Autonomiczne województwo śląskie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Autonomiczne Województwo Śląskie

Utworzone

Stolica województwa

ostatni: Michał Grażyński

Powierzchnia w 1921 r.

4 230 km²

Powierzchnia w 1939 r.

5 136 km²

Ludność

1.124.967 mieszk.
(1921)
1.533.500 mieszk.
(1931)

Gęstość zaludnienia

265,9 mieszk./km²
(1921)
301 mieszk./km²
(1931)

Tablica rejestracyjna

ŚL

zobacz: szczegółowy podział administracyjny

powiaty	grodzkie
	ziemskie	9
gminy	miejskie
	wiejskie

Autonomiczne Województwo Śląskie (niem: Autonome Woiwodschaft Schlesien) – autonomiczna część II Rzeczypospolitej ze stolicą w Katowicach.

[edytuj] Historia

Ramy prawne przyszłego województwa zapisano w Statucie Organicznym Województwa Śląskiego z dnia 15 lipca 1920. Realnie egzystujące województwo powstało niespełna dwa lata później, w czerwcu 1922, po podpisaniu 15 maja 1922 traktatu w Genewie. Autonomiczne województwo śląskie przestało funkcjonować we wrześniu 1939, wraz z bezpośrednim przyłączeniem województwa do III Rzeszy, a formalnie z dniem 6 maja 1945, kiedy to komunistyczna Krajowa Rada Narodowa zlikwidowała dekretem województwo i unieważniła autonomię.

[edytuj] Geografia

Autonomiczne województwo śląskie było najmniejszym obszarowo województwem międzywojennej Polski. W skład województwa weszły części dawnego Górnego Śląska pruskiego oraz dwa powiaty dawnego Śląska Austriackiego. Dzieliło się na 8 powiatów (oraz jeden okręg miejski), 414 gmin wiejskich, 19 gmin miejskich oraz 9 miast.

[edytuj] Miasta

Miasta	Ludność¹
Katowice	123 780
Królewska Huta²	86 000
Świętochłowice	26 706
Bielsko	19 785
Rybnik	19 268
Cieszyn	15 324
Tarnowskie Góry	13 582
Pszczyna	7 660
Lubliniec	5 566

[edytuj] Gminy miejskie

Gminy miejskie	Ludność¹
Siemianowice Śląskie	38 322
Hajduki Wielkie	27 834
Nowy Bytom	24 000
Ruda	23 562
Nowa Wieś	21 700
Mysłowice	20 294
Lipiny	18 997
Janów	17 890
Łagiewniki	15 382
Bielszowice	15 144
Chorzów	15 100
Chropaczów	14 332
Radzionków	14 102
Szarlej	12 059
Kochłowice	12 000
Roździeń	11 860
Piekary Wielkie	11 725
Szopienice	11 050
Orzegów	10 029

[edytuj] Powiaty

Powiaty	Powierzchnia¹
pszczyński	1072 km²
rybnicki	893 km²
lubliniecki	706 km²
cieszyński	664 km²
Powiat bielski	314 km²
tarnogórski	250 km²
katowicki	170 km²
świętochłowicki	83 km²
Królewska Huta²	8 km²

¹ – stan na 1929 rok
² – w 1934 przemianowano miasto i powiat Królewska Huta na Chorzów

[edytuj] Autonomia

Katowice, gmach Sejmu Śląskiego

Autonomia Śląska wynikała z walki propagandowej, toczonej pomiędzy Polską a Niemcami w związku z plebiscytem, który miał zdecydować o przynależności Górnego Śląska do któregoś z tych państw. Województwo otrzymało szeroką autonomię z własnym parlamentem – Sejmem Śląskim oraz własny skarb narodowy (Skarb Śląski). Sejm Śląski był organem władzy ustawodawczej, do którego kompetencji należały wszystkie ustawy związane z autonomicznym Śląskiem, oprócz polityki zagranicznej i wojskowości. Organem wykonawczym była Śląska Rada Wojewódzka, na czele której stał wojewoda. Oprócz wojewody w skład Rady wchodzili: wicewojewoda oraz 5-ciu członków wybieranych przez Sejm Śląski. Wojewodę powoływał Sejm Śląski. Sprawy m.in. administracji szkolnej i skarbowej podlegały wojewodzie. Śląska Rada Wojewódzka pełniła funkcje kolegialnego organu wojewódzkiego, współdziałającego z wojewodą w sprawowaniu administracji.

W praktyce dążono do ograniczania autonomii Województwa Śląskiego, co było szczególnie widoczne w okresie rządów sanacji.

[edytuj] Wojewodowie śląscy

Józef Rymer 16 czerwca 1922 – 5 grudnia 1922
Zygmunt Żurawski 15 grudnia 1922 – 1 lutego 1923 (p.o.)
Antoni Schultis 1 lutego 1923 – 3 marca 1924
Tadeusz Koncki 15 października 1923 – 2 maja 1924 (p.o. za Schultisa do 3 marca 1924)
Mieczysław Bilski 6 maja 1924 – 3 września 1926
Michał Grażyński 6 września 1926 – 5 września 1939

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Bibliografia

"Autonomia województwa śląskiego w pracach Klubu Chrześcijańskiej Demokracji w I Sejmie Śląskim" - Andrzej Drogoń, Katowice 2003, ISBN 83-226-1218-4
"Województwo Śląskie", p.red. F. Serafina, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996 (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 1555)
"Mały rocznik statystyczny" nakładem Głównego Urzędu Statystycznego - 1933, (Concise Statistical Year-Book of Poland, Warsaw 1939)
"Autonomia Śląska (1922-1939)" - Ciągwa Józef, Katowice: Muzeum Śląskie, 1988. ISBN 83-85039-33-3
"Samorząd komunalny Województwa Śląskiego 1922-1939" - Sieradzka Danuta, Katowice: Muzeum Śląskie, 1991. ISBN 83-85039-82-1