Joseph Haydn

Z Wikipedii

Joseph Haydn (ur. 31 marca 1732, zm. 31 maja 1809), austriacki kompozytor okresu klasycyzmu. Pierwszy z tzw. trójki klasyków wiedeńskich, obok Mozarta i Beethovena.

Haydn był jednym z głównych przedstawicieli klasycyzmu w muzyce oraz jednym z tych, którzy zdefiniowali główne formy muzyczne takie jak sonata, symfonia i koncert, które były powielane przez kolejne pokolenia kompozytorów. Jego muzyka niezwykle elegancka, subtelna i zwiewna charakteryzowała się także poczuciem humoru i nieoczekiwanymi zmianami, jak na przykład w Symfonii nr 94 w połowie tradycyjnie wolnej, cichej i łagodnej części wprowadził zaskakujący słuchaczy akord grany fortissimo.

Szczególnie interesujące są jego dzieła z okresu 1760-1770, tworzone w stylu Sturm und Drang (niem. burza i napór), który był awangardowym kierunkiem w ramach kultury klasycystycznej, będąc jednocześnie zapowiedzią romantyzmu. W muzyce Haydna objawiło się to stosowaniem niecodziennych akordów, zastosowaniem rzadkich tonacji molowych oraz nieoczekiwanych zmian nastroju. Haydn wycofał się z ruchu, wracając do głównego nurtu, prawdopodobnie pod wpływem swych mocodawców.

Jego młodszy brat, Johann Michael, był także wybitnym i cenionym kompozytorem, działającym przede wszystkim w Salzburgu.

Haydn urodził się 31 marca 1732 w Rohrau, małej austriackiej wiosce. Obdarzony pięknym głosem, w wieku ośmiu lat został przyjęty do chóru przy katedrze św. Stefana w Wiedniu. Po przejściu mutacji opuścił chór i zaczął zarobkować jako muzyk w Wiedniu. W roku 1761 został zatrudniony jako nadworny kompozytor i kapelmistrz na dworze arystokratycznej rodziny Esterhazý. Pozostał w jej służbie przez ponad 30 lat, zdobywając w tym czasie sławę i bogactwo. Przez współczesnych uznawany był za najwybitniejszego kompozytora epoki i zdobył ogólnoeuropejską popularność, która objawiła się między innymi gościnnymi występami, na przykład w Londynie w latach dziewięćdziesiątych XVIII wieku. Haydn był osobistym przyjacielem Mozarta. Znał też młodszego od siebie Ludwiga van Beethovena, który uważał go za swojego mistrza i nauczyciela. Haydn zaprzestał komponowania w 1803 na sześć lat przed śmiercią. Do jego ostatnich dzieł należą wspaniałe oratoria Stworzenie świata i Pory roku. Haydn pozostawił po sobie olbrzymi katalog dzieł (zobacz tabela obok), z których wiele weszło na stałe do kanonu muzyki klasycznej. Zmarł 31 maja 1809 w Wiedniu.

[edytuj] Wybrane dzieła

• Symfonia nr 6 D-dur "Poranek" (Le matin)
• Symfonia nr 7 C-dur "Południe (Le midi)
• Symfonia nr 8 G-dur "Wieczór" (Le soir)
• Symfonia nr 30 C-dur "Alleluja"
• Symfonia nr 43 Es-dur "Merkury"
• Symfonia nr 45 fis-moll "Pożegnalna"
• Symfonia nr 73 D-dur "Polowanie" (La chasse)
• Symfonia nr 82 C-dur "Niedźwiedź" (L'ours)
• Symfonia nr 85 B-dur "
• Symfonia nr 92 G-dur "Oksfordzka"
• Symfonia nr 94 G-dur "Niespodzianka"
• Symfonia nr 100 G-dur "Wojskowa"
• Symfonia nr 101 D-dur "Zegarowa"
• Symfonia nr 104 D-dur "Salomon"
• 24 koncerty fortepianowe
• Koncert na róg nr 1 D-dur
• Koncert na róg nr 2 D-dur
• Koncert na wiolonczelę C-dur
• Koncert na wiolonczelę D-dur
• Koncert skrzypcowy nr 1 C-dur
• Koncert skrzypcowy nr 2 D-dur
• Koncert skrzypcowy nr 3 A-dur
• Koncert skrzypcowy nr 4 G-dur
• Koncert na trąbkę Es-dur
• Stabat mater g-moll
• Oratorium Stworzenie świata
• Oratorium Pory roku

Utwory Haydna zostały skatalogowane przez holenderskiego muzykologa Antoniego von Hoboken. Katalog Hobokena jest ułożony systematycznie (wg. gatunków muzycznych). Używa się skrótu Hob. (czasem tylko H), np:

Hob. I:104 - Symfonia nr 104

Hob. XXVIII:12 - opera Armida

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Joseph Haydn - Darmowe partytury w IMSLP