شناخت‌شناسی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شناخت‌شناسی یا معرفت‌شناسی (Epistemology) شاخه‌ایست از فلسفه که به مطالعهٔ منشأ، طبیعت، قلمرو، و ابعاد گوناگون دانش می‌پردازد.
در فلسفه اسلامی نخستین بار در قرن یازدهم هجری و توسط صدرالمتألهین مسائل شناخت‌شناسانه طرح می گردد و توسط علامه طباطبایی تبدیل به یک حوزه مستقل فلسفی می گردد. علامه طباطبایی در مقالات دوم تا ششم کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مباحث معرفت شناسانه بدیعی در فلسفه اسلامی طرح می کند.
این مقالات عبارتند از:
- مقاله دوم: فلسفه و سفسطه (رئالیسم و ایده آلیسم)
- مقاله سوم: علم و ادراک
- مقاله چهارم: علم و معلوم (ارزش معلومات)
- مقاله پنجم: پیدایش کثرت در علم
- مقاله ششم: ادراکات اعتباری
در فلسفه غرب این حوزه با سه اثر مشهور امانوئل کانت «نقد عقل نظری» (نقد خرد ناب)، «نقد عقل عملی» و «نقد قوه حکم» به عنوان یک حوزه مستقل فلسفی طرح گشته و در طول قرون 19 و 20 بیشترین توجه فلاسفه غربی را به خود معطوف داشته است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] مسائل اصلی شناخت‌شناسی
علامه طباطبایی مسائل زیر را مهمترین مسائل شناخت‌شناسی در فلسفه اسلامی و غربی می داند:
- 1- ارزش معلومات:
««بحث در این مسأله در اطراف این جهت است، که آیا آنچه ما با حس یا عقل خود می فهمیم علم، واقع و نفس الامر معلوم هم همین طور است، که ما می فهمیم یا نه؟ به عبارت اخری، این بحث در اطراف حقیقی بودن ادراکات و مطابقت آنها با واقع است.[1]
- 2-راه حصول علم
- 3-تعیین حدود علم
[ویرایش] ارجاعات
- 1- ^ طباطبایی، سید محمد حسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با مقدمه و شرح مرتضی مطهری، ناشر: انتشارات صدرا، چاپ چهارم:1374، جلد اول،ص 135
[ویرایش] منابع
- 1- طباطبایی، سید محمد حسین, اصول فلسفه و روش رئالیسم، با مقدمه و شرح مرتضی مطهری، مقالات دوم تا ششم
[ویرایش] جستارهای وابسته
- شناخت‌شناسی شرق
- اخلاق
- فلسفه علم
- عقل
- مدل‌سازی علمی
- معرفت‌شناسی اجتماعی
- نظریۀ دانش
- دانش
[ویرایش] پیوند‌های بیرونی
- شناخت‌شناسی (انگلیسی)
- شناخت‌شناسی اجتماعی (انگلیسی)
| موضوعات فلسفه |
| کلی | فلسفه شرقی · فلسفه غربی · تاریخ فلسفه: باستان · قرون وسطی · نوین · معاصر |
| فهرست‌ها | مقالات فلسفه · فیلسوفان · ایسم‌های فلسفی · جنبش‌ها |
| شاخه‌ها | زیبایی‌شناسی · اخلاق · شناخت‌شناسی · منطق · ماوراءالطبیعه |
| فلسفهٔ | آموزش · جغرافیا · تاریخ · سرشت انسان · زبان · قانون · ادبیات · ریاضیات · ذهن · متا-فلسفه · فیزیک · سیاست · روانشناسی · دین · علم · علوم اجتماعی · فناوری · جنگ |
| مکاتب | اثبات‌گرایی منطقی · اثبات‌گرایی · آرمانگرایی · افلاطونگرایی نو · افلاطونگرایی · انسانگرایی · پدیدارشناسی · پساساختارگرایی · پوچ‌گرایی · تجربه‌گرایی · جبرگرایی · خردگرایی · رواقی‌گری · ساختارشکنی · ساختارگرایی · سودمندگرایی · شک‌گرایی · فراانسان‌باوری · فلسفه اصلاحگرا · پیشاسُقراطی · فلسفه تحلیلی · فلسفه زبان متعارف · فلسفه غیرانگلیسی اروپا · پسانوین · کاربردگرایی · ماتریالیسم دیالکتیک · مادی‌گرایی · مُدَرسی‌گری · نسبی‌گرایی · نظریه انتقادی · هرمنوتیک · هستی‌گرایی · هگلی‌گرایی |
| پیوند به بیرون | درباره فلسفه در دانشنامه رشد · راهنمای فلسفه در اینترنت |
