Itr

Z Wikipedii

Sr - Y - Zr   Sc Y Lu       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Itr, Y, 39
Własności metaliczne	metal przejściowy
Grupa, okres, blok	3 (IIIB), 5, d
Gęstość, twardość	4472 kg/m3, bd
Kolor	srebrzystoszary
Własności atomowe
Masa atomowa	88,90585 u
Promień atomowy (obl.)	180 (212) pm
Promień kowalencyjny	162 pm
Promień van der Waalsa	bd
Konfiguracja elektronowa	[Kr]4d15s2
e- na poziom energetyczny	2, 8, 18, 9, 2
Stopień utlenienia	3
Własności kwasowe tlenków	słabo zasadowe
Struktura krystaliczna	heksagonalna
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	1799 K (1526 °C)
Temperatura wrzenia	3609 K (3336 °C)
Objętość molowa	19,88×10-6 m3/mol
Ciepło parowania	363 kJ/mol
Ciepło topnienia	11,4 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	5,31 Pa (1799 K)
Prędkość dźwięku	3300 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane
Elektroujemność	1,22 (Pauling) 1,11 (Allred)
Ciepło właściwe	300 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	1,66×106 S/m
Przewodność cieplna	17,2 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	600 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	1180 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	1980 kJ/mol
IV Potencjał jonizacyjny	5847 kJ/mol
V Potencjał jonizacyjny	7430 kJ/mol
VI Potencjał jonizacyjny	8970 kJ/mol
VII Potencjał jonizacyjny	11190 kJ/mol
VIII Potencjał jonizacyjny	12450 kJ/mol
IX Potencjał jonizacyjny	14110 kJ/mol
X Potencjał jonizacyjny	18400 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 87Y {syn.} 80,3 godz w.e.   87Sr 88Y {syn.} 106,6 dni β+   88Sr 89Y 100% stabilny izotop z 50 neutronami 91Y {syn.} 58,5 dni β-   91Zr
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki układu SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu

Itr (Y, łac. ytrium) - pierwiastek chemiczny, metal z bloku d układu okresowego.

Posiada 32 izotopy z przedziału mas 80-99. Trwały jest tylko jeden - izotop 89, który stanowi 100% naturalnego składu tego pierwiastka.

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 30 ppm w postaci minerału ksenotymu.

Został odkryty w roku 1789 przez Johana Gadolina w Finlandii, wyodrębniony przez Friedricha Wöhlera w roku 1828. Jest to jeden z czterech pierwiastków, których nazwy zostały utworzone od szwedzkiej miejscowości Ytterby (są to: erb, itr, iterb, terb).

Tworzy złożone wodorki, tlenki, fluorki i wodorotlenek. Wodorki itru są czasami stosowane jako bardzo silne środki redukujące.

Znaczenie biologiczne - brak, podejrzewany o rakotwórczość.

W formie czystej itr jest srebrzystoszarym metalem. Na jego powierzchni tworzy się trwała warstwa tlenków, tak jak to jest w przypadku glinu (pasywacja). Jego własności chemiczne przypominają magnez. Jest łatwopalny, ale nie ulega samorzutnej reakcji z tlenem. Z wodą reaguje dość powoli z utworzeniem wodorotlenku.

Stosowany jest jako dodatek do luminoforów w kineskopach. Lampy ze stopu itru z wolframem są stosowane w rentgenografii. Niektóre stopy itru mają własności nadprzewodnikowe.

To jest tylko zalążek artykułu związanego z chemią. Jeśli możesz, rozbuduj go.