IJzertijd
Van Wikipedia
| Drieperiodensysteem | |||||||
| Holo- ceen |
Historische Tijd | ||||||
| La Tène-periode | Proto- historie |
||||||
| Hallstatt-periode | |||||||
| IJzertijd | |||||||
| Laat | |||||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Bronstijd | |||||||
| Neolithicum | Kopertijd | ||||||
| Laat | Pre- historie |
||||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Mesoli- thicum of Epipaleo- lithicum |
Laat | ||||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Pleis- toceen |
Paleo- lithicum | Laat | |||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Steentijd | |||||||
De ijzertijd is de periode in de prehistorie die volgde op de bronstijd.
De ijzertijd is de jongste periode van de prehistorie. De exacte periode van de ijzertijd is afhankelijk van de cultuur en geografische ligging.
In West-Europa is dit van circa 800 voor Chr. tot de Romeinen naar de lage landen komen (circa het begin van onze jaartelling. In zuidelijker streken (het Midden-Oosten het oostelijke Middellandse Zee-bekken) was de overgang wat eerder ( vanaf ca. 1200 v. Chr.). De overgang van de bronstijd naar de ijzertijd is in die streken gepaard gegaan met grote politieke verschuivingen, (zie de brandcatastrofe).
De naam ijzertijd duidt op het veelvuldig gebruik van ijzer bij het maken van metalen voorwerpen. IJzer heeft diverse voordelen tegenover brons:
- Het is harder, dus beter geschikt voor wapens en gereedschap
- Het is makkelijker te bewerken
- Het is makkelijker te repareren
- De grondstof ervoor komt op veel meer plaatsen voor
- Het gaat langer mee
Wat ijzer lange tijd tot een weinig gebruikt metaal maakte is dat het in tegenstelling tot koper weinig als vrij metaal in gedegen vorm voorkomt. Oorspronkelijk kende men daarom het alleen meteoritisch ijzer, een zeldzaamheid. Het duurde lang voordat men leerde het metaal uit zijn erts vrij te maken.
De voordelen zorgden ervoor dat bij voorkeur ijzer werd gebruikt voor allerlei wapens (vooral het zwaard) en gereedschap. Het nu minder belangrijke brons werd omgesmolten tot sieraden en siervoorwerpen (vooral armbanden en paardentuig).
Typische elementen uit de ijzertijd - die in mindere mate of helemaal niet voorkwamen in de bronstijd- zijn:
- Broeken (van wol of linnen, vaak geruit)
- IJzeren voorwerpen zoals bijlen, wapens, gereedschap, zagen
- Bronzen munten
- Bronzen situlae (zie hieronder)
- Slingerkogels
- IJzerwinning uit de natuur (Klapperstenen uit de Veluwe, moerasijzererts in het noorden, ijzeroer uit Brabant en Oost-Nederland)
- Een soort "upperclass" die bijzondere voorwerpen bezat zoals goud en koraal
Een koningsgraf uit Oss (ongeveer 500 v.C.) bevatte bijzondere grafgiften en is het grootste dat ooit in West-Europa is gevonden (52 m. doorsnede!).
Via handel kwamen er nog andere voorwerpen naar Nederland. Opvallend zijn de zogenaamde bronzen situlae (emmers) die in Centraal-Europa werden gemaakt om wijn te mengen met water (een typisch Romeins/Grieks gebruik). Er zijn er in Nederland 9 gevonden.
Omdat ijzer veel sneller corrodeert dan brons en koper zijn veel ijzeren voorwerpen die niet toevallig onder zeer gunstige omstandigheden in de bodem lagen nagenoeg volledig vergaan.
