Milwaukee
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
| Milwaukee
|
|
|---|---|
| Land: |  VSA |
| Deelstaat: |  Wisconsin |
| Koördinate: | 43°03′ N, 87°57′ W |
| Geïnkorporeer op: | 31 Januarie 1846 |
| Oppervlakte: | 251 vk km |
| Landoppervlakte: | 248,8 vk km |
| Water: | 2,2 vk km |
| Bevolking: | 578 887 (2005) |
| Bevolkingsdigtheid: | 2 399,5/vk km |
| Metropolitaanse gebied: | 1 753 355 inwoners |
| Hoogte: | 220 m bo seevlak |
| Burgemeester: | Tom Barrett |
| Tydsone: | UTC -6 |
| Webwerf: | www.city.milwaukee.gov |
Milwaukee is die grootste stad en belangrikste hawe van die VSA-deelstaat Wisconsin en die 22ste grootste stad in die land met 578 887 inwoners (2005). Milwaukee lê aan die suidwestelike oewer van die Michiganmeer, 112 kilometer noord van Chicago. Die stad dien as die administratiewe setel van die Milwaukee-distrik en as die kulturele en ekonomiese sentrum van die metropolitaanse gebied van Milwaukee-Racine-Waukesha met 'n totale bevolking van 1 753 355.
Die eerste Europeërs, wat die gebied van Milwaukee verken het, was Franse sendelinge en pelshandelaars. Die Franse setlaar Solomon Juneau het hom in 1818 in die gebied gevestig, en in 1846 het sy nedersetting met twee ander buurdorpe saamgesluit om as die City of Milwaukee (Stad Milwaukee) geïnkorporeer te word. Danksy die groot getalle Duitse en ander immigrante het die stad in die 1840's en in die volgende dekades vinnig gegroei.
Die bewoners van Milwaukee staan in Engels as Milwaukeeans bekend, en hulle stad het vanweë sy talle etniese en musiekfeeste die bynaam The City of Festivals gekry. Danksy die groot aantal brouerye, wat hulle hoofkwartier in die stad het, word dit ook dikwels Brew City genoem.
Inhoud |
[wysig] Etimologie
Milwaukee se naam is afgelei van die Indiaanse woorde Millioke en Mahn-a-waukee Seepe, wat letterlik "Die Goeie Land" of "Vergaderplek by die Water" beteken. 'n Ander vertaling is "Verruklike of Aangename Landerye". Die eerste ontdekkers het verskillende name aan die Milwaukeerivier en sy omgewing gegee, soos Melleorki, Milwacky, Mahn-a-waukie, Milwarck en Milwaucki. Baie jare lank het die skryfwyse Milwaukie oorheers, totdat 'n plaaslike dagblad die spelling in die 1830's verander het na Milwaukee. Hierdie skryfwyse het uiteindelik ingeburger geraak.
[wysig] Geografie en klimaat
Milwaukee lê aan die wesoewer van die Michiganmeer en by die samevloeiing van drie riviere: Die Menomonee-, die Kinnickinnic- en die Milwaukeerivier. Ook 'n aantal klein riviere soos die Rootrivier en Lincolnspruit vloei deur die stad. Milwaukee is soos die meeste Amerikaanse stede grotendeels volgens 'n roosterpatroon aangelê; strate wat in noordelike en suidelike rigting loop is oorwegend genommer, terwyl oos-westelike strate name het.
Die stad het vanweë sy ligging 'n uitgesproke kontinentale en vogtige klimaat met vier seisoene, wat deur groot temperatuurverskille gekenmerk word. Weerstoestande in die gebied verander daarnaas vinnig. Milwaukee se gemiddelde jaarlikse temperatuur is die tweede laagste van die VSA se vyftig grootste stede ná Minneapolis.
Julie is die warmste maand van die jaar met 'n gemiddelde maksimale temperatuur van 28 °C (82 °F) bedags en 19 °C (66 °F) snags. Die koudste maand is Januarie, met maksimale gemiddeldes van -3 °C (27 °F) bedags en -11 °C (13 °F) snags.
Die natste maand is Augustus, wanneer ook die meeste donderstorms voorkom. Hulle raak soms gevaarlik, indien hulle gepaard gaan met verwoestende hael en sterk winde. Voorstede, wat in die binneland geleë is, word af en toe ook deur tornados getref. Sneeuvalle kom gewoonlik tussen November en Maart voor, met 'n jaarlikse gemiddelde van 119 sentimeter. Sneuval varieer egter sterk, en in die jaar 2000 is 126 sentimeter net in Desember aangeteken.
As gevolg van sy ligging naby die Michiganmeer ervaar Milwaukee die sogenaamde "meer-effek" - teen die middel van die namiddag vorm dikwels 'n konveksie-lugstroming oor die gebiede langs die meer, wat sodoende deur laer temperature in die somer en hoër temperature in die winter gekenmerk word. Die meer-effek lei ook daartoe dat Milwaukee hoër sneeuvalle kry as sy omgewing en deur 'n vogtiger klimaat gekenmerk word - aangevoelde temperature in die somer is gevolglik hoër.
[wysig] Geskiedenis
[wysig] Die tydperk voor 1800
Die gebied van Milwaukee is oorspronklik deur 'n aantal Indiaanse stamme bewoon, waaronder die Fox, Mascouten, Potawatomi en Ho-Chunk (Winnebago). Franse sendelinge en pelshandelaars het die gebied in die laat 1600's en 1700's verken.
Die eerste blanke pelshandelaar, wat hom in Milwaukee gevestig het, was die Frans-Kanadees Jacques Vieau uit La Baye (tans Green Bay), wat in 1795 'n seisoenale pelshandelspos naby die Menomoneerivier gestig het. Die handelspos was op die handelspad geleë, wat Chicago met Green Bay verbind het, en lê in die huidige Mitchell Park. Vieau het met die kleindogter van 'n Indiaanse hoof getrou.
[wysig] 1800 tot 1849
Milwaukee het drie stigters, waarvan die Frans-Kanadees Solomon Juneau hom in 1818 as die eerste setlaar in die gebied gevestig het. Toe Vieau sy handelspos aan sy dogter, wat as "stigteres van Milwauke" bekend staan, oorhandig het, het Juneau sy skoonseun geword en die onderneming gekoop. Die Juneaus het die handelspos in 1825 na die oostelike oewer van die Milwaukeerivier verskuif, waar hulle die dorp Juneau's Side (of Juneautown) gestig en sodoende meer setlaars na die gebied gelok het.
Maar Juneau het 'n mededinger met die naam Byron Kilbourn aan die wesoewer van die rivier gehad, wat aan daardie kant die dorp Kilbourntown gestig en seker gemaak het dat die paaie, wat na die rivier gelei het, nie met paaie aan die ander oewer saamgeloop het nie. Milwaukee word nog steeds deur 'n groot voorkoms van brûe met 'n hoekige vorm gekenmerk. Daarnaas het Kilbourn ook kaarte van die gebied versprei wat net Kilbourntown aangedui het en sodoende die indruk gewek het dat Juneautown nie bestaan het nie of dat die oostelike oewer onbewoon en dus minder aantreklik was.
Die derde bekende stigter was George H. Walker, wat op land suid van die Milwaukeerivier aanspraak gemaak het, insluitende Juneautown, waar hy in 1834 'n blokhuis opgerig het. Hierdie gebied het gegroei en as Walker's Point bekend gestaan.
Tot by die 1840's het al drie dorpe in so 'n mate gegroei dat hulle op 31 Januarie 1846 saamgesluit het en as City of Milwaukee geïnkorporeer is. L. Solomon Juneau is as sy eerste burgemeester verkies. In die 1840's en in die volgende dekades het die stad danksy 'n groot aantal Duitse immigrante stewige groei getoon. Milwaukee is selfs "Deutsches Athen" (die "Duitse Athene") genoem, en tot by die 20ste eeu was daar meer Duitstaliges en Duitse dagblaaie in die stad as Engelstaliges en Engelstalige koerante. Milwaukee se telefoongids bevat nog steeds meer as veertig bladsye met Duitse name soos Schmidt of Schmitt - aansienlik meer as die Engelse Smiths.
Teen die middel van die 19de eeu het Milwaukee die bynaam Cream City gekry - afgelei van die groot hoeveelhede roomkleurige bakstene, wat uit die Menomoneeriviervallei gekom het en in die plaaslike boubedryf gebruik is. Milwaukee het op die hoogtepunt van dié bedryf meer as 15 miljoen bakstene per jaar opgelewer, waarvan 'n derde na bestemmings buite die deelstaat uitgevoer is.
[wysig] 1850 tot 1900
Teen die middel en die laat 19de eeu het Wisconsin en die Milwaukee-gebied 'n belangrike bestemming vir talle demokraties gesinde Duitse immigrante geword, wat ná die mislukte Duitse rewolusie van die jaar 1848 'n nuwe heenkome oorsee gesoek het. Hulle het hier goedkoop grond en die burgerlike vryhede gevind, wat hulle gesoek het. Duitse intellektueles het selfs die stigting van 'n vrye Duitse republiek in die gebied oorweeg, maar uiteindelik die opgradering van Milwaukee se sosiale en kulturele lewe bevorder, en 'n aantal teaters en musiekgeselskappe is gestig. Die groot golf Duitse immigrante het 'n blywende invloed op Milwaukee en die deelstaat Wisconsin se ekonomiese, politieke en kulrturele gehad. Die bevolking het in die tydperk tussen 1850 en 1851 meer as verdubbel tot 46 000 mense. Tydens die Amerikaanse Burgeroorlog het die stad se nywerhede sterk uitgebrei.
Maar ook in Milwaukee het sosiale onrus ontvlam. Die stad se eerste vakbond, Die Knights of Saint Crispin, is reeds in 1867 in die skoenbedryf gestig. Met die uitbreiding van nywerhede het ook werkers begin om hulle in 'n groeiende aantal vakbonde saam te sluit. Op 5 Mei 1886 het stakende staalwerkers na 'n fabriek in die voorstad Bay View gemarsjeer. Hulle is deur 'n groep lede van die Nasionale Garde voorgekeer, wat volgens 'n bevel van Wisconsin se goewerneur vuur geopen en sewe van die werkers gedood het. Die tragiese gebeurtenis staan as die Bay View-slagting (Bay View Massacre) bekend.
In die laat 19de eeu is die eerste voorstede van Milwaukee geïnkorporeer, waaronder die bovermelde Bay View, wat in die tydperk tussen 1879 en 1886 as 'n selfstandige dorp bestaan het. In 1892 is Whitefish Bay, South Milwaukee en Wauwatosa geïnkorporer. Later het ook Cudahy (1895), North Milwaukee (1897) en East Milwaukee (wat sy naam later tot Shorewood gewysig het, 1900) gevolg. In die vroeë 20ste eeu is West Allis (1902) en West Milwaukee (1906) bygevoeg, wat die eerste generasie van die sogenaamde "binnekring-voorstede" voltallig gemaak het.
In die algemeen het die welvarende residensiële voorstede langs die noordelike oewer van die Michiganmeer uitgebrei, terwyl die werkersklas hom in die suidelike industriële voorstede gevestig het. Die westelike voorstede was in hierdie opsig gemengde gebiede.
In argitektoniese opsig het Milwaukee reeds teen die einde van die 19de eeu wêreldwyd bekendheid verwerf deur sy Raadsaal (City Hall), wat in 1895 opgerig is. Die Raadsaal was met sy vyftien verdiepings die volgende vier jaar lank die hoogste wolkekrabber ter wêreld - tot by die voltooiing van die Park Row-toring in New York Stad in 1899. Milwaukee is een van slegs drie stede in die Verenigde State en vier wêreldwyd wat daarop aanspraak kan maak dat hulle ooit met die hoogste gebou ter wêreld gepronk het.
[wysig] 1900 tot 1960
Gedurende die eerste helfte van die 20ste eeu was Milwaukee die sentrum van die sosialistiese beweging in die Verenigde State, nadat die sosialis Victor L. Berger daarin geslaag was om werkers en vakbonde agter sy nuwe Sosial-Demokratiese Party te skaar. Berger het later ook die eerste Sosialistiese afgevaardigde in die Amerikaanse Kongres geword. Die burgers van die stad het in hierdie tydperk drie sosialistiese burgemeesters verkies, nadat die party kiesers met pamflette in twaalf tale oor sy politieke agenda ingelig het: Emil Seidel (1910-1912), Daniel Hoan (1916-1940) en Frank Zeidler (1948-1960). Milwaukee was in hierdie opsig uniek in die VSA.
Die sosialiste van Milwaukee is dikwels "Riool-Sosialiste" genoem weens hulle praktiese benadering tot regeringsake en die belange van werkers. Hierdie praktyke het die skoonmaak van woonkwartiere en fabrieke deur middel van nuwe rioleringstelsels, water- en kragboorsiening, wat deur die stad beheer is, en 'n verbeterde onderwysstelsel beklemtoon. Alhoewel hulle hul invloed in die laat 1950's onder die invloed van die "rooi gevaar"-histerie geleidelik verloor het, bewaar die burgers van Milwaukee hul sosialistiese erfenis nog steeds. Hulle staan bekend vir hulle groot simpatie teenoor die vakbondbeweging en hulle wantroue teenoor groot besighede.
In hierdie periode het ook 'n klein, maar groeiende gemeenskap van swart Amerikaners ontstaan, wat vanuit die suide na Milwaukee verhuis het - hulle woongebied het as Bronzeville bekend gestaan. Vanweë sy jazzklubs en dansplekke, wat plaaslike en nasionaal bekende musikante soos B.B. King en Ella Fitzgerald gelok het, is die gebied mettertyd die "Harlem van die Midweste" genoem. Ná die Tweede Wêreldoorlog is 'n snelweg gebou, wat die gebied deursny het. Bronzeville het 'n minder belasngrike rol begin speel, en die hart van Milwaukee se swart gemeenskap het na die noorde verskuif. Maar in die 21ste eeu het Bronzeville weer begin herleef danksy die opening van nuwe besighede, restourante, woonstelblokke, koffiekroeë en nagklubs, wat almal probeer om die vroeëre vernaamheid van die distrik te herskep.
[wysig] 1960 tot vandag
Milwaukee het net soos ander nywerheidstede in die noorde van die VSA tot by die 1950's vinnig gegroei. Groot getalle immigrante uit Ierland, Duitsland, Hongarye, Pole en ander Middel-Europese lande het die stad binnegestroom. Ook die noordwaartse migrasie van Swart Amerikaners uit die suidelike deelstate na Milwaukee was kenmerkend. Die stad het een van die vyftien grootstes in die VSA geword, en teen die middel van die sestigerjare het sy inwonerstal byna 750 000 bereik. Desondanks was die 1960 's ook 'n periode van proteste, betogings en rasseonluste.
Bevolkingsyfers het eers met die agteruitgang van tradisionele nywerhede in die laat sestigerjare begin krimp, net soos in ander groot stede van die Groot Mere se rust belt ("roesgordel"). Groot getalle blanke inwoners het die stad verlaat. Ook die diepe resessie tussen 1979 en 1982 het op 'n sterk afname in die stad se ekonomiese bedrywighede uitgeloop, wat meer as 60 000 werksgeleenthede gekos het, veral in die nywerheidsektor. Eers in die laat 20ste eeu het Milwaukee daarin geslaag om sy ekonomie, woonkwartiere en aansien te opgradeer, en nuwe besighede het hulle in die sakekern van Milwaukee gevestig. Milwaukee het ook steeds sy historiese erfenis bewaar en word as 'n belangrike bestemming vir toeriste beskou, wat in die argitektuur en kultuurgeskiedenis belang stel.
[wysig] Ekonomie
Milwaukee en sy voorstede huisves die hoofkwartiere van dertien Fortune 1000-ondernemings, waaronder Johnson Controls, Northwestern Mutual, Manpower Inc., Kohl's, Harley-Davidson, Rockwell Automation, Fiserv, Marshall & Ilsley Corp., Wisconsin Energy, Briggs & Stratton, Joy Global, A.O. Smith en MGIC Investments.
Daarnaas het ook Midwest Airlines, Koss Corporation en Master Lock hulle hoofkwartiere in Milwaukee. Die stad is eweneens 'n belangrike finansiële sentrum en huisves 'n aantal groot uitgewerye en drukkerye, insluitende Quad/Graphics.
Die nywerheidsektor verteenwoordig 22 persent van Milwaukee se mannekrag - dit is die tweede grootste persentasie in die VSA na die Kaliforniesestad San Jose en duidelik hoër as die nasionale gemiddelde van 16,5 persent. Bestuurdersposte en werkgeleenthede in die dienstesektor toon die vinnigste groei. Die mediese bedryf beslaan 27 persent van alle werkgeleenthede in die dienstesektor.
[wysig] Brouerybedryf
Milwaukee het vroeër met die wêreld se vier grootste brouerye gepronk (Schlitz, Blatz, Pabst en Miller) en was ook die grootste bierprodusent ter wêreld. Die stad het hierdie posisie intussen kwytgeraak, en net een van die vier brouerye het oorgebly - Miller Brewing Company, wat tans nog 1 700 werkers in diens het en die tweede grootste brouery in die land is.
[wysig] Tegnologie
Milwaukee sal binnekort een van die eerste groot stede in die Verenigde State wees wat danksy die Milwaukee Wireless Initiative volledig draadloos gaan wees. 'n Privaatonderneming, Midwest Fiber Networks, het VSA-$ 20 miljoen (ZAR 143,9 miljoen) belê in die opbou van 'n draadlose netwerk-infrastruktuur, wat in Maart 2008 voltooi sal wees.
[wysig] Kultuur
Die Kunsmuseum van Milwaukee (Milwaukee Art Museum) het tot die stad se belangrikste kulturele en argitektoniese besienswaardigheid ontwikkel, veral danksy die nuwe vleuel van die gebou, wat deur die argitek Santiago Calatrava ontwerp en teen 'n koste van VSA-$ 100 miljoen gebou is. Die museum pronk met 'n brise soleil, 'n soort beweeglike sonskerm, wat soos die vlerk van 'n voël oopgesprei kan word.
Milwaukee huisves daarnaas ook Amerika se Black Holocaust Museum, wat deur 'n oorlewende van 'n lynchmoordpoging, James Cameron, gestig is. Die museum behandel die geskiedenis van die Swart bevolking van die VSA en hulle onderdrukking in die verlede. Ander bekende museums in die stad sluit die Openbare Museum van Milwaukee (Milwaukee Public Museum), die Discovery World Museum, Betty Brinn se Kindermuseum (Betty Brinn Children's Museum), die Mitchell Park Horticultural Conservatory en die Milwaukee-distrik se dieretuin (Milwaukee County Zoo) in.
Die musieklewe van Milwaukee het reeds voor die inkorporasie van die stad 'n aanvang geneem, toe in 1843 die eerste georganiseerde musikale geselskap, die Milwaukee Beethoven Society, gestig is. Dit is later vervang deur die Milwaukee Musical Society. Die musikale karakter van die stad is veral deur die groot getalle Duitse immigrante beïnvloed, en Sängerbund-feeste het gereeld plaasgevind. Die plaaslike konserwatorium, die Wisconsin Conservatory of Music, is in 1899 gestig.
Milwaukee het daarnaas ook 'n groot bydrae tot musiekstyle soos rock, jazz, soul, blues, punk, ska, industrial music, gothic music, hip hop, electronica en popmusiek gelewer. 'n Aantal musikante uit Milwaukee het nasionale en internasionale bekendheid verwerf, soos byvoorbeeld Coo Coo Cal, Woody Herman, Liberace en Al Jarreau.
