Nouve Zelande
Èn årtike di Wikipedia.
Li Nouve Zelande (en inglès New Zealand, e mawori Aotearoa, çou ki vout dire "li payis des longowès blankès nûlêyes") est on payis di l' Oceyaneye, metou a nonne di l' Ostraleye. Ses vijhéns sont l' Ostraleye, a 2.000 kilometes å nôr-ouwess, li Nouve Caledonreye eyet les iyes Fidji et Tonga å nôr; å sud i gn a rén disk' a l' Antartike.
|
|||||
| Viye divize nåcionåle: Onward (en avant) | |||||
 |
|||||
| Lingaedjes oficirs | inglès eyet mawori | ||||
| Mwaisse-veye | Wellington | ||||
| Royinne | Elizabet II | ||||
| Govierneu-Djenerå | Silvia Cartwright | ||||
| Prumî minisse | Helen Clark | ||||
| Sitindêye - Totåle |
Classé 73inme 268.680 km² |
||||
| Populåcion - Totåle (2003) |
Classé 120inme 4.000.000 dimorants |
||||
| Indepindince - Date |
do Rweyåme Uni |
||||
| Manoye | dolår del Nouve Zelande (NZD) | ||||
| Coisse d' eureye | UTC +12 | ||||
| Imne nåcionå | God Defend New Zealand | ||||
| Dominne Internet | .NZ | ||||
| Indicatif telefonike | 64 | ||||
[candjî] Djeyografeye
Li payis est fwait di sacwantes iyes, mins copurade les deus pus grosses, l' Iye Sud eyet l' Iye Nôr (k' i gn a-st on ovrant volcan, li mont Ruapehu); des montinnes di disk' a 3.754 metes hôt si trovèt so les iyes. Li payis si stind so dipus di 1.600 km so èn aessi Nôr / Nôr-Ouwess. Li climat est sovint doûs, avou des timperateures ki vont di 0°C a 30°C.
Cåze di s' retrôclaedje å fén mitan do Pacifike nonnrece, li Nouve Zelande a diswalpé èn ecosistinme pår unike; divant l' arivêye des Polinezyiens, i n' aveut nole biesse-ås-tetes a pårt ki troes sôres di tchåwe-soris. Les bouyes normålmint fwaites påzès biesses-ås-tetes estént fwaites pa des oujheas, inte di zels li kiwi eyet li mowa (k' a disparexhou).
[candjî] Istwere
Li teritwere del Nouve Zelande ni s' a peuplé fok lanawaire. Les prumîs colons polinezyins arivît inte 500 eyet 1300 di noste ere, et fé askepyî li tuzance mawori. Li prumî côp k' èn Uropeyin a veyou les iyes, ça a stî e 1642. Mins nerén, ele ni fourît esplorêyes k' a pårti di 1769 pa James Cook poy colnijheye pås Inglès. Li Nouve Zelande s' a dislaxhî li 26 di setimbe 1907.
