Limburg (Nederland)

Van Wikipedia

Provincie Limburg


(Details)	(Details)

Hoofdstad

Maastricht

Commissaris van
de Koningin

L.J.P.M. (Leon) Frissen (gouverneur)

Religie (2005)

Katholiek 77%
Moslims 3,5%
Protestant 2%

Oppervlakte
- Land
- Water

9e
2153 km²
56,17 km²

Inwoners
- Totaal
- Bevolkingsdichtheid

6e
1.135.962 (2005)
528 inw./km²

Geografische ligging

50°51' NB 5°41' OL

Volkslied

Waar in 't Bronsgroen Eikenhout

Officiële website

www.limburg.nl

Provinciale Staten

Zetels
CDA
SP
PvdA
VVD
GroenLinks
PNL
PvdD
D66

47
18
9
8
7
2
1
1
1

Landschap in Zuid-Limburg. Foto genomen in augustus 2003

Limburg ( uitspraak (info·uitleg)) is een van de twaalf provincies van Nederland en ligt in het zuidoosten van het land. Het heeft ongeveer een bevolking van 1,14 miljoen inwoners. Hiervan is circa 19,6 procent allochtoon. De hoofdstad van Limburg is Maastricht.

[bewerk] Geologie

Limburg bestaat aan de oppervlakte in het noorden voor een groot deel uit zandgronden, in het Tertiair aangevoerd door de Rijn die toen veel groter en krachtiger was dan tegenwoordig. De tegenwoordig belangrijkste rivier, de Maas, was toen een vrij onbeduidende zijrivier van de Rijn. De Maas stroomt over de hele lengte van zuid tot noord door de provincie en heeft de zand en kiezelafzettingen van de Rijn doorsneden. Verder zijn de belangrijkste rivieren de Geul (bij Valkenburg), de Roer (bij Roermond), de Neerbeek (bij Neer) en de Geleenbeek (bij Geleen). Bij Epen komt gesteente van het Carboon aan de oppervlakte. Het zuiden van Limburg geniet bekendheid vanwege het voorkomen aan de oppervlakte van krijtlagen, afgezet in een ondiepe tropische zee tijdens het geologische tijdvak van het krijt. De eertijds vlakke krijtlagen worden diep doorsneden door de Maas en de beekdalen van o.a. de Geul en de Gulp waardoor het zuiden van de provincie een heuvelachtig uiterlijk heeft gekregen. Ook typisch voor Zuidlimburg is de leemsoort löss die tijdens de IJstijd door de wind hier werd afgezet. In het verleden werd in de Peel, op de grens van Noord-Brabant en Noord-Limburg, turf gestoken. De laatste restanten van dit veengebied zijn nu een natuurreservaat: de Groote Peel. Bruinkool en steenkool werden gewonnen in Midden- en Zuid-Limburg waar deze grondstoffen dicht aan de oppervlakte liggen. De krijtlagen uit het Maastrichts Krijt, plaatselijk bekend als mergel, werden in steengroeven uitgezaagd in blokken om als bouwstenen te dienen. Veel monumentale gebouwen in limburg zijn met deze mergelblokken opgetrokken. Tegenwoordig nemen de winning van zand en grind bij Roermond nog een belangrijke plaats in.

[bewerk] Landschap

Uit de tijd van de mijnbouw stamt nog de onderverdeling in een Oostelijke Mijnstreek en een Westelijke Mijnstreek. Het Limburgs heuvelland in het zuid-oosten wordt vaak als mergelland bestempeld. Toeristisch is de streek Zuid-Limburg een begrip. De bekendste onderdelen van het mergelland zijn het Plateau van Margraten dat aan de noordzijde wordt begrensd door het dal van de Geul, en aan de westzijde door de Maasvallei met aan de overzijde de Sint Pietersberg, aan de oostzijde door het dal van de Gulp met het dorp Gulpen en met even verder de hoogten rond de Vaalserberg en zuidelijk door de Voerstreek. Het gebied tussen Vaals en Gulpen werd in 2005 door de stichting Natuur en Milieu gekozen als mooiste landschap van Nederland en bekroond met 5 sterren.

[bewerk] Limburgers

Limburg kenmerkt zich door een duidelijke eigen identiteit, die onder andere bestaat uit een eigen taal, het Limburgs. Het is volgens huidige inzichten in essentie een Middelfrankisch dialect maar met de, voor Europese talen, vrij unieke eigenschap van een toontaal. Het Chinees is daarvan een bekend voorbeeld. Verdere culturele bijzonderheden zijn de vele fanfares, harmonieorkesten en schutterijen, en culinaire specialiteiten als de Limburgse vlaai. De schutterijen (Nederlandse en Belgische) meten zich jaarlijks in het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS). Ook carnaval (vastelaovend in het Limburgs) wordt uitgebreid gevierd in Limburg.

Limburg staat ook bekend om zijn vele bierbrouwerijen zoals bijv. De Lindeboombrouwerij in Neer, de Brandbrouwerij in Wijlre, de Gulpenerbrouwerij in Gulpen, en vele anderen o.a. Christoffelbier, Leeuw bier en de Hertog jan Brouwerij in Arcen/Velden enz.

[bewerk] Werkgelegenheid

De werkloosheid in Limburg bedroeg in 2003 10,5%. De bedrijvigheid per sector was in die periode zoals in de onderstaande tabel.

Sector	Percentage van werkgelegenheid
Landbouw	5,0%
Industrie	20,3%
Bouw	5,5%
Commerciële diensten	40,8%
Niet-commerciële diensten	28,3%

(Bron: Dagblad De Limburger, 18-09-2004.)

[bewerk] Bestuur

Zetelverdeling Provinciale Staten 2007

Uitslag in Limburg van de verkiezingen voor de Provinciale Staten van maart 2003 en maart 2007 (links) en voor de Tweede Kamer van november 2006 (rechts):

Uitslag Statenverkiezingen
Partij	2003		2007
Partij	Stemmen in %	Zetels	Stemmen in %	Zetels
CDA	42,6	28	35,4	18
SP	5,8	4	18,6	9
PvdA	21,7	14	15,9	8
VVD	14,5	9	14,5	7
GroenLinks	5,6	3	4,2	2
Partij Nieuw Limburg	3,8	2	3,8	1
PvdD	-	-	2,6	1
D66	3,7	2	2,3	1
LPF	2,3	1	-	-
Opkomst	44,6	63	44,0	47

Uitslag Kamerverkiezingen 2006
Partij	Stemmen in %	+/- (2003)
CDA	28,6	- 8,9
SP	20,6	+ 13,4
PvdA	20,3	- 6,3
PVV	11,5	-
VVD	10,8	- 3,3
GroenLinks	3,4	- 1,1
PvdD	1,5	+ 0,9
ChristenUnie	1,2	+ 0,9
D66	1,1	- 1,8
LPF	0,2	- 5,1
SGP	0,1	+ 0,0
Opkomst	77,9	+ 2,6

Mutaties Provinciale Staten:

LPF hernoemd tot Limburgs Belang

College van Gedeputeerde Staten:

"Gouverneur" (Commissaris van de Koningin): L.J.P.M. (Leon) Frissen - CDA
Gedeputeerde: drs. M.J.A. (Martin) Eurlings - CDA
Gedeputeerde: O.M.T. (Odile) Wolfs - PvdA
Gedeputeerde: ing. M.J.H. (Mat) Vestjens - VVD
Gedeputeerde: G.H.M. (Ger) Driessen - CDA
Gedeputeerde: ir. H.T.J. (Herman) Vrehen - CDA
Gedeputeerde: H.M. (Bert) Kersten - PvdA
Provinciesecretaris: W.L.J. (Wim) Weijnen

[bewerk] Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Limburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Hertogdom Limburg

Nederland, Limburg, Luxemburg en de grens van de Duitse Bond in 1860

Winter in Limburg

Politiek gezien was Limburg traditioneel een lappendeken, wat gedeeltelijk de grote verscheidenheid aan dialecten kan verklaren: elke gemeente heeft zijn eigen dialect, waarbij er soms binnen een gemeente (zie Venlo) grote verschillen kunnen bestaan.

De eerste bewoners waarvan sporen zijn gevonden waren Neanderthalers die in Zuid-Limburg bivakkeerden. In het neolithicum werd hier vuursteen gewonnen in ondergrondse mijnen. In de Romeinse tijd werd limburg grondig geromaniseerd en veel huidige dorpen en steden werden toen gegrondvest. Na de Romeinen hadden de Franken het hier voor het zeggen. Na de opdeling van het Frankische rijk behoorde het gebied van het huidige Limburg, evenals de rest van Nederland, tot in de nieuwe tijd tot het Heilige Roomse Rijk.

Het grondgebied van het huidige Limburg was vanaf de vroege Middeleeuwen meestal verdeeld tussen het Hertogdom Brabant, Hertogdom Gelre, Hertogdom Gulik, het Prinsbisdom Luik en de prinsbisschop van Keulen. Deze hertogen en bisschoppen waren nominaal onderhorigen van de Keizer van het Roomse Rijk maar in de praktijk gedroegen ze zich als onafhankelijke vorsten die vaak onderling in oorlog waren. Hun conflicten werden dikwijls op Limburgs gebied uitgevochten wat zo dan ook bijdroeg aan de versnippering van het gebied.

In de Nieuwe Tijd was Limburg grotendeels verdeeld tussen Spanje en diens opvolger Oostenrijk, Pruisen, de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, het Prinsbisdom Luik en tal van zelfstandige kleine heerlijkheden.

In 1794 werden de lage landen bezet door het Franse revolutionaire leger en kwam het grootste deel van de twee huidige Limburgse provincies onder direct Frans gezag. Het gebied werd toen voor het eerst een bestuurlijke eenheid onder de naam "Département de la Meuse inférieure" ofwel het departement Nedermaas. Na de Franse tijd, bij de vorming van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, werd een deel van de huidige provincie bij Brabant gevoegd en werd het resterende deel op gezag van Willem I Limburg genoemd.

Op het Congres van Wenen in 1815 werd de grens tussen Nederland en Pruisen bepaald op een afstand van een kanonschot gemeten vanaf de rivier de Maas.

Tijdens de Belgische onafhankelijkheidsoorlog had geheel Limburg, met uitzondering van gebieden zoals Maastricht, waar een Nederlands garnizoen gelegerd was, zich aangesloten bij België. Na de erkenning van de Belgische onafhankelijkheid werd de provincie echter gesplitst in een Belgisch en een Nederlands deel.

De "Nederlandse Limburgers" hebben zich tegen deze beslissing nog lang verzet, getuige het feit dat nederlandse provincie Limburg pas in 1839 officieel bij Nederland ging horen en er de nederlandse grondwet van kracht werd. Zelfs later nog werd het toenmalige 2e-kamerlid Henri van Groenendael uit de KVP gezet, omdat hij voor aansluiting van Limburg bij België vocht; hij heeft daarna een korte periode als eenmansfractie in de 2e-kamer doorgebracht.

Het Nederlandse Limburg was vanaf dat moment als Hertogdom Limburg tot 1866 deel van de Duitse Bond, ter compensatie van het aan België verloren gedeelte van Luxemburg. België kreeg een gedeelte van Luxemburg van Nederland als compensatie voor het verlies van de de oostelijke helft van Limburg aan Nederland. De Limburgse vertegenwoordigers in de Duitse Bond beijverden zich in 1848/49 voor aansluiting bij Duitsland, maar dit leidde uiteindelijk niet tot resultaat.

De economie van de Nederlandse provincie Limburg heeft twee generaties lang in het teken gestaan van de steenkoolwinning. De exploitatie van de steenkoolmijnen kwam betrekkelijk laat op gang: aan het begin van de 20e eeuw. Na de Tweede Wereldoorlog werden de mijnen niet langer rendabel gevonden. Omstreeks 1965 werden ze gesloten, hetgeen geruime tijd een hoge werkloosheid heeft veroorzaakt, want vóór de sluiting had niet minder dan 15% van de beroepsbevolking in de mijnen gewerkt. Nederlands en Belgisch-Limburg waren de enige steenkoolwinningsgebieden in West-Europa, waaromheen geen staalindustrie werd gebouwd. De overheden van beide landen hadden hun zware industrie in de Franstalige gebieden respectievelijk in de Randstad.

De provincie bleef de titel Hertogdom tot 1906 gebruiken. Een andere Limburgse bijzonderheid in de titulatuur is tot op de dag van vandaag blijven bestaan: de commissaris van de Koningin van Limburg wordt gouverneur genoemd, hetgeen in alle Belgische provincies de officiële benaming is.

De Nederlandse overheid erkent de oorspronkelijk in Nederlands-Limburg gesproken variëteiten onder de naam Limburgs als streektaal.

[bewerk] Het Rijke Roomse Leven

Limburg is al sinds de Romeinse tijd katholiek en achtereenvolgens zetelde er in Maastricht, Luik en Roermond een bisschop die het grootste gedeelte van het limburgse gebied onder zijn geestelijke hoede had. Maar ook de bisschop van Keulen had grote gebieden onder zijn gezag. Vanaf de Nieuwe tijd zetelt de bisschop in Roermond en het bisdom Roermond valt tegenwoordig samen met de provincie Limburg. Vanaf ongeveer 1900 en vooral na de eerste wereldoorlog verzuilde Limburg sterk (evenals de rest van Nederland). Bijna het gehele openbare leven zoals scholing, gezondheidszorg en vrijetijdsbesteding werd door door de kerk aangestuurde verenigingen, vakbonden, etc. beheerst. Iedere katholieke limburger werd geacht hieraan deel te nemen en de sociale controle hierop was groot. Dit wordt ook wel het tijdsbestek van het Rijke Roomse Leven genoemd. Na het Tweede Vaticaans Concilie en tijdens de roerige jaren 60 brokkelde dit snel af en heden zijn de meeste Limburgers officieel nog steeds katholiek maar leven een hoofdzakelijk seculier leven met slechts sporadisch kerkbezoek. Een aantal recente kerncijfers voor het jaar 2005. Het katholieke volksdeel maakte met circa 871.000 kerkelijk geregistreerde gelovigen circa 76,9% van de limburgse bevolking uit. Ieder weekend bezochten gemiddeld 77.695 limburgers een RK kerk, dat is 7 percent van de limburgers.