Richard Wagner

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.

Richard Wagner

Richard Wagner (Leipzig, 22 mei 1813 - Venies, 13 fibberwarie 1883) waor 'nen Duitse componis vaan veurnaomelik muziekdrama's. Dit hiel persuunlike zjanre sjöpde heer oet de opera, die heer mèt zien revolutionair inziechte grundeg vernuide. Ouch waor zien muzikaal taol hendeg modèrn, veural door 't gebroek vaan revolutionair harmonieë. In zienen eigen tied waor heer ouch 'ne scribent vaan beteikenis; in de twintegste ieuw höbbe zien tractate euver muziek en theater evels häör significantie verlore.

Inhawd

1 Leve
2 Werke
- 2.1 Opera's en muziekdrama's
- 2.2 Aander werke
3 Wagner en 't anti-semitisme
4 Extern linke

[bewirk] Leve

Wagner woort in Leipzig gebore, meh ziene vaojer storf al wie heer zes maond aajd waor. De maan boemèt zien mojer hertrojde, d'n acteur Ludwig Geyer, weurt door sommege veur de natuurlike vaojer vaan Wagner gehawwe; dees oonderzeukers verklaore Wagners afkeer vaan de Jäö deils dao-oet, tot Wagner ziech tege ziene Juudse vaojer afzat.

Zie jong leve brach heer groetendeils in 't theater door, boe heer al ambities kraog veur toneelsjriever te weure. Ouch raakde heer in de ban vaan Beethoven. In 1836 brach heer zien ierste drama op de buun, Das Liebesverbot. In 'tzelfde jaor trojde heer mèt Minna Planer, boenao heer inkel wij reize oondernaom, die häöm o.a. nao Riga brachte.

In 1842 verhoesde ze nao Dresden, boe Wagner succes kraog mèt zien opera Rienzi. In Dresden góng 't häöm 'nen tied laank good, tot Wagner in 1849 bij 'nen opstand tege de keuning de kaant vaan de anarchiste koos. Wie de orde herstèld waor, mós heer vlöchte; iers nao Paries, daan nao Zürich. Franz Liszt veurde nog wel in 1850 Lohengrin op.

In 1849 sjreef heer ein vaan zien belangriekste gesjrifte: Das Kunstwerk der Zukunft, boe-in heer zien ideeë euver de muziek in de touwkums oetwèrkde. Absolute muziek wie symfonieë en sonates waore irrelevant geweure, opera's waore te streuf en strèng. In de touwkums zouw 't Gesamtkunstwerk de leiende rol euverneme, boe-in drama, muziek en beeldende kunste same ein groet kunswerk vörmde. Wagner begós aon de veurbereijinge veur zoe'n kunswerk: Der Ring des Nibelungen. Heer oonderbraok dit monsterwerk veur 'n aander muziekdrama: Tristan und Isolde, doortot heer 'n verhajding kraog mèt Mathilde Wesendonck dee Wagners leve gaans op ziene kop zat. Zelf beweerde heer ummer tot de verhajding platonisch waor; in eder geval identificeerde heer ziech mèt de Middeliewse sjrievers vaan hoofse lyriek.

In 1864 kaom de jonge keuning Lowie II van Beiere op d'n troen en haolde Wagner nao Beiere touw. Dao naom de keuning de verermde componis in besjerming. In 1865 gong Tristan in premjaer. Wagner kraog in deen tied obbenuits 'n affair, noe mèt Cosima von Bülow, vrouw vaan dirigent Hans von Bülow, dee Wagners muziek dèks oetveurde. De geboorte vaan 'n onwettege dochter brach e sleipend sjandaal teweeg. In 1870 trojde Wagner mèt de 24 jaor jonger Cosima.

In 1871 vestegde heer ziech in 't stedsje Bayreuth, boe heer op koste vaan de keuning in 'n groete villa (Wahnfried geneump) gong woene en boe zien Festspielhaus gebojd waor: e theater boe inkel zien muziek gespeuld zouw weure. In 1876 gong dao Der Ring des Nibelungen in premjaer, tot nao 25 jaor eindelik voltooid waor. 't Laotste wèrk tot heer sjreef waor Parsifal. Heer storf in Venies aon 'nen attak.

[bewirk] Werke

[bewirk] Opera's en muziekdrama's

Das Liebesverbot
Die Feen
Rienzi
Der fliegende Holländer
Lohengrin
Tannhäüser
Tristan und Isolde
Der Ring des Nibelungen
- Das Rheingold
- Die Walküre
- Siegfried
- Götterdämmerung
Die Meistersinger von Nürnberg
Parsifal

[bewirk] Aander werke

Symfonie in C
Wesendonck-Lieder
Trauermarsch
Siegfried-Idyll

[bewirk] Wagner en 't anti-semitisme

Dèks is ei vaan de ierste dinger die me in verbaand mèt Wagner neump zie stèrk oontwikkeld anti-semitisme. In 1850 sjreef heer e stök getiteld Das Judentum in der Musik. In dat tractaat besjöldegde heer de Jäö devaan de muziek te corrumpere door häör groete invlood es beveurbild impresario's. Zo zouw Juudse muziek hendeg börgerlik zien. Me moot evels bedinke tot heer väöl mie sjel-tractate heet gesjreve; e paar jaor ieder waore de Christene de sjöldege. Ouch moot zien anti-semitisme stèrk gevoojd zien door zien persuunlike aofkier vaan Felix Mendelssohn en Giacomo Meyerbeer. Evels is dit tractaat dèks tege häöm gebroek, zeker ouch umtot heer Adolf Hitler ziene levelingscomponis waor en de erve vaan Wagner ziech oonder Hitlers regering hendeg pro-nazi höbbe opgestèld. Allewijl kinne zien opera's euver 't algemein wier zoonder probleme opgeveurd weure; in Israël is dit evels nog altied neet meugelik, oondanks de stèrke looby vaan Daniel Barenboim.