Forseti Íslands
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Forseti Íslands er þjóðhöfðingi og æðsti embættismaður Íslands. Embættið er einnig hið eina sem kosið er til með beinni kosningu. Það var stofnað um leið og Ísland varð lýðveldi þann 17. júní 1944 með gildistöku lýðveldisstjórnarskrárinnar en um embættið er fjallað í öðrum kafla hennar. Fimm einstaklingar hafa gegnt embættinu frá stofnun þess, núverandi forseti er Ólafur Ragnar Grímsson. Forseti hefur aðsetur á Bessastöðum.
Forsetinn telst samkvæmt stjórnarskrá handhafi framkvæmdavaldsins og einnig handhafi löggjafarvaldsins ásamt Alþingi. Hann lætur þó ráðherra framkvæma vald sitt og er ábyrgðarlaus á stjórnarathöfnum.
Efnisyfirlit |
[breyta] Kjörgengi
Forsetaefni skal skv. stjórnarskránni og lögum um framboð og kjör forseta Íslands vera minnst 35 ára auk þess að uppfylla sömu skilyrði og gerð eru um kosningarétt til Alþingis, að fráskildu búsetuskilyrðinu, en samkvæmt því þarf að eiga lögheimili á Íslandi til að eiga kosningarétt. Ekki er gerð krafa um trú forseta, þ.a. hann getur væntanlega staðið utan trúfélaga. Forsetinn þarf þó líklega að „styðja og vernda“ þjóðkirkjuna eins og segir í stjórnarskrá.
Íslensk stjórnmál Þessi grein er hluti af greinaflokknum: Íslensk stjórnmál |
|
[breyta] Hlutverk forseta
- Þingsetning
- Staðfesting laga
- Nýársávarp
- Orðuveiting
- Móttaka og opinberar heimsóknir til erlendra þjóðhöfðingja
- Stjórnarmyndun (ef þingflokkar ná ekki saman um myndun ríkisstjórnar)
[breyta] Ímynd forseta
- Sameiningartákn þjóðarinnar
- ,,Öryggisventill" gagnvart Alþingi
- Verndari íslenskrar menningar
- ,,Landkynning"
[breyta] Synjun forseta á staðfestingu frumvarps til laga um fjölmiðla 2004
Ólafur Ragnar Grímsson neitaði að staðfesta frumvarp að lögum um fjölmiðla (fjölmiðlafrumvarpið) árið 2004. Ákvörðunin var mjög umdeild, en Alþingi tók í framhaldi frumvarpið af dagskrá, þ.a. ekki þótti nauðsynlegt að leggja það fyrir dóm þjóðarinnar í þjóðaratkvæðagreiðslu, eins og gera bar skv. stjórnarskrá Íslands.
[breyta] Þátttaka forseta Íslands í Þróunarráði Indlands 2007
Ólafur Ragnar Grímsson hlaut nokkra gagnrýni fyrir að taka þátt í Þróunarráði Indlands, án þess að ráðfæra sig við forsætis- og utanríksráðherra. Þingforseti, Halldór Blöndal gagnrýndi forsetann opinberlega fyrir ákvörðunina.
[breyta] Viðtal við forseta Íslands í Silfri Egils 18. febrúar 2007
Í viðtali í Silfri Egils, 18. febrúar 2007, sagði Ólafur Ragnar Grímsson að forsetinn heyri ekki undir neitt ráðuneyti og nær væri að tala um að ráðuneytin heyri undir forseta ef menn vildu fara út í orðhengilshátt. Þessum ummælum var slegið upp í Morgunblaðinu daginn eftir. Björg Thorarensen, lagaprófessor segir að í stjórnsýslulegu tilliti fari forsætisráðuneytið með alla umsýslu sem varðar forsetaembættið og megi því segja að forsætisráðuneytið fari með málefni forsetans.
[breyta] Forsetar Íslands
- Sveinn Björnsson (1944-1952)
- Ásgeir Ásgeirsson (1952-1968)
- Kristján Eldjárn (1968-1980)
- Vigdís Finnbogadóttir (1980-1996)
- Ólafur Ragnar Grímsson (1996-)
