Tadžikistan
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
|
|||||
 |
|||||
| Državna himna | Surudi milli | ||||
| Službeni jezik | tadžiki-farsi | ||||
| Glavni grad | Dušanbe | ||||
| Predsjednik | Emomali Rahmonov | ||||
| Predsjednik vlade | Okil Okilov | ||||
| Površina – Ukupno – % vode |
92. na svijetu 143,100 km² 0.3% |
||||
| Stanovništvo – Ukupno (2003) – Gustoća |
95. na svijetu 6,863,752 48/km² |
||||
| Nezavisnost – |
od Sovjetskog Saveza 9. septembar, 1991 |
||||
| Novac | Tadžikistanski Somoni | ||||
| Vremenska zona | UTC +5 | ||||
| Pozivni broj | 992 | ||||
| Internetski nastavak | .tj | ||||
Republika Tadžikistan (Тоҷикистон), ranije poznata kao Tadžička Sovjetska Socijalistička Republika) je zemlja u Srednjoj Aziji, koja se graniči sa Afganistanom, Kinom, Kirgistanom i Uzbekistanom. Tadžikistan doslovno znači 'zemlja Tadžika', dok je samo ime Tadžik izvedeno od riječi tadž, što znači "kruna."
Sadržaj |
[uredi] Historija
Područje današnjeg Tadžikistana bilo je dio Perzijskog Carstva, kao i Carstva Aleksandra Velikog. Arapi su osvojili ovo područje u 7. i 8. vijeku i donijeli Islam. Domaća dinastija Samanida vladala je zemljom i okolnim područjima u 10. vijeku i današnji Tadžikistan smatra je svojim pretkom začetnikom.
U sljedećih 500 godina Tadžikistanom su vladali turkijski Gaznavidi, Mongoli i Timuridi, nasljednici Timur Lenka. Od početka 16. vijeka Tadžikistan je bio dio Buharskog kanata koji je 1868. postao vazalna država Ruskog Carstva.
Nakon dolaska boljševika na vlast Tadžici su isprva dobili autonomnu republiku u okviru Uzbekistana, a od 1929. svoju vlastitu saveznu republiku. Područja u kojima su živjeli Tadžici nije bilo lako razgraničiti od uzbečkih, pa su dva velika središta tadžičke kulture, Buhara i Samarkand, kao i oko milion etničkih Tadžika ostali unutar Uzbekistana.
Nakon nezavisnosti u zemlji je izbio građanski rat između plemenskih frakcija s navodnom podrškom Rusije i Irana. Mnogi Rusi napustili su Tadžikistan tijekom godina rata, koji je okončan potpisivanjem prekida vatre 1997. Slično drugim zemljama Središnje Azije, predsjednik Emomali Rahmonov je na vlasti praktički od neovisnosti zahvaljujući ustavnim promjenama koje su mu omogućile ponavljanu kandidaturu na izborima na kojima obično pobjeđuje s velikim postotkom osvojenih glasova.
[uredi] Politika
Gotovo odmah nakon pošto je stekao nezavisnost, Tadžikistan je zapao u građanski rat u kome su učestvovale razne frakcije, navodno podržavanje od strane Rusije i Irana. Od 400.000 Rusa samo je 25.000 ostalo u Tadžikistanu. Ostali su prebjegli u Rusiju. Do 1997. rat se smirio, a centralna vlast je počela da se formira, sa mirnim izborima 1999.
Tadžikistan je zvanično republika, i ima izbore za predsednika (mandat od sedam godina) i parlament (mandat od pet godina). Poslednji predsjednički izbori održani su 6. novembra 2006., i kao i kod svih prethodnih, međunarodni posmatrači vjeruju da su izbori imali mnogo mana, što pobuđuje optužbe opozicionih partija da predsednik Emomali Rahmonov manipuliše izbornim procesom. Tokom posljednjih parlamentarnih izbora 2005., Narodna demokratska partija Tadžikistana Emomali Rahmonova osvojila je većinu poslaničkih mjesta.
U parlamentu, opozicione grupe su se često sukobljavale sa vladajućom partijom, ali ovo nije dovelo do većih nestabilnosti.
Najvažnije političke partije u tadžikistanu su: Narodna demokratska partija tadžikistana (vladajuća), Tadžikistanska komunistička partija, Tadžikistanska partija islamskog povratka, Demokratska partija tadžikistana (dvije frakcije), Socijalistička partija tadžikistana (dvije frakcije), Tadžikistanska socijaldemokratska partija, Partija ekonomske reforme tadžikistana, Tadžikistanska agrarna partija.
[uredi] Provincije
Tadžikistan je podijeljen u regione ili provincije (glavni gradovi u zagradama):
- Hatlon Viloяti Hatlon (Kurgontepa)
- Sugd Viloяti Sugd (Hudžand)
- Karotegin (Kofarnihon)
i jednu autonomnu pokrajinu:
- Gorno-Badakšan Autonomni Region (GBAR) Viloяti Muhtori Kuhistoni Badahšon (Korug).
Oblast u kojoj se nalazi prestonica, Dušanbe, ne ulazi u pokrajinsku administrativnu podjelu.
[uredi] Geografija
Tadžikistan je mala planinska republika smještena u planinama južnog dijela središnje Azije. Najviši vrh je vrh Komunizma 7.495m. Klima varira od izrazito kontinentalne (velike temperaturne amplitude) do planinske.
[uredi] Privreda
Privreda Tadžikistana je bila nerazvijena i u sklopu SSSR-a, a nakon otcjepljenja situacija se još i pogoršala pa većina stanovnika živi u oskudici, a Tadžikistan je jedna od najsiromašnijih zemalja svijeta.
[uredi] Stanovništvo
Veći dio stanovništva se smjestio u Ferganskoj zavali i u dolinama na jugozapadu. Ostatak zemlje je vrlo rijetko naseljen
[uredi] Kultura
[uredi] Također vidi
- Tadžikistanski civilni rat
- Historical Dictionary of Tajikistan by Kamoludin Abdullaev and Shahram Akbarzadeh
- Land Beyond the River: The Untold Story of Central Asia by Monica Whitlock
- Lonely Planet Guide: Central Asia by Paul Clammer, Michael Kohn and Bradley Mayhew
- Tajikistan: Disintegration or Reconciliation by Shirin Akiner
- Tajikistan: The Trials of Independence by Shirin Akiner, Mohammad-Reza Djalili and Frederic Grare
[uredi] Vanjski linkovi
- Text in the sub-articles from the CIA World Factbook, 2000 and 2003
- Tajikistan general portal site
- Khovar Tajikistan news agency.
- Tajik Development Gateway
- neweurasia Tajikistan blog
| Države Azije |
|---|
| Afganistan | Armenija | Azerbejdžan | Bahrein | Bangladeš | Brunej | Butan| Egipat | Filipini | Gruzija | Indija | Indonezija | Irak | Iran | Istočni Timor | Izrael | Japan | Jemen | Jordan | Južna Koreja | Kambodža | Katar | Kazahstan | Kina | Kipar | Kirgistan | Kuvajt | Laos | Libanon | Maldivi | Malezija | Mjanmar | Mongolija | Nepal | Oman | Pakistan | Rusija | Saudijska Arabija | Singapur | Sirija | Sjeverna Koreja | Šri Lanka | Tadžikistan | Tajland | Turkmenistan | Turska | Ujedinjeni Arapski Emirati | Uzbekistan | Vijetnam |
| Zavisne teritorije: Hong Kong | Tajvan | Pojas Gaze | Zapadna Obala |
| Savez nezavisnih država SND |  |
| Armenija | Azerbejdžan | Bjelorusija | Gruzija | Kazahstan | Kirgistan | Moldova | Rusija | Tadžikistan | Turkmenistan | Ukrajina | Uzbekistan | |
