ვაშინგტონი, ჯორჯ

ვიკიპედიიდან

ვაშინგტონი, ჯორჯ (ინგლ. George Washington) (* 22 თებერვალი 1732, ვესმორლენდ ქაუნტი, აშშ; † 14 დეკემბერი 1799, მაუნთ ვერნონი, აშშ) - ამერიკის შეერთებული შტატების პირველი პრეზიდენტი 1789-1797 წლებში.

სექციების სია 1 ბიოგრაფია 2 ადრეული წლები 3 ფრანგებისა და ინდიელების ომი და შემდგომი პერიოდი 4 ამერიკის რევოლუცია 5 პერიოდი რევოლუციის შემდგომ, პრეზიდენტობამდე 6 პრეზიდენტობა 6.1 კაბინეტი 6.2 კავშირში შესული შტატები 7 პრეზიდენტობის შემდგომი პერიოდი, გარდაცვალება

[რედაქტირება] ბიოგრაფია

დაიბადა ბრიტანელი წარმოშობის მდიდარ ოჯახში, ვირჯინიის პროვინციაში. ვაშინგტონი მუშაობდა თავისი ნახევარ-ძმის პლანტაციაში, მაუნთ ვერნონში, რომელიც შემდგომ მემკვიდრეობით მიიღო.

ოფიცერმა ჯორჯ ვაშინგტონმა ყურადღება პირველად ფრანგებისა და ინდიელების ომში (1754-1763 ) მიიქცია. გარკვეული დროის შემდეგ მან დასტოვა თავის პოსტი, რათა ექორწინა მართა დენდრიჯ პარკ-ქასთისზე, მდიდარ, ორ შვილიან ქვრივზე. იგი არჩეულ იქნა მოქალაქეთა პალატაში და ამერიკის რევოლუციის დასაწყისითანავე მისი ლიდერი გახდა, იგი ესწრებოდა კონტინენტალური კონგრესის ორივე მოწვევას. ამერიკის რევოლუციის დროს (1775–83) ვაშინგტონი დანიშნულ იქნა კონტინენტალური არმიის მთავარსარდლად, მისი მეთაურობით კონტინენტალურმა არმიამ ბრიტანელებზე გაიმარჯვა.

ჯორჯ ვაშინგტონი, 1789 წელს, მას შემდეგ რაც ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუცია იქნა მიღებული, არჩეულ იქნა ამერიკის შეერთებული შტატების პირველ პრეზიდენტად. მისი ორ ვადიანი პრეზიდენტობის დროს დაარსებული იქნა ძირითად ინსტიტუტები და სტრუქტურები რომლებიც დღემდე მოქმედებენ. 1797 წელს მეორე საპრეზიდენტო ვადის გასვლის შემდეგ ჯორჯ ვაშინგტონი დაბრუნდა მაუნთ ვერნონში სადაც სიცოცხლის უკანასკნელი დღეები გაატარა.

[რედაქტირება] ადრეული წლები

გრიგორიანული კალენდრის მიხედვით, ჯორჯ ვაშინგტონი დაიბადა ვესმორლენდ ქაუნთიში, ვირჯინია, 1732 წლის 22 თებერვალს.

მისი მშობლები იყვნენ აუგუსტინ ვაშინგტონი (1693–1743) და მერი ბელი (1708–1789). ბავშვობის უმეტესობა ჯორჯმა გაატარა ფრედერიკსბურგთან მდებარე ფერმაში (Ferry Farm), ის ხშირად სტუმრობდა თავის ბიძაშვილებს ქინგ ჯორჯ ქაუნთიში. 1752 წლის 4 თებერვალს ჯორჯ ვაშინგტონი მიღებულ იქნა მასონთა ლოჟაში. იმვე წელს მან მემკვიდრეობთ მიირო მაუნთ ვერნონში მდებარე პლანტაცია.

[რედაქტირება] ფრანგებისა და ინდიელების ომი და შემდგომი პერიოდი

1752 წელს საფრანგეთმა დაიწყო ოჰაიოს ოლქის ოკუპაცია, ამ რეგიონზე ვირჯინიაც აცხადებდა პრეტენზიას. 1753 წელს ვაშინგტონმა, ფრანგებს გადასცა ვირჯინიის მმართველის რობერტ დინვიდის ულტიმატუმი, რომლებიც ფრანგებმა უარჰყვეს და ტერიტორიის დატოვებაზე უარი განაცხადეს. 1754 წელს, ვიცე პოლკოვნიკი ჯორჯ ვაშინგტონი გაუძღვა ვირჯინიის პირველ პოლკს ოჰაიოს ოლქისაკენ. იგი თავს დაესხა ფრანგების და კანადელების მზვერავთა ჯგუფს და ყველა დახოცა, მათ შორის მათი მეთაურიც ენსინ ჯამონვილი. ვაშინგტონმა ააგო ფორტ ნესესითი, რომელიც შემდეგში დანებდა ფრანგებისა და ამერიკელი ინდიელების მრავალრსიცხოვან არმიას. ვაშინგტონმა ხელი მოაწერა დოკუმენტზე სადაც ეწერა რომ მან მოკლა ჯამონვილი (დოკუმენტი ფრანგულ ენაზე იყო დაწერილი და ჯორჯ ვაშინგტონმა ის ვერ წიკითხა). „ჯამონვილის საქმე“ გახდა საერთაშორის სკანდალის საფუძველი და გააღვივა ფრანგებისა და ინდიელების ომი.

ფრანგებმა ვაშინგტონი გაანთავისუფლეს და პირობა ჩამოართვეს რომ ერთი წლის განმავლობაში ის ოჰაიოში აღარ დაბრუნდებოდა. 1755 წელს, ვაშინგტონი ბრიტანულ არმიას ახლდა ბრადოკის ლაშქრობაზე, ლაშქრობა კატასტროფული შედეგებით დასრულდა მონონგაჰელას ბრძოლით. ჯორჯ ვაშნგტონი რომელიც ამ კამპანიის დროს თავგანწირვით იბრძოდა, ვირჯინიის გმირად აღიარეს და იგი ვირჯინიის პირველ პოლკს კიდე რამოდენიმე წელი მეთაურობდა. 1758 წელს მან მონაწილეობა მიიღო ფორბსის ლაშქრობაში რომელიც წარმატებით დასრულდა და ფრანგები ფორტ დუკენიდან გაძევებულნი იქნენ.

მისი თავდადებისა და მიღწევების მიუხედავად ჯორჯ ვაშინგტონი არ დააწინაურეს, ამიტომ იგი 1759 წელს გადადგა და ცოლად შეირთო მართა დენბრიჯი, ორ შვილიანი მდიდარი ქვრივი. ვაშინგტონმა იშვილა ორივე ბავშვი, მას საკუთარი შვილი არ ყოლია. ახალდაქორწინებულები საცხოვრებლად გადავიდნენ მაუნთ ვერნონში. ვაშინგტონი გახდა მოქალაქეთა პალატის წევრი.

1774 წლისთვის ჯორჯ ვაშინგტონი კოლონიაში ერთ–ერთი უმდიდრესი ადამიანთაგანი იყო. ამავე წელს ის გაგზავნილ იქნა ვირჯინიის დელეგატად პირველ კონტინენტალურ კონგრესზე. კოლონიებსა და ბრიტანეთს შორის ურთიეთობა სულ უფრო და უფრო იძაბებოდა, და 1775 წელს ჯორჯ ვაშინგტონი მეორე კონტინეტალურ კონგრესზე სამხედრო ფორმაში გამოცხადდა.

[რედაქტირება] ამერიკის რევოლუცია

1775 წლის 15 ივნისს, კონტინენტალურმა კონგრესმა, ჯორჯ ვაშინგტონი საიდუმლოდ დაამტკიცა ახალ ჩამოყალიბებული კონტინენტალური არმიის მთავარსარდლად (ინგლ. commander in chief). ინიციატივა მისი დანიშვნის შესახებ წამოაყენა მასაჩუსეცის შტატის დელეგატმა ჯონ ადამსმა. ვაშინგტონი არმიის ხელმძღვანელობას 3 ივლისიდან შეუდგა.

1776 წლის 17 მარტს ვაშინგტონმა წარმატებით გააძევა ბრიტანული არმია ბოსტონიდან, მას ამაში დორჩესტერის მაღლობზე განთავსებული არტილერია დაეხმარა. ბრიტანულმა არიმიამ, რომელსაც ხელმძღვანელობდა გენერალი უილიამ ჰოუი, ჰალიფაქსისკენ (კანადა) გადაინაცვლა, ხოლო ვაშინგტონის არმია ქალაქ ნიუ-იორკში დაბანაკდა. 22 აგვისტოს ვაშინგტონმა დათმო ლონგ აილენდის ბრძოლა, თუმცა თავისი ჯარის უდიდესი ნაწილის გადარჩენა მოახერხა, რამოდენიმე მომდევნო ბრძოლის შედეგად ვაშინგტონმა ნიუ-ჯერსისკენ დაიხია და ეჭვქვეშ დადგა რევოლუციის ბედი.

1776 წლის 25 დეკემბრის ღამეს, ვაშინგტონის არმიამ გადაკვეთა მდინარე დელავერი, რათა შეეტია გერმანელთათვის ტრენტონში (ნიუ ჯერსი). ამ შეტევას მოჰყვა, გენერალ ჩარლზ კორნუოლესის ჯარებზე თავდასხმა, 1777 წლის 2 იანვარს.

ამავე წელს, გენერალი ჰოუი შეტევაზე გადავიდა და დაამარცხა რა ვაშინგტონის ჯარები ბრანდიუაინის ბრძოლაში 11 სექტემბერს აიღო კოლონიების მთავარი ქალაქი ფილადელფია. ამერიკელების საპასუხო შეტევა, გერმანთაუნის ბრძოლა კრახით დასრულდა, ვაშინგტონი იძულებული იყო ველი ფორჯში დაბანაკებულიყო, სადაც მის ჯარისკაცებს გაუკეთეს ვაქცინა ყვავილის საწინააღმდეგოდ.

1777 წელს გენერალ ჰორაციო გეითსმა და გენერალ |ბენედიქტ არნოლდმა, გაიმარჯვეს სარატოგას ბრძოლაში, აქ დიდი როლი ითამაშა ვაშინგტონმა, რომლის არმიაც ბრიტანელების ძირითად ძალებს აკავებდა ქვეყნის შუაგულში.

1779 წელს ვაშინგტონმა არმიის ნაწილი სალივანის ლაშქრობაზე გაგზავნა, ეს იყო თავდასხმა იროკეზთა კონფედერაციაში შემავალი ექვსი ტომიდან, ოთხზე რომლებიც შეეკვრნენ ბრიტანელებს. 40 სოფელზე მეტი გაანადგურეს ამ ლაშქრობისას.

1781 წელს ამერიკელების და ფრანგების საერთო ძალებმა, ფრანგული ფლოტის დახმარებით, ალყა შემოარტყა გენერალი კორნუოლესს იორკთაუნში (ვირჯინია). 14 სექტემბერს ვაშინგტონი თავისი ჯარით შეუერთდა მათ. ბრძოლის შედეგად ბრიტანული არმია დანებდა და საბოლოოდ წერტილი დაესვა მათ წინააღმდეგობას.

მოგვიანებით 1783 წელს, პარიზის ზავის ხელმოწერის შედეგად, დიდი ბრიტანეთის სამეფომ აღიარა ამერიკის დამოუკიდებლობა.

[რედაქტირება] პერიოდი რევოლუციის შემდგომ, პრეზიდენტობამდე

1783 წლის 23 დეკემბერს ჯორჯ ვაშინგტონი გადადგა მთავარსარდალის თანამდებობიდან.

1787 წელს იგი ხელმძღვანელობდა კონსტიტუციონალურ კონვენციას. უმეტეს შემთხვევებში ის არ ერთვებოდა დებატებში, თუმცა მისი ავტორიტეტი იმდენად დიდი იყო რომ დელეგატებს შორის კოლეგიალობა და დისციპლინა სუფევდა. ბევრი ადამიანი ფიქრობს რომ პრეზიდენტის ინსტიტუტი შეიქმნა სპეციალურად ჯორჯ ვაშინგტონისთვის.

1788–1789 წლებში, ჯორჯ ვაშინგტონი არჩეულ იქნა ამერიკის შეერთებული შტატების პირველ პრეზიდენტად. ამერიკის შეერთებული შტატების პირველმა კონგრესმა გადაწყვიტა მისთვის ხელფასი წელიწადში $25, 000 დაენიშნათ, თუმცა ვაშინგტონმა რომელიც ძალზედ მდიდარი იყო და მისი ქონება დღევანდელი კურსით დაახლოებით $500 მლნ.-ს შეადგენდა უარი თქვა ხელფასზე.

[რედაქტირება] პრეზიდენტობა

[რედაქტირება] კაბინეტი

თანამდებობა	სახელი	ვადა
პრეზიდენტი	ჯორჯ ვაშინგტონი	1789–1797
ვიცე პრეზიდენტი	ჯონ ადამსი	1789–1797
სახელმწიფო მდივანი	თომას ჯეფერსონი	1789–1793
	ედმუნდ რენდოლფი	1794–1795
	ტიმოთი პიკერინგი	1795–1797
ფინანსთა მინისტრი	ალექსანდრ ჰამილტონი	1789–1795
	ოლივერ უოლკოტ უმცროსი	1795–1797
ომის მდივანი	ჰენრი ნოქსი	1789–1794
	ტიმოთი პიკერინგი	1795–1796
	ჯეიმს მაკ-ჰენრი	1796–1797
იუსტიციის მინისტრი	ედმუნდ რენდოლფი	1789–1793
	უილიამ ბრედფორდი	1794–1795
	ჩარლზ ლი	1795–1797
ფოსტის ხელმძღვანელი	სამუელ ოსგუდი	1789–1791
	ტიმოთი პიკერინგი	1791–1795
	ჯოსეფ ჰაბერსამი	1795–1797

როგორც პირველმა პრეზიდენტმა, ჯორჯ ვაშინგტონმა დანიშნა უზენაესი სასამართლოს სრული შემადგენლობა:

• ჯონ ჯეი - უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე - 1789
• ჯეიმს უილსონი - 1789
• ჯონ რათლეჯი - 1790
• უილიამ ქაშინგი - 1790
• ჯონ ბლერი - 1790
• ჯეიმს ირედელი - 1790
• თომას ჯონსონი - 1792
• უილიამ პატერსონი - 1793
• ჯონ რათლეჯი -უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე 1795
• სამუელ ჩეიზი - 1796
• ოლივერ ესვორთი - უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე - 1796

[რედაქტირება] კავშირში შესული შტატები

• ჩრდ. კაროლინა (1789)
• როდ-აილენდი (1790)
• ვერმონტი (1791)
• კენტუკი (1792)
• ტენესი (1796)

[რედაქტირება] პრეზიდენტობის შემდგომი პერიოდი, გარდაცვალება

1797 წლის მარტში პრეზიდენტობის ვადის ამოწურვის შემდეგ ვაშინგტონი დაბრუნდა მაუნთ ვერნონში. იქ მან დაარსა ალკოჰოლის სახდელი ქარხანა და გახდა ვისკის ყველაზე დიდი მწარმოებელი ქვეყანაში. 1798 წელს მან მოგების სახით მიიღო $7,500.

ამავე წელს ჯორჯ ვაშინგტონი დანიშნულ იქნა ამერკის შეერთებული შტატების არმიის გენერალად, ფაქტიურად არმიაში ყველაზე დიდი თანამდებობის მატარებელი იყო, ეს გადაწყვეტილება მიიღო პრეზიდენტმა ჯონ ადამსმა, საფრანგეთის გაფრთხილების მიზნით რომლეთანაც ომი მოახლოვებული იყო. თუმცა ვაშინგტონი აქტიურად ვერ ჩაება ამ პროცესებში იგი ერთი წლის შემდეგ გარდაიცვალა.

ვაშინგტონი ლოგინად ჩავრდა გაცივებისა და ყელის ტკივილისაგან, რომელიც გადაუვიდა ლარინგიტსა და პნევმონიაში და 1799 წლის 14 დეკემბერს გარდაიცვალა, თავის სახლში.