พระพุทธศาสนา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ส่วนหนึ่งของ พุทธศาสนา ประวัติพุทธศาสนา

ศาสดา

พระพุทธเจ้า

จุดมุ่งหมายของพุทธศาสนา

เพื่อความดับทุกข์ · นิพพาน

ใจความสำคัญของพุทธศาสนา

ละชั่ว ทำดี ทำใจให้ผ่องใส

ไตรสรณะ

พระพุทธ · พระธรรม · พระสงฆ์

ความเชื่อและการปฏิบัติ

ศีล · ธรรม ศีลห้า · ศีลแปด บทสวดมนต์และพระคาถา

คัมภีร์และหนังสือ

พระไตรปิฎก พระวินัยปิฎก · พระสุตตันตปิฎก · พระอภิธรรมปิฎก

นิกาย

เถรวาท · อาจริยวาท (มหายาน) · วัชรยาน · เซน

สังคมพุทธศาสนา

เมือง · ปฏิทิน · บุคคล · วันสำคัญ · ศาสนสถาน · วัตถุมงคล

ดูเพิ่มเติม

ศัพท์เกี่ยวกับพุทธศาสนา หมวดหมู่พุทธศาสนา

พระพุทธศาสนา หรือ พุทธศาสนา หรือ ศาสนาพุทธ โดยความหมายแล้ว หมายถึงศาสนาแห่งความรู้แจ้ง เป็นศาสนาที่มีพระรัตนตรัย เป็นสรณะอันสูงสุด อันได้แก่ พระพุทธเจ้า พระธรรม และ พระสงฆ์ โดยพระรัตนตรัยทั้ง 3 นี้ย่อมมีคุณเกี่ยวพันเป็นอันเดียวกัน จะแยกออกจากกันโดยเฉพาะไม่ได้ ด้วยพระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ธรรมก่อนแล้วสอนให้พระสงฆ์รู้ธรรม พระธรรมนั้น พระสงฆ์ซึ่งเป็นสาวกของพระพุทธเจ้าย่อมจำทรงไว้ ปฏิบัติและสั่งสอนสืบต่อพระศาสนา พระรัตนตรัยนี้เปรียบด้วยวัตถุวิเศษที่มีราคาอย่างสูง คือ แก้ว จึงเรียกพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ว่า รัตนะ คำว่า "รัตนะ" แปลว่าแก้ว,สิ่งมีค่าสูงยิ่ง,สิ่งประเสริฐ ซึ่งคำว่ารัตนะในที่นี้จะหมายถึง พระรัตนตรัย ซึ่งก็คือแก้ว 3 ดวง ผู้ที่นับถือพระพุทธศาสนาก็คือนับถือแก้ว 3 ดวงนี้ว่ามีคุณ ย่อมจะเป็นที่พึ่งที่ระลึกแก่ตน

หลักธรรมคำสอนทางพุทธศาสนาได้ถูกบันทึกรวบรวมไว้ในคัมภีร์ชื่อ พระไตรปิฏก อันประกอบด้วย "พระธรรม" คือความรู้ในสัจธรรมต่างๆ ที่พระพุทธเจ้าทรงได้ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง แล้วนำมาแสดงแก่ชาวโลก กับ "พระวินัย" คือข้อบังคับต่างๆ ที่ทรงบัญญัติไว้สำหรับผู้ที่บวชเป็นสาวกในศาสนานี้ผู้ถูกเรียกว่า พระภิกษุสงฆ์ (ชาย) และ พระภิกษุณีสงฆ์ (หญิง)

พระพุทธเจ้าได้เริ่มออกเผยแผ่คำสอนดังกล่าวในภูมิภาคที่เป็นประเทศอินเดียในปัจจุบัน ตั้งแต่เมื่อ 45 ปีก่อนพุทธศักราช ปัจจุบันศาสนาพุทธได้เผยแผ่ไปทั่วทั้งโลก โดยเฉพาะใน ทวีปเอเชีย ทั้งในเอเชียกลาง และเอเชียตะวันออก, ตลอดจนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อันรวมถึงประเทศไทยด้วย

นอกเหนือจากพระรัตนตรัยแล้ว ผู้นับถือโดยทั่วไปที่ไม่ได้บวชเป็นพระภิกษุสงฆ์ เราเรียกว่า พุทธศาสนิกชน พุทธมามกะ พุทธสาวก หรือ อุบาสก (ชาย)/อุบาสิกา (หญิง) ภิกษุสงฆ์ ภิกษุณีสงฆ์ อุบาสก อุบาสิกา รวมกันเรียกว่า พุทธบริษัท 4

สารบัญ 1 หลักการสำคัญของพุทธศาสนา 2 นิกาย 3 สถานที่ประกอบพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา 4 แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้] หลักการสำคัญของพุทธศาสนา

• พุทธศาสนา สอน "สัจธรรม" คือความจริงแท้ของชีวิตและกฎธรรมชาติ โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการหลุดพ้นจากวงจรแห่งทุกข์ทั้งปวง
• หัวใจของพุทธศาสนาคือ "หมั่นทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้บริสุทธิ์"
• พุทธศาสนา กล่าวว่าสิ่งทั้งหลายในโลกนี้ต่างมีเหตุให้เกิด เมื่อมีเหตุเกิดขึ้นผลก็เกิดขึ้นตาม เมื่อเหตุนั้นไม่มีอีกแล้วผลก็ดับไป
• อริยสัจ 4 คือความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ คือ ทุกข์ (มีความยากลำบาก) สมุทัย (ความทุกข์นั้นมีสาเหตุให้เกิด) นิโรธ (เป็นไปได้ที่จะดับความทุกข์นั้น) มรรค (วิถีทางอันประเสริฐที่จะนำให้ถึงความดับทุกข์)
• ไตรลักษณ์ คือหลักการที่ว่าสิ่งต่างๆ ในโลกมี 3 ลักษณะดังนี้คือ อนิจจัง (ไม่เที่ยงแท้ มีอันต้องแปรปรวนไป) ทุกขัง (ถูกบีบคั้นให้เป็นทุกข์อยู่ตลอดเวลา) อนัตตา (ไม่มีแก่นสารอะไรให้ถือเอาเป็นตัวตนของใครๆ ได้อย่างแท้จริง)
• สังสารวัฏ คือการเวียนว่ายตายเกิดของจิตวิญญาณทั้งหลายนับชาติไม่ถ้วน ผ่านไประหว่าง ภพภูมิ คือมิติต่างๆ ตั้งแต่เลวร้ายที่สุดไปจนถึงสุขสบายที่สุด ที่รองรับการเกิดของสิ่งมีชีวิต การเวียนว่ายของจิตวิญญาณมีเหตุมาจาก "อวิชชา" คือความที่จิตไม่รู้ถึงความเป็นจริง ไปหลงยึดเอาว่าสิ่งต่างๆ มีตัวตน ซึ่งเป็นรากเหง้าของกิเลสทั้งหลาย ทางออกไปจากสังสารวัฏมีทางเดียว คือการดำเนินตามเส้นทางอริยมรรค
• กฎแห่งกรรม กรรม คือการกระทำทุกอย่างที่มีเจตนาสั่งการโดยจิตของสิ่งมีชีวิต ไม่ว่าเป็นการกระทำที่ดี (บุญ/กุศล) หรือไม่ดี (บาป/อกุศล) หรือกลางๆ ย่อมจะไม่สูญหายไปไหน แต่รอเวลาที่จะให้ผลตอบแทนที่เหมาะสมกับการกระทำนั้นๆ สะท้อนกลับมาหาผู้กระทำเสมอ โดยไม่สามารถนำบุญกับบาปมาหักล้างกันได้โดยตรง กฎแห่งกรรมนี้เป็นเงื่อนไขสำคัญที่กำหนดความเป็นไปของแต่ละจิตวิญญาณในสังสารวัฏ
• นิพพาน คือสภาพที่พ้นออกไปเหนือโลก ออกไปจากสังสารวัฏ เป็นความสุขอันเที่ยงแท้ เป็นเป้าหมายอันสูงสุดที่พระพุทธศาสนาสอนให้บรรลุถึง
• เมื่อรวมหลักการปฏิบัติตามทางของพุทธศาสนาทั้งหมดให้เข้าใจได้ง่าย ก็มีอยู่ 3 คือ

1. ละเว้นความชั่ว
2. ทำความดี
3. ฝึกใจให้บริสุทธิ์

อีกนัยหนึ่งเมื่อจำแนกตามลำดับขั้นตอนคือ

1. ศีล (ฝึกตนให้ละเว้นจากการเบียดเบียนตนเองและผู้อื่น)
2. สมาธิ (ฝึกความตั้งมั่นของจิต)
3. ปัญญา (ใช้จิตพิจารณาให้เห็นความเป็นจริง จนกระทั่งทำลายอวิชชาได้ในที่สุด)

• ธุดงค์วัตร 13 ข้อ ประกอบด้วย

คำว่า ธุดงค์ คือ องค์คุณเครื่องกำจัดกิเลส ส่งเสริมความมักน้อยสันโดษ

1. ปังสุกูลิกังคะ ถือใช้แต่ผ้าบังสุกุล
2. เตจีวริตังคะ ใช้ผ้าเพียง 3 ผืน
3. ปิณฑปาติกังคะ เที่ยวบิณฑบาตเป็นประจำ
4. สปทานจาริปังคะ บิณฑบาตตามลำดับบ้าน
5. เอกาสนิกังคะ ฉันมื้อเดียว
6. ปัตตปิณฑิกังคะ ฉันเฉพาะในบาตร
7. ขลุปัจฉาภัตติกังคะ ลงมือฉันแล้วไม่ยอมรับเพิ่ม
8. อารัญญิกังคะ ถืออยู่ป่า
9. รุกขมูลิกังคะ อยู่โคนไม้
10. อัพโภกาสิกังคะ อยู่กลางแจ้ง
11. โสสานิกังคะ อยู่ป่าช้า
12. ยถาสันถติกังคะ อยู่ในที่แล้วแต่เขาจัดให้
13. เนสัชชิกังคะ ถือนั่งอย่างเดียวไม่นอน^[1]

[แก้] นิกาย

ศาสนาพุทธ แบ่งออกเป็นนิกายใหญ่ได้ 2 นิกายคือ เถรวาท หรือ หินยาน และ มหายาน นอกจากนี้แล้วยังมีการแบ่งที่แตกต่างออกไปและไม่ค่อยเป็นที่แพร่หลายในประเทศไทยคือ การแบ่งเป็น 3 นิกายคือ

• เถรวาท (Theravāda) หรือ หินยาน (Hinayāna-ยานเล็ก) หมายถึง คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ซึ่งคำสั่งสอน และ หลักปฏิบัติ จะเป็นไปตามพระไตรปิฎก (Tipitaka) แพร่หลายอยุ่ในประเทศไทย ศรีลังกา พม่า ลาว กัมพูชา และ บางส่วนของประเทศเวียดนามส่วนมากเป็นชาวเขมร และ มาเลเซียส่วนมากเป็นชาวสยาม
• มหายาน (Mahāyāna-ยานใหญ่)แพร่หลายใน จีน ญี่ปุ่น มองโกเลีย ภูฏาน ไต้หวัน เกาหลีเหนือ เกาหลีใต้และ สิงคโปร์ และบางส่วนของ อินเดีย อินโดนีเซีย มาเลเซียส่วนมากเป็นชาวจีน เนปาล บรูไนส่วนมากเป็นชาวจีน ฟิลิปปินส์ส่วนมากเป็นชาวจีน ปากีสถาน อุซเบกิสถาน ทาจิกิสถาน และ บังคลาเทศ
• วัชรยาน (Vajrayāna) หรือ มหายานพิเศษ ปัจจุบันมีใน อินเดียบริเวณลาดักในรัฐจัมมู-แคชเมียร์ และในรัฐสิกขิม เนปาล ภูฏาน และ เขตปกครองตนเองทิเบต

[แก้] สถานที่ประกอบพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา

วัด ซึ่งเป็นสถานที่อยู่ หรือ ที่จำพรรษา ของ พระภิกษุ สามเณร เพื่อใช้ประกอบกิจกรรมประจำวันของพระภิกษุสงฆ์ เช่น การทำวัตรเช้า การทำวัตรเย็น อีกทั้ง ยังใช้ประกอบพิธีกรรมในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา และยังเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของพุทธศาสนิกชน อีกด้วย

[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น

• ลานธรรมเสวนา ชุมชนธรรมะออนไลน์และแหล่งข้อมูลด้านการปฏิบัติธรรมตามหลักสติปัฎฐาน 4
• เว็บไซต์กัลยาณธรรม รวมสื่อคำสอนและมัลติมีเดียที่ทรงคุณค่าต่างๆในพระพุทธศาสนา
• พุทธศาสนา ศาสนาแห่งการบังคับตัวเอง จาก พันทิป.คอม
• สื่อการเรียนรู้พระพุทธศาสนาออนไลน์ 24 ชั่วโมง ที่มีสาระแต่ไม่เครียด
• หอมรดกไทย รายละเอียดพุทธศาสนา
• budpage.com เรียนรู้พระพุทธศาสนาในรูปแบบการ์ตูน
• หนังสือ ตัวกู-ของกู พุทธทาสภิกขุ ฉบับย่อ ศึกษาเรื่อง "ตัวตน-ของตน" เพื่อเข้าถึงแก่นแท้ของพุทธศาสนา