลางเป็นภาพโบราณสถานปราสาทเขาน้อยสีชมพู (ตรานี้กรมศิลปากรไม่ได้เป็นผู้ออกแบบ)
• กาญจนบุรี รูปด่านพระเจดีย์สามองค์ (พ.ศ. 2484)
• นครปฐม รูปพระปฐมเจดีย์ ประดับด้วยเครื่องหมายเลข 4 ไทยในพระมหาพิชัยมงกุฎ (พ.ศ. 2484)
• ประจวบคีรีขันธ์ รูปพระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ และมีภาพเกาะหลักอยู่เบื้องหลัง (พ.ศ. 2484)
• เพชรบุรี รูปทุ่งนา ต้นตาลโตนด และพระนครคีรีหรือเขาวัง (พ.ศ. 2484)
• ราชบุรี
  • ครั้งที่ 1 รูปเขางูมีงูล้อมรอบ (พ.ศ. 2484)
  • ครั้งที่ 2 รูปเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ 2 ชนิด คือ ฉลองพระบาทเชิงงอน และพระแสงขรรค์ชัยศรี
• สมุทรสงคราม รูปกลองลอยน้ำ(พ.ศ. 2484)
• สมุทรสาคร รูปสำเภาจีนในแม่น้ำท่าจีน(พ.ศ. 2484)
• สุพรรณบุรี รูปการทำยุทธหัตถีระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราช และพระมหาอุปราชมังกะยอชวา ที่ตำบลหนองสาหร่าย เมื่อ พ.ศ. 2135 (พ.ศ. 2484)

[แก้] ตราประจำจังหวัดในภาคใต้

ตราประจำจังหวัดกระบี่	ตราประจำจังหวัดชุมพร	ตราประจำจังหวัดตรัง	ตราประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช
ตราประจำจังหวัดนราธิวาส	ตราประจำจังหวัดปัตตานี	ตราประจำจังหวัดพังงา	ตราประจำจังหวัดพัทลุง
ตราประจำจังหวัดภูเก็ต	ตราประจำจังหวัดระนอง	ตราประจำจังหวัดสตูล	ตราประจำจังหวัดสงขลา
ตราประจำจังหวัดสุราษฎร์ธานี	ตราประจำจังหวัดยะลา

• จังหวัดกระบี่ รูปกระบี่ไขว้ เบื้องหลังเป็นรูปเขาชะวาปราบและทะเล (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดชุมพร รูปเทวสตรียืนประทานพรหน้าค่าย มีต้นมะเดื่อขนาบอยู่ 2 ข้าง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดตรัง รูปกระโจมไฟ ท่าเรือ และลูกคลื่นในท้องทะเล (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดนครศรีธรรมราช รูปพระบรมธาตุเมืองนครศรีธรรมราช มีตรา 12 นักษัตรล้อมรอบ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดนราธิวาส
  • ครั้งที่ 1 รูปใบเรือขึ้งอยู่บนพื้น ภายในมีภาพกริชคดและพญานาคอยู่ เบื้องหลังเป็นรูปอาทิตย์อัสดง (พ.ศ. 2484 - ตรานี้กรมศิลปากรออกแบบตามชื่ออำเภอสำคัญของจังหวัดนราธิวาส คือ อำเภอตากใบ)
  • ครั้งที่ 2 รูปคนงานกรีดยางพารา
  • ครั้งที่ 3 รูปเรือกางใบแล่นรับลมเต็มที่ ภายในใบเรือเป็นรูปช้างเผือกทรงเครื่องคชาภรณ์
• จังหวัดปัตตานี รูปปืนใหญ่ศรีปัตตานีหรือนางพญาตานี (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดพังงา รูปเรือขุดเหมืองอยู่หน้าภูเขา (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดพัทลุงรูปเขาอกทะลุ (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดภูเก็ต
  • ครั้งที่ 1 รูปสองวีรสตรี คือ ท้าวเทพสตรี ท้าวศรีสุนทร (พ.ศ. 2484)
  • ครั้งที่ 2 รูปอนุสาวรีย์ท้าวเทพสตรี ท้าวศรีสุนทร วาดจากของจริง (พ.ศ. 2528)^[2]
• จังหวัดระนอง รูปปราสาทตั้งอยู่บนภูเขา มีรูปเลข 5 ไทย ประดิษฐานอยู่บนพานแว่น (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดสตูล รูปพระสมุทรเทวาประทับนั่งบนแท่นหิน เบื้องหลังเป็นพระอาทิตย์อัสดง (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดสงขลา รูปขอนสังข์วางอยู่บนพานแว่นฟ้า (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดสุราษฎร์ธานี รูปพระบรมธาตุไชยา (พ.ศ. 2484)
• จังหวัดยะลา รูปคนงานทำเหมืองดีบุก (พ.ศ. 2484)

[แก้] ตราประจำจังหวัดในอดีต

ตราประจำจังหวัดพระนคร	ตราประจำจังหวัดธนบุรี	ตราประจำจังหวัดพระตะบอง	ตราประจำจังหวัดพิบูลสงคราม
ตราประจำจังหวัดลานช้าง

• จังหวัดพระนคร รูปพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท (ใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484-2515)
• จังหวัดธนบุรี รูปพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร (ใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484-2514)
• จังหวัดพระตะบอง รูปพระยาโคตรบองเงื้อกระบองทำท่าจะขว้าง (ใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484-2489)
• จังหวัดพิบูลสงคราม รูปอนุสาวรีย์ไก่กางปีก (ใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484-2489)
• จังหวัดลานช้าง รูปโขลงช้างยืนอยู่กลางลานกว้าง (ใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484-2489)
• จังหวัดนครจัมปาศักดิ์ รูปปราสาทหินวัดภู (ไม่มีภาพประกอบ - ใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484-2489)

[แก้] อ้างอิง

1. ↑ http://www.singburi.go.th/general/logo.html
2. ↑ http://www.phuket.go.th/www_phuketGoTh/Data_phuket/logo_1.htm

[แก้] ดูเพิ่ม

• ดอกไม้ประจำจังหวัด
• ต้นไม้ประจำจังหวัด
• ธงประจำจังหวัด
• คำขวัญประจำจังหวัด