Mustafa Kemal Atatürk

Van Wikipedia

Mustafa Kemal Atatürk

1e president van Turkije
Ambtstermijn	1923 – 1938
Voorganger
Opvolger	Mustafa Ismet Inönü
Geboortedatum	1881
Geboorteplaats	Salonika, Turkije
Politieke partij	{{{Politieke partij}}}
Vicepresident	{{{Vicepresident}}}
Handtekening	[[Afbeelding:{{{Handtekening}}}\|128px]]

Mustafa Kemal Atatürk (Salonika, 1881 - Istanbul, 10 november 1938), geboren onder de naam Mustafa, was de grondlegger van het moderne Turkije

Hij begon zijn carrière in de cadettenschool, waar hij de bijnaam Kemal ('de perfecte') kreeg. Al snel klom de intelligente jongeman op tot generaal. Hij speelde een belangrijke rol in de Eerste Wereldoorlog. Daarvoor nog - in 1908 - zette hij zich als prominent lid van de Jonge Turken af tegen sultan Abdulhamid II, toen die al te conservatieve hervormingen wilde doorvoeren. Abdulhamid werd vervangen door de meer pragmatische Mehmed V.

Maar Mustafa Kemals grote moment kwam toen hij met een deel van het leger in opstand kwam tegen zowel de geallieerde bezetters (Turkije had de kant van het Duitsland en Oostenrijk-Hongarije gekozen) als tegen de Ottomaanse sultan Mehmet VI Vahideddin, die de gevolgen van de nederlaag had geaccepteerd. In 1919 was Mustafa Kemal zijn reis begonnen naar Anatolië om de mensen te vertellen dat Turkije door de westerse landen bezet werd. Op 23 april 1920 had hij het Turkse Parlement opgericht. Tussen 1919 en 1923 leidde hij zijn strijdkrachten naar de overwinning op de Europese troepen o.a. het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Italië, Frankrijk en Armenië, die het hele Europese deel plus een groot deel van Anatolië in handen hadden. Hij versloeg hen en wees het 'vernederende' Verdrag van Sèvres af om te komen tot het voor hem meer acceptabele Verdrag van Lausanne.

Turkije werd een seculiere republiek met Mustafa Kemal als eerste president en partijvoorzitter van de CHP (Cumhuriyet Halk Partisi = Republikeinse VolksPartij) (1923-1938). Mustafa Kemal vormde het land om tot een moderne staat. Zijn politieke ideeën worden het kemalisme genoemd. Hij zorgde voor een nieuwe grondwet en maakte Ankara de nieuwe hoofdstad van Turkije. Ook voerde hij ver gaande sociale en politieke hervormingen door. Zijn grootste hervorming is de scheiding van kerk en staat. En hij voerde ook bijvoorbeeld familienamen in, gaf vrouwen meer rechten en liet het Arabische alfabet vervangen door het Latijnse.

Mustafa Kemal kreeg van het Turkse volk in 1934 de naam Atatürk, hetgeen betekent: vader der Turken. Na zijn dood werd hij opgevolgd door Ismet Inönü, die vanaf 1923 premier was geweest onder Atatürk en die diens beleid voortzette.

[bewerk] Armeense Genocide

Atatürk erkende en, noemde de Armeense genocide, de moord op honderdduizenden tot meer dan een miljoen Armeniërs in 1915, al in 1920 een schande. Mustafa Kemal verdedigde tijdens processen zijn afkeer in woord en daad tegen het zuiveringsbeleid van Enver Pasja, dat militair gezien een ramp was en de genocide mogelijk zou hebben gemaakt. Ook minachtte Mustafa de organisatie van de deportaties.

[bewerk] Overlijden

Van Atatürk is bekend dat mij minimaal een halve liter sterke drank per dag consumeerde, het Turkse raki. Hij overleed in 1938 op 57-jarige leeftijd aan levercirrose. Hij geniet in het hedendaagse Turkije nog steeds een haast mythische status, en openbare kritiek op hem in de media is niet mogelijk. Zijn portret hangt nog steeds in ieder openbaar gebouw. Ook is hij afgebeeld op de Turkse lira.