Nowy Sącz
Z Wikipedii
Współrzędne: 49°37'26" N 020°41'50" E
| Nowy Sącz | |||||
|
|||||
| Województwo | małopolskie | ||||
| Założono | 1292 | ||||
| Prawa miejskie | 1292 | ||||
| Prezydent miasta | Ryszard Nowak (e-mail) |
||||
| Powierzchnia | 57 km² | ||||
| Położenie | 49° 37'26'' N 20° 41'50'' E |
||||
| Wysokość | 281 m n.p.m. | ||||
| Liczba mieszkańców (2005) - liczba ludności - gęstość |
84 594 1484,1 os./km² |
||||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
(+48) 18 | ||||
| Kod pocztowy | 33-300 do 33-308, 33-310, 33-320 | ||||
| Tablice rejestracyjne | KN | ||||
|
Położenie na mapie Polski
  Nowy Sącz
|
|||||
| TERC10 (TERYT) |
1262011 | ||||
| Miasta partnerskie |  Columbia County Elbląg Kiskunhulas Narwik Natanja Preszów Schwerte Stara Lubowla Stryj Tarnów Troki |
||||
|
Urząd miejski3
Rynek 133-300 Nowy Sącz tel. 443-53-08; faks 443-78-63 (e-mail) |
|||||
| Strona internetowa miasta | |||||
Nowy Sącz – miasto powiatowe i na prawach powiatu grodzkiego, w województwie małopolskim. Przed reformą administracyjną w 1998 r. stolica województwa nowosądeckiego. Trzecie co do wielkości miasto w Małopolsce. Liczba ludności 84,7 tys. (2005). Ważny węzeł komunikacyjny, główny ośrodek turystyczny ziemi sądeckiej. Jedno z najstarszych miast w Małopolsce – lokowane w 1292 r.
Spis treści |
[edytuj] Położenie geograficzne
Nowy Sącz położony jest w płaskim dnie Kotliny Sądeckiej, w widłach rzek Dunajca i Kamienicy Nawojowskiej na wysokości ok. 300 m n.p.m. Najstarsza część miasta leży na płaskim wyniesieniu pomiędzy korytami obu rzek, które posiada naturalne walory obronne, co zadecydowało o lokowaniu miasta przez króla Wacława II właśnie w tym miejscu. Położenie w Kotlinie Sądeckiej powoduje pewną izolację Nowego Sącza od innych ośrodków osadniczych, jednak przebiegający tędy ważny szlak komunikacyjny na południe Europy, spowodował, że miasto znalazło w średniowieczu dogodne warunki do rozwoju i wymiany handlowej – głównie z Węgrami.
Nowy Sącz położony jest u podnóża masywów górskich Beskidu Sądeckiego, Beskidu Wyspowego i Beskidu Niskiego, a także w niewielkiej odległości od Jeziora Rożnowskiego, co podnosi walory turystyczne miasta.
[edytuj] Władze
[edytuj] Prezydenci miasta
- 1990 - 1994 – Jerzy Gwiżdż
- 1994 - 2001 – Andrzej Czerwiński
- 2001 - 2002 – Ludomir Krawiński
- 2002 - 2006 – Józef Antoni Wiktor
- od 2006 – Ryszard Nowak
[edytuj] Rada miasta
wybrana w wyborach 12 listopada 2006 r.
| Prawo i Sprawiedliwość | Platforma Obywatelska | Porozumienie Sądeckie |
|---|---|---|
|
|
|
| Sądecki Dialog | Lewica i Demokraci | |
|
|
[edytuj] Osiedla
|
|
[edytuj] Historia
Nowy Sącz został lokowany 8 listopada 1292 przez króla Wacława II. Miasto zawdzięczało szybki rozwój licznym przywilejom oraz położeniu na szlaku handlowym na Węgry. W XIV w., za panowania Kazimierza Wielkiego, wybudowany został zamek i mury obronne. W zamku sądeckim odbywały się liczne spotkania polskich władców z władcami innych narodów. W 1409 r. król Władysław Jagiełło oraz książę litewski Witold układali tutaj plany wojny z zakonem krzyżackim. W średniowieczu miasto kilkakrotnie nawiedzały powodzie, pożary oraz epidemie, co częściowo zahamowało jego rozwój.
W XVI i XVII w. w okolicach Nowego Sącza rozwijali działalność arianie (m.in. Jonasz i Wespazjan Schlichtyngowie). W mieście w latach 1556-1616 funkcjonowała tu szkoła i zbór ariański ukierunkowane na dyteizm.
13 grudnia 1655 mieszczenie sądeccy pod dowództwem braci Wąsowiczów uwolnili miasto (jako pierwsze w Rzeczypospolitej) od najeźdźców szwedzkich. W 1683 r. miasto odwiedził powracający do kraju po zwycięskiej bitwie pod Wiedniem Jan III Sobieski.
Od 1772 r. w wyniku I rozbioru Polski Nowy Sącz znalazł się w granicach Austrii w Galicji - urzędowa niemiecka nazwa miasta brzmiała Neu Sandez. W 1876 r. utworzono C.K. Warsztaty Kolejowe, a rok później oddano do użytku sądecki odcinek kolei tarnowsko-leluchowskiej. W 1889 r. Nowy Sącz stał się gminą miejską. Podczas I wojny światowej w l. 1914-1915 r. miasto przejściowo okupowali Rosjanie, następnie ponownie zajęte zostało przez wojska państw centralnych. Wyzwolony w 1918 r. powrócił do odrodzonej Rzeczypospolitej.
6 września 1939 Nowy Sącz został zajęty przez wojska niemieckie. W latach okupacji niemieckiej przez Nowy Sącz prowadziły szlaki przerzutu żołnierzy na Węgry do organizowanej we Francji a potem Anglii armii polskiej. 20 stycznia 1945 r. po trzydniowych walkach do miasta wkroczyły jednostki 38 Armii gen. płk. Kiryła Moskalenki. Za bohaterską postawę w czasie wojny w 1946 r. miasto odznaczone zostało Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.
W 1951 r. Nowy Sącz został uznany za miasto na prawach powiatu. W latach 1975-1998 był stolicą województwa nowosądeckiego. W wyniku reformy administracyjnej od 1 stycznia 1999 r. Nowy Sącz jest powiatem grodzkim, będąc jednocześnie siedzibą powiatu nowosądeckiego ziemskiego.
[edytuj] Zabytki
- Ratusz – "Serce Miasta" – wybudowany po spłonięciu starego, XV w. Stoi pośrodku rynku – centralnego placu miasta. Rynek ma powierzchnię 19 200 m² i jest drugim co do wielkości w Polsce
- Układ urbanistyczny Starego Miasta
- Zamek Królewski w Nowym Sączu (XIV, XVII w.) – ruiny, z zachowanym fragmentem fortyfikacji miejskich
- Mury obronne miasta Nowego Sącza
- Bazylika kolegiacka z XIV w. z zachowanymi gotyckimi fragmentami
- Renesansowa kamienica Lubomirskich – dzisiaj Biblioteka Publiczna
- "Dom Gotycki" – siedziba Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu
- Kościół pw. św. Rocha – parafia istniała za czasów księdza Jana Długosza, przed 1513 r.
- Kościół pw. św. Heleny – nieznany rok budowy, wymieniany w archiwach Kapituły Katedry Wawelsklej już w 1596 r.
- Kościół pw. św. Ducha i Klasztor OO Jezuitów – z fundacji Władysława Jagiełły wzniesiony w 1410
- Zespół Poklasztorny OO Franciszkanów – powstał w 1297 r. z upoważnienia Wacława II
- Kościół pw. św. Kazimierza
- Klasztor i Kościół Popijarski – budowa z inicjatywy starosądeckich klarysek przed 1610 r.
- Klasztor Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
- Synagoga – wybudowana w 1746 roku.
- Chsydzka bożnica Bajs Nusn z przełomu XIX i XX wieku
- Mała Galeria
- Cmentarz Komunalny – na którym znajdują się m.in.: symboliczny pomnik powstańców (1831), Grób Nieznanego Żołnierza z 1920, Groby powstańców z 1863 r., monumentalny pomnik – obelisk z kwaterami grobów żołnierzy (polskich, austriackich i niemieckich z czasów I wojny światowej), pomnik legionistów z I wojny światowej, nagrobny pomnik gen. Józefa Kustronia, symboliczny grób "Oświęcimiaków" (kwatery ofiar terroru hitlerowskiego), pomnik i groby żołnierzy radzieckich z lat II wojny światowej, pomnik Bronisława Pierackiego (ministra i polityka II Rzeczypospolitej), symboliczny grób "Sybiraków" ziemi sądeckiej
- Cmentarz żydowski – kirkut, w latach 1940-1945 był miejscem egzekucji, także masowych dokonywanych przez hitlerowców na ludności żydowskiej miasta i okolicy, również na Polakach.
- "Stary Cmentarz" ("Cmentarz Zasłużonych") – W cokole pomnika złożone są urny z prochami z miejsc straceń, obozów koncentracyjnych, z pól bitewnych. Przed pomnikiem Sądeckiej Piety znajduje się płyta Nieznanego Żołnierza II wojny światowej. Cmentarz symbolizuje: kaźń w więzieniu w Nowym Sączu, rozstrzelanych przy moście kolejowym nad Dunajcem, przy moście na Kamienicy, na Cmentarzu Żydowskim, rozstrzelanych dwóch partyzantów w Dąbrówce, rozstrzelanych w Biegonicach, w Rdziostowie, Młodowie, Starym Sączu, Wysokim, Chomranicach, Łomnicy.
- Pomnik Adama Mickiewicza – 1898 r.
- Pomniki martyrologii
- Sądecki Park Etnograficzny – jest skansenem regionalnym, który prezentuje kulturę ludową Sądecczyzny
[edytuj] Kultura
W Nowym Sączu działają liczne placówki kulturalne, biblioteki, domy kultury, muzea, jak również Sądecki Park Etnograficzny posiadający 54 obiekty tradycyjnego budownictwa wiejskiego prezentującego kulturę różnych grup etnicznych zamieszkujących ziemię sądecką. W Nowym Sączu działają również liczne zespoły teatralne, muzyczne, folklorystyczne, taneczne, orkiestry, chóry.
Zobacz też: Instytucje i imprezy kulturalne w Nowym Sączu.
Linki zewnętrzne:
- Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu
- Małopolskie Centrum Kultury "Sokół"
- Dyskusyjny Klub Filmowy "KOT" w Nowym Sączu
- Mała Galeria
- Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej w Nowym Sączu
[edytuj] Edukacja i nauka
Na terenie Nowego Sącza działa: 19 szkół podstawowych, 15 gimnazjów, 11 techników, 28 liceów oraz kilkadziesiąt różnego rodzaju szkół pomaturalnych. Swoją siedzibę mają tu również uczelnie wyższe:
- Wyższa Szkoła Biznesu - National-Louis University – uczelnia prowadzi studia licencjackie, z amerykańskim dyplomem BA oraz magisterskie,
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu,
- Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości w Nowym Sączu,
oraz ośrodki zamiejscowe krakowskich uczelni:
W 2006 r. w firma Optimus rozpoczęła wraz z Wyższą Szkołą Biznesu – National-Louis University realizację projektu "Optimus Golden Gate". Polega on na utworzeniu w budynku Optimus (częściowo zwalnianym po przeniesieniu centrali firmy do Warszawy) centrum badawczo-rozwojowo-edukacyjnego.
W 2007 r. Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University została pierwszym (i jest obecnie jedynym) partnerem firmy Google w Europie Środkowej. Szeroka współpraca ze światowym potentatem w wyszukiwaniu będzie polegać m.in. na rozwijaniu nowoczesnych systemów komunikacji w WSB-NLU. Uczelniami współpracującymi z Google w Europie Zachodniej są m.in. uniwersytety Oksfordzki i Cambridge.
Liceum i Gimnazjum Akademickie w Nowym Sączu(pod patronatem WSB-NLU) jest prywatną placówką oświatową,która może pochwalić się różnymi wielkimi i mniejszymi osiągnięciami.Dyrektorem szkoły jest mgr. Bogusław Kołcz.
[edytuj] Media
Prasa:
- Dziennik Polski Oddział w Nowym Sączu
- Gazeta Krakowska Oddział w Nowym Sączu Gazeta Nowosądecka
- Gazeta Wyborcza Oddział w Nowym Sączu
- Miasto – Tygodnik Nowosądecki
- Nasz Beskid – niezależny miesięcznik regionalny
- Promyczek Dobra – miesięcznik katolicki
Radio:
- Radio Galicja
- Radio Echo Złote Przeboje
- Polskie Radio Kraków – studio Nowy Sącz
- Radio Plus – studio Nowy Sącz
- RDN Małopolska – studio Nowy Sącz
Telewizja:
- Regionalna Telewizja Kablowa
- Telewizja Kablowa INSAT
- Telewizja Polska Oddział w Krakowie, redakcja w Nowym Sączu
[edytuj] Gospodarka
Nowy Sącz jest średniej wielkości ośrodkiem przemysłowym. Na terenie miasta działa ok. 5000 podmiotów gospodarczych. Miasto jest siedzibą wielu gigantów w skali kraju i świata w następujących dziedzianach: produkcji i naprawy taboru kolejowego (Newag), produkcji elektrod węglowych (Carbon), w branży budownictwa (Fakro, Dako), produkcji spożywczej (Konspol Holding, Koral), nowych technologii (Novitus SA - dawny Optimus IC) oraz wielu innych. Nowy Sącz stanowi także doskonałą bazę do korzystnego inwestowania, szczególnie w zakresie turystyki, nowoczesnego, nieuciążliwego dla środowiska naturalnego przemysłu różnych branż i przetwórstwa rolno-spożywczego. Nowy Sącz to również miasto rzemieślników, spośród których większość zajmuje się wytwarzaniem skórzanej galanterii oraz regionalnych pamiątek, głównie z drewna. Dla większego rozwoju gospodarczego na dniach powstanie specjalna strefa ekonomiczna, a całe miasto zostanie pokryte darmową siecią bezprzewodową (WLAN).
Miasto jest gospodarzem Targów Budownictwa oraz Targów Stolarki Budowlanej.
Wyższa Szkoła Biznesu i miasto Nowy Sącz są corocznym organizatorem Światowego Forum Ekonomicznego dla Młodzieży (równoległego do forum w Krynicy).
Linki zewnętrzne:
[edytuj] Transport
Przez miasto przechodzą drogi krajowe nr 28 , 75 i 87 . Nowy Sącz jest także węzłem kolejowym. Miejscowa stacja kolejowa łączy trasy Tarnów - Leluchów oraz Nowy Sącz - Chabówka.
[edytuj] Sport
Większe kluby sportowe:
- MKS Sandecja – piłka nożna, siatkówka, szachy, brydż
- KS Dunajec – piłka nożna
- SKS Start – piłka nożna, kajakarstwo górskie, tenis stołowy
- LKS Zawada – piłka nożna
- LKS Biegoniczanka – piłka nożna
- KS Helena – piłka nożna
- RC Biało-Czarni – rugby
- Nowosądecki Klub Sportowy Karate Kyokushin
Obiekty sportowe:
- Stadion Ojca Władysława Augustynka – piłka nożna
- Hala Widowiskowo Sportowa – przystosowana do uprawiania dyscyplin sportowych: piłka ręczna, piłka nożna, koszykówka, siatkówka, badminton, tenis ziemny i stołowy, unihok
- Kryta Pływalnia
- Basen sezonowy (odkryty)
- Boiska piłkarskie: Dunajec, Start, Helena, Jedność (Piątkowa), Biegoniczanka (Biegonice), Zabełcze
- Stadion im. Romana Stramki – bieżnia okólna 330 m, urządzenia lekkoatletyczne, boiska asfaltowe do piłki ręcznej i koszykówki
- Sala gimnastyczna – Sądeckie Towarzystwo Siatkarskie "Sandecja"
- Biegoniczanka – kort-boisko do siatkówki
- Strzelnica – Rejonowy Ośrodek Szkolenia LOK
- Tory modelarskie – tor asfaltowy do modelarstwa samochodowego z podium oraz tor ziemny dla modeli terenowych
[edytuj] Znane osoby pochodzące z Nowego Sącza
- Julian Józef Antoniszczak (Julian Antonisz) – artysta plastyk, wybitny twórca filmów animowanych w technice własnej non-camera
- Richard A. Antonius (Ryszard Antoniszczak) – artysta plastyk, reżyser filmów animowanych, pisarz
- Bolesław Barbacki – malarz, działacz społeczny, pedagog, aktor i reżyser
- Krystyna Czubówna – polska dziennikarka, prezenterka programów informacyjnych oraz lektor filmów przyrodniczych
- Tadeusz Dobrowolski – historyk sztuki, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie
- Jan Flis – geograf
- Zofia Flisówna – działacz społeczny, były prezes towarzystwa gimnastycznego Sokół
- Władysław Hasior – artysta
- Dawid Janczyk – piłkarz, reprezentant kadry U-19, obecnie w Legii Warszawa
- Majka Jeżowska – piosenkarka
- Aleksander Kłak – piłkarz, wicemistrz olimpijski z 1992 r.
- Maciej Korzym – piłkarz, reprezentant kadry U-19, obecnie w Odrze Wodzisław
- Leszek Mazan – dziennikarz, satyryk, publicysta
- Carl Menger – założyciel ausrtiackiej szkoły ekonomicznej
- Alina Niewiarowska Magiera – piłkarka ręczna
- Marian Noga – ekonomista, były senator, członek Rady Polityki Pieniężnej
- Ryszard Nowak – współzałożyciel PiS, obecnie prezydent miasta
- Krzysztof Pawłowski – fizyk, rektor Wyższej Szkoły Biznesu w Nowym Sączu
- Józef Oleksy – polityk, były premier i marszałek sejmu,były prezes SLD
- Adam Orzechowski – monarchista, założyciel Konfederacji Spiskiej
- Maria Ritter – malarka
- Stanisław Skrzeszewski – były minister Spraw Zagranicznych
- Piotr Świerczewski – piłkarz, wicemistrz olimpijski z 1992 r.
- Wojciech Waglewski – muzyk, kompozytor, gitarzysta, założyciel zespołu Voo Voo
- Andrzej Warzecha – poeta
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona miasta
- Nowy Sącz z innej strony
- Planty.pl
- Wirtualny Nowy Sącz
- Centrum Informacji Turystycznej Ziemi Sądeckiej
- Kamera sieciowa, widok na Ratusz
- Mapa Nowego Sącza
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Miasta na prawach powiatu: Kraków • Nowy Sącz • Tarnów
Powiaty: bocheński • brzeski • chrzanowski • dąbrowski • gorlicki • krakowski • limanowski • miechowski • myślenicki • nowosądecki • nowotarski • olkuski • oświęcimski • proszowicki • suski • tarnowski • tatrzański • wadowicki • wielicki
