Alpau

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Mae'r Alpau yn gadwyn o fynyddoedd yng nghanol Ewrop. Y mynydd uchaf yw Mont Blanc, sy'n 4,810 medr o uchder. Mae'r mynyddoedd uchaf yn Ffrainc, Y Swistir, Awstria a'r Eidal, ond mae rhannau is o'r Alpau hefyd yn Monaco, Slofenia, Yr Almaen a Liechtenstein.

Nid oes sicrwydd o ble daw y gair "Alpau". Gall fod o iaith Geltaidd, neu o'r gair Lladin albos (gwyn). Mae'r Alpau Gorllewinol yn dechrau gerllaw Môr y Canoldir ac yn ymestyn hyd y Valais. Mae'r Alpau Canol yn ymestyn o'r Valais hyd Grisons, a'r Alpau Dwyrieiniol ym ymestyn ymlaen o Grisons i'r dwyrain a'r de.

Mae'r Alpau yn eithriadol o boblogaidd gyda dringwyr. Efallai mai'r sialens enwocaf yn yr Alpau yw dringo wyneb gogleddol yr Eiger yn y Swistir.

[golygu] Mynyddoedd dros 4,000 medr

Mae mynyddoedd uchaf yr Alpau yn cyrraedd dros 4,000 medr o uchder:

• Grisons:
  • Bernina 4,049

• Yr Oberland:
  • Schreckhorn 4,078
  • Lauteraarhorn 4,042
  • Finsteraarhorn 4,273
  • Aletschhorn 4,195
  • Jungfrau 4,158
  • Mönch 4,099
  • Gross-Fiescherhorn 4,049
  • Hinter-Fiescherhorn 4,025
  • Gross-Grünhorn 4,044

• Valais:
  • Lagginhorn 4,010
  • Weissmies 4,023
  • Lenzspitze 4,294
  • Nadelhorn 4,327
  • Hohberghorn 4,219
  • Durrenhorn 4,035
  • Dom 4,545
  • Taschhorn 4,490
  • Alphubel 4,206
  • Allalinhorn 4,027
  • Rimpfischhorn 4,199
  • Strahlhorn 4,190
  • Nordend 4,609
  • Dufourspitze 4,634
  • Grenzpifel 4,618
  • Zumsteinspitze 4,563
  • Signalkuppe 4,556
  • Parrotspitze 4,436
  • Ludwigshöhe 4,341
  • Schwarzhorn 4,322
  • Balmenhorn 4,167
  • Pirámide Vincent 4,215
  • Punta Giordani 4,046
  • Bischorn 4,153
  • Weisshorn 4,505
  • Zinalrothorn 4,221
  • Obergabelhorn 4,063
  • Dent Blanche 4,356
  • Liskamm 4,527
  • Naso 4,220
  • Felikhorn 4,174
  • Castor 4,228
  • Pollux 4,092
  • Breithorn 4,165
  • Roccia Nera 4,075
  • Matterhorn 4,478
  • Dent d’Herens 4,171
  • Combin de Tsesseta 4,141
  • Grand Combin 4,314
  • Combin de Valsorey 4,184

• Ardal Mont Blanc
  • Aiguille Verte 4,122
  • Grande Rocheuse 4,102
  • Aiguille du Jardin 4,035
  • Les Droites 4,000
  • Les Grandes Jorasses 4,208
  • Pointe Whymper 4,184
  • Aiguille de Rochefort 4,001
  • Dome de Rochefort 4,015
  • Dent du Géant 4,013
  • Mont Blanco du Tacul 4,248
  • Mont Maudit 4,465
  • Mont Blanc 4,807
  • Aiguille de Bionnassay 4,052
  • Mont Brouillard 4,053
  • Aiguille Blanche 4,112

• Alpau Graiaidd
  • Gran Paradiso 4,061

• Los Ecrins
  • La Barra de los Ecrins 4,101