Estados Unidos iti America
From Wikipedia
|
|||||
| Nailian a pagsasao: E pluribus unum (1789 to present) (Latin: "Aggapu iti Adu, Maymaysa") In God We Trust (1956 to present) (English: "Ken ni Apo Dios iti pagtalekanmi") |
|||||
| Nailian a kanta: The Star-Spangled Banner (Iti Nabituenan nga Bandera) |
|||||
 |
|||||
| Capitolio | Washington, D.C. 38°53′ N 77°02′ W |
||||
| Kadakkelan nga Ili | Ciudad iti New York | ||||
| Ofisial nga Sao | Awan iti ofisial ngem Ingles iti maipagarup, Espaniol iti kadakkelan mga minoria a pagsasao | ||||
| Turay
• Presidente
• Bise Presidente |
republica nga federal ken democratico George W. Bush Dick Cheney |
||||
| Pannakawayawaya • Indeclara • Mabigbig Constitusion |
Manipud iti Britania Hulio 4, 1776 Septiembre 3, 1783 |
||||
| Kalawa • Pakabuklan • Danum (%) |
9,631,418 km² (3rd) 4.87% |
||||
| Populasion • 2005 est. • 2000 senso • Densidad |
297,000,000 (3rd) 281,421,906 32/km² (140th) |
||||
| GDP (PPP) • Pakabuklan • Per capita |
2005 estimate $12,378,000 million (1st) $41,763 (3rd) |
||||
| Kuarta | Dolyar ($) (USD) |
||||
| Zona iti oras • Kalgaw (DST) |
(UTC-5 to -10) (UTC-4 to -10) |
||||
| Internet TLD | .gov .edu .mil .us .um | ||||
| Kodigo a pangtelefono | +1 |
||||
Iti Estados Unidos iti Amerika (English: United States of America), wenno kaadduan ket masao nga "America" laeng, ket pagilian nga republika a federal, mabirokan iti tengnga iti continente ti Umamianan nga America. Limapulo nga estado iti mangbukel daytoy nga pagilian, saan nga nairaman dagiti iti dadduma nga teritoriona.
Kaabay iti Estados Unidos iti pagilian ti Canada ken Mexico, pati Russia ken dagiti purpuro iti Bahamas no ikuyog iti teritoriona iti baybay. Arakupenna iti igid ti Taaw ti Pasipiko iti laud ken iti Taaw ti Atlantiko iti daya, Baybay ti Bering ken Taaw ti Arctico iti amianan, ken Baybay ti Caribeano ken Golpo ti Mexico iti abagatan.
48 nga estado ket isu iti makuna nga continental, agkakapet nga paset iti America nga inipit iti Canada ken Mexico. Iti dua nga mabatbati a estado ket naisina. Diay Alaska ket nakadisso iti pungto ti laud ti Canada, ballasiw iti Siberia a probinsia ti Russia, ket iti arkipelago ti Hawai'i ket masarakan iti tengnga ti Oseano Pasipiko. Washington, D.C., iti kapitolio iti Estados Unidos, ket adda diay Distrito iti Columbia, iti solsolo nga distrito a federal. Addaan pay dadduma nga teritoriona kas iti Puerto Rico.
Idi Hulio 4, 1776 iti opisial nga pinakabangon ken pinagwaya iti Estados Unidos, kalpasan iti Gubat iti Amerika para Independensia. Daytoy nga aldaw iti pinagpataud iti Maikadua nga kongreso Kontinental, dagiti pannakabagi iti 13 nga sangkapurok iti Britania idiay Amerika, ti Palawag iti Independensia. Dagitoy nga sangkapurok iti nagbalin nga umuna a esestado iti Amerika.
Manipud idi tengnga iti 20-siglo, timmanor iti Estados Unidos nga nabileg a nasion no maipanggep iti ekonomia, militar, siensia, teknolohia, politica, cultura, ken nadumaduma pay nga banbanag.
Linaon |
[baliwan] Pakasaritaan
Kangrunaan nga artikulo: Pakasaritaan iti Estados Unidos iti Amerika
Nangrugi iti pakasaritaan iti America idi simmanglad dagiti umuna nga tattao aggapu iti Asia a nangpuon dagiti Patneng nga Americano wenno Americano nga Indian. Ag-12,000 nga tawen ti limmabasen idi binallasiwda . Sinurotda dagiti a-anupen nga dadakkel nga ay-ayup.
[baliwan] Gobierno ken politika
[baliwan] Konstitusion
[baliwan] Federal nga gobierno
Iti gobierno nga federal ket isu iti nasional nga gobierno iti Estados Unidos, nabuklan iti Congreso (sanga nga mangaramid iti linteg), iti Presidente (sanga nga mangidaulo), ken iti Korte Suprema (sanga nga mangikeddeng iti linteg). Dagitoy tallo nga sanga ket naibangon tapno agtitinnimbang iti bilegda.
[baliwan] Estado ken local nga gobierno
Cada estado ket mabirokan iti agsasabali ken nadumaduma nga Konstitusion, maikadua nga kalintegan iti estado kalpasan a masurot iti federal. Dagitoy nga linteg iti kangrunaan a makaapekto iti biag dagiti tattao. Iti estado ti E.U.A. ken maidauloan iti Gobernador. Adda met nabutosan nga lehislatura bicameral, mailaksid iti Nebraska. Iti kangatoan nga corte ket iti Korte Suprema iti Estado ken iti kababaan ket dagiti korte iti "county" wenno munisipalidad. Dagiti hues ket mabutosan wenno madutokan kas iti federal, depende iti estado.
Iti lokal nga gobierno iti mangkitkita iti linteg dagiti il-ili ken siudsiudad. Iti kangatoan nga opisial ket iti alkalde.
[baliwan] Es-estado ken teritorio
[baliwan] Relasionna iti naduma nga pagilian ken Militaria
Iti bileg nga militar ti Estados Unidos ket agbilang ti kasla 1.4 riw-riw nga active duty personnel, santo mainayon nga adda nasurok nga agsasangagasut a ribo a nakareserba ken Guardia Nasional.
[baliwan] Ekonomia
[baliwan] Kadkadakkelan nga Siudad
 |
|
Addaan iti kangrunaan a siudsiudad iti Estados Unidos, mainayon iti tallo nga kadakkelan iti nasion ken lubong: Ciudad iti New York, Los Angeles, ken Chicago. Babaen ket lamisaan dagiti duapulo nga kadakkelan a siudad iti Estados Unidos, maibatay iti 2004 nga senso:
| # | City | Population | Region |
|---|---|---|---|
| 1. | Ciudad iti New York, New York | 8,168,388 | Amianan-daya iti E.U. |
| 2. | Los Angeles, California | 3,845,541 | Pacifico-Laud iti E.U. |
| 3. | Chicago, Illinois | 2,862,244 | Tengnga-laud iti E.U. |
| 4. | Houston, Texas | 2,012,626 | Abagatan-tengnga iti E.U. |
| 5. | Philadelphia, Pennsylvania | 1,470,151 | Amianan-daya iti E.U. |
| 6. | Phoenix, Arizona | 1,418,041 | Abagatan-laud iti E.U. |
| 7. | San Diego, California | 1,263,756 | Laud iti E.U. |
| 8. | San Antonio, Texas | 1,236,249 | Abagatan-tengnga iti E.U. |
| 9. | Dallas, Texas | 1,210,393 | Abagatan-tengnga iti E.U. |
| 10. | San José, California | 904,522 | Laud iti E.U. |
| 11. | Detroit, Michigan | 900,198 | Tengnga-laud iti E.U. |
| 12. | Indianapolis, Indiana | 784,242 | Tengnga-laud iti E.U. |
| 13. | Jacksonville, Florida | 777,704 | Abagatan-daya iti E.U. |
| 14. | San Francisco, California | 744,230 | Laud iti E.U. |
| 15. | Columbus, Ohio | 730,008 | Tengnga-laud iti E.U. |
| 16. | Austin, Texas | 681,804 | Abagatan-tengnga iti E.U. |
| 17. | Memphis, Tennessee | 671,929 | Abagatan iti E.U. |
| 18. | Baltimore, Maryland | 636,251 | Abagatan iti E.U. |
| 19. | Fort Worth, Texas | 603,337 | [[[Abagatan-tengnga iti E.U.]] |
| 20. | Milwaukee, Wisconsin | 596,974 | Tengnga-laud iti E.U. |
[baliwan] Heograpia ken tiempo
[baliwan] Kataoan
[baliwan] Puli
[baliwan] Relehion
Mapattapatta nga 85 porsiento dagiti Amerikano ket maibilang nga Kristiano iti nadumaduma nga klase. Iti mabatbati nga kinse porsiento ket aggapu kadagiti Kinahudio, Islam, Budismo, ken kadagiti awan relihionna.
Kuna iti 2004 nga Gallup poll, kas 44 porsiento dagiti Americano ket minagsimba uray maminsan laeng iti lawas. Daytoy ket mas common kadagiti agnaed iti makuna nga "bible belt" iti umabagatan ken agpatengnga nga esestado iti E.U.A. Dagiti Baptista iti kadakkelan nga grupo idiay abagatan, santo dagiti Metodista. Dagiti Romano Katoliko iti kaaduan idiay amianan-daya.
Pinagilaksid iti Relihion dagiti Nataengan nga Tattao iti Estados Unidos: 1990 ken 2001 [1]
Amin nga porsiento ket nai-adjust kadagiti tattao nga saan manginagan iti relihionna, manipud 2.3% idi 1990 ket 5.4% idi 2001
| 1990 | 2001 | Diferencia iti porsiento |
Pinagsabali (%) | |
|---|---|---|---|---|
| Total nga Kristiano | 88.3% | 79.8% | -8.5% | +5.3% |
| Romano Katoliko | 26.8% | 25.9% | -1.0% | +10.6% |
| Nadumaduma nga Kristiano | 61.4% | 54.0% | -7.5% | +0.8% |
| Baptista | 19.8% | 17.2% | -2.6% | -0.4% |
| Metodista | 8.3% | 7.2% | -1.1% | -0.2% |
| Kristiano - saan naginagan iti simbaan | 4.7% | 7.2% | +2.5% | +75.3% |
| Luterano | 5.3% | 4.9% | -0.4% | +5.2% |
| Presbiteriano | 2.9% | 2.8% | -0.1% | +12.3% |
| Protestante - saan naginagan iti simbaan | 10.0% | 2.4% | -7.7% | -73.0% |
| Pentecostal/Karismatic | 1.9% | 2.2% | +0.4% | +38.1% |
| Episkopaliano/Anglikano | 1.8% | 1.8% | -- | +13.4% |
| Mormon | 1.5% | 1.4% | -- | +12.1% |
| Simsimbaan ni Kristo | 1.0% | 1.3% | +0.3% | +46.6% |
| Nagtipon nga Simbaan ni Kristo | 0.3% | 0.7% | +0.4% | +130.1% |
| Saksi ni Yehoba | 0.8% | 0.7% | -0.1% | -3.6% |
| Um-ummong ni Apo Dios | 0.4% | 0.6% | +0.2% | +67.6% |
| Ebanhelikal | 0.1% | 0.5% | +0.4% | +326.4% |
| Simbaan ni Apo Dios | 0.3% | 0.5% | +0.2% | +77.8% |
| Seventh Day Adventist | 0.4% | 0.4% | -- | +8.4% |
| Dumaya nga Ortodokso | 0.3% | 0.3% | -- | +28.5% |
| Dadduma pay nga Kristiano (kas 0.3% da wenno nababbaba) | 1.6% | 1.9% | +0.3% | +40.2% |
| Total iti nadumaduma nga relihion | 3.5% | 5.2% | +1.7% | +69.1% |
| Hudio | 1.8% | 1.4% | -0.4% | -9.8% |
| Saan naginagan | 0.1% | 1.3% | +1.2% | +1,176.4% |
| Muslim | 0.3% | 0.6% | +0.3 | +109.5% |
| Budista | 0.2% | 0.5% | +0.3% | +169.8% |
| Hindu | 0.1% | 0.4% | +0.3% | +237.4% |
| Unitarian Unibersalista | 0.3% | 0.3% | -- | +25.3% |
| Dadduma pay (kas 0.07% da wenno nababbaba) | 0.6% | 0.7% | +0.1% | +25.4% |
| Awan relihion/Ateista/Agnostico | 8.4% | 15.0% | +6.6% | +105.7% |
[baliwan] Lengguahe
Awan iti ofisial nga pagsasao iti Estados Unidos nga ikalintegan iti govierno nga federal. Maipagarup laeng nga Ingles wenno Inggles iti Amerika iti umuna wenno agmaymaysa nga lengguahe iti kaaduan nga katatao iti pagilian. Isu iti maararamat nga pagsasao iti gobierno, korte, eskuelaan, media, ken dadduma pay.
Duapulo ket pito nga estado iti nagpataud nga Inggles iti ofisial nga lengguaheda, ket tallo kaniada iti naginagan iti maikadua a ofisial nga pagsasao—Hawaii, Louisiana, ken New Mexico, masurot nga Hawayano, Pranses, ken Espaniol iti pinilida.
Espaniol iti kadakkelan a minoria nga lengguahe, gamin aggapu kadagiti minagbaniaga iti Latin America ken iti pakasaritaan nga dakkel a paset iti America idi, kas umabagatan ken agpalaud, ket bagi idi ti Mexico (nga bagi iti Espania). Sa maysa pay, Espaniol iti umuna nga pagsasao iti Puerto Rico, teritorio iti Estados Unidos.
Iti kangrunaan nga lengguahe nga insenial ket American Sign Language (ASL).
Manipud idi 2004, adda ag-336 nga lengguahe iti Estados Unidos, 176 kaniada ket patneng nga pagsasao iti Amerika, lengguahe dagiti Patubo nga Americano.
[baliwan] Edukasion
[baliwan] Kultura
 |
Daytoy nga articulo ket maysa a pangted. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panangnayon wenno panangtarimaan iti daytoy nga articulo. |
| Dagiti Estado ken Teritorio ti Estados Unidos |  |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
