Endingen am Kaiserstuhl

Dr ursprünglich örtlich alemannisch Dialekt ghört zum Oberrhialemannisch, wo zum Nideralemannische zellt. In dr Stadtmiddi vu Ändinge sin einigi Gässli un Strosse uf alemannisch gschriibe. Uffällig isch debi d'Verwendig vum korrekte Diminutiv -li statt wie suscht in dr Gegend yblich (un falsch) -le.

Ändingerisch isch au d'Grundlag vum - allerdings im Ussterbe begriffene - alemannische Dialekt vu dr Colonia Tovar in Venezuela. Im Johr 1842 sind 389 Iwohner vun Wyhl und Endigen am Kaiserstuhl ibber Straßburg und Le Havre nach Venezuela usgwandert und hond dett d Colonia Tovar gründet. S Alemannische isch vun Generation zu Generatio weiter gäbbe worre und hosst dett Alemán Coloniero.

[ändere] Geographi

Luftbild vu Andinge

[ändere] Geographischi Lag

S'Städtli Ändinge mit dr Widörfer Amoltere, Kiechlinsberge un Kinnigschaffhuse lit im Norde vum Kaiserstuehl.

[ändere] Noochbergmeinde

Noochbergmeinde sin Forche, Riegel, Bahlinge, Vogtsburg, Saschbe un Wyhl.

[ändere] Klima

D'Stadt lit in ere vu dr wärmste Gegende vu Dytschland: bim Kaiserstuehl. S'submediterran Klima zeigt sich in dr Qualität vum abaute Wi.

[ändere] Gschicht

Ändinge wird erstmols 862 urchundlich erwähnt. Es het mehreri Johrhunderte zum Besitz vu dr Herre vu Ändinge, bis es an d'Herre vu Üseberg ybergange isch, wo Andinge 1290 d'Stadtrechte verlihe hän. Noochdem d'Üseberger 1379 usgstorbe sin, isch d'Stadt in habsburgische Besitz chumme un Vörderöstriich zuegordnet worre, wobi si am Afang vum 15. Johrhundert churzzittig dr Status vu ere frie Riichsstadt gha het.

1751 findet in Ändinge ein vu dr ledschde Hexeprozesse in Europa statt, am 24. April wird Anna Schnidenwind uf em Schitterhuffe verbrennt. Ufgrund vum Riichsdeputationshauptschluss isch d'Stadt 1806 an s'Grossherzogtum Bade chumme.

Mit Usnahm vu Chiechlinsberge, wo vor dr Igmeindig zum ehemolige Landchreis Friburg ghört het, isch d'Stadt sit dr Zueghörigkeit zum Land Bade Deil vum Landchreis Emmedinge.

[ändere] Stadtdeile

Zue dr Stadt Ändinge ghöre d'Stadtdeile Amoltere, Kiechlinsberge un Kinnigschaffhuse.

[ändere] Igmeindige

1973: Kiechlinsberge

Amoltere

Ändinge

Kiechlinsberge

Kinnigschaffhuse

[ändere] Politik

[ändere] Gmeirot

D'Kommunalwahl am 13. Juni 2004 het folgendi Sitzverdeilig ergä:

EBG	38,3 %	+0,7	8 Sitz	±0
CDU	37,1 %	-3,8	9 Sitz	±0
SPD	24,6 %	+2,9	5 Sitz	±0

[ändere] Städtpartnerschafte

Erstein (Frankriich, Elsiss)

[ändere] Wirtschaft un Infrastruktur

[ändere] Verchehr

Ändinge isch dur d'Kaiserstuehlbahn (Riegel - Brisach) an s'yberregionale Schinenetz abunde.

Entfernige:

Friburg (ICE-Hald): 25 km
Basel: 80 km
Mulhouse (int. Flughafen): 70 km
Autobahn: 5 km

[ändere] Asässigi Undernämme

Die Südwestdytsch Verchehrs AG betribt z'Ändinge e grosses Betribszentrum fer Schinefahrzüg un Bus.

[ändere] Bildig

S'Ändinger Schuelzentrum umfasst d'Grundschuel am Erle, d'Engelsberg-Hauptschuel, sowie d'Stefan-Zweig-Realschuel. Doryber nus git's noch d'Albert-Schweizer-Schuel, wo sich um lernschwachi Schüeler chümmeret un dere ihr Bildigsagebot sit em Johr 2005 zue dr Ganzdagsschuel usbaut worre isch.

[ändere] Kultur un Aluegenswürdigkeite

[ändere] Musee

Kaiserstüehler Heimetmuseum
Vorderöstriich Museum im Üseberger Hof Andinge
Historischi Zumftstube mit Fasnetsmuseum im Kiinigschaffhusener Dor
Chäsereimuseum Andinge
Chriesemuseum im Winzerdorf Kinnigschaffhuse
Heimetmuseum im Winzerdorf Kiechlinsberge

Ändinge isch e Haldestelle vu dr Museumsbahn Räbebummler.

[ändere] Regelmässigi Verastaltige

Ändinger Fasnet

In dr ehemols vorderöstriichische Stadt het sich alds Fasnetbruuchtum erhalde, wo sich dur d'Johrhunderte hidur zruck verfolge losst. An dr närrische Däg drillt sich alles um dr Jokili, die zentral Gstalt vu dr historische Fasnetsfir. Dr Ändinger Jokili zellt zwifelsohni zue dr äldiste Narrefigure am Oberrhi. Scho fer s'Johr 1782 isch d'Bruuchfigur un mit ihre e Fasnetszumft belegt.

In schir grenzeloser Vorfraid uf die höchste Fasnetsdäg wird dr Jokili am Schmutzige Dunnschdig us sinem eijährige Schlof im Rothusbrunne ufgweckt un dert nooch sinere churze aber intensive Regentschaft am Fasnetzischdig under grossem Wähchlage wiider versenkt. In dr Däg dezwische stehn fer d'Narre insgsamt acht Umzüge uf em Programm.

Stadtspil

Under em Namme „Sag, wem ghört die schön Stadt“ füehre Ändinger Bürger under dr Leitig vum Georg A. Weth (Künstlerischer Leiter vu dr Dytsche Chammerschauspile) un vu dr Annette Greve (Gschäftsfüehrendi Direktori vu dr Dytsche Chammerschauspile) e gspilti Stadtgschichte uf markante Plätz, in historische Hüser un in dr Strosse vu Ändinge uf.

[ändere] Verein

Alemannische Larvenfreunde - Verein zur Förderung der europäischen Maskenkultur e. V.
Ändinger Narrezumft vu 1782 i.V.
Biehli-Dorf Musik i.V.
BUND Bezirksg. Nördl. Kaiserstuehl
Chorvereinigung 'Amicitia Kaiserstuehl'
DPSG Pfadfinder St. Franziskus i.V.
DRK
Förderchreis fer Bewohner vum Aldepflägeheim 'St. Katharina', Ändinge i.V.
Förderverein 'Pro Kindergarten St. Elisabeth'
Förderverein Kinderschuel Rägeboge
Freiwillige Feuerwehr
Fründeschreis vu dr Colonia Tovar i.V.
Gewerbe- und Handelsvereinigung
Kolpingsfamilie
MGV-Singgmeinschaft Ändinge i.V.
Naturheilverein-Kaiserstuehl i.V.
Obst- un Gardebauverein
Open-Ähr-Verein i.V.
Schwarzwaldverein
Skat-Club 'Karo 7' i.V.
Stadtmüsik Ändinge
Tennisclub Ändinge i.V.
Tischtennisclub Ändinge i.V.
VdK

[ändere] Webgleicher

Verein

Des isch e Artikel oder e Absatz über e regionali Bsunderheit. Er dät no besser wirke, wänn er in dr Dialäktspiilart vu sälere Region gschriibe wär. Ich, dr erscht oder dr Hauptautor vu däm Artikel oder däm Absatz, dät mi freie, wänn eber esach in s lokal Alemannisch ibersetze dät. Schryb bitte i dr Zämmefassig dass du de Artikel i de lokale Dialäkt umänderesch.

Lueg dezue au Froge un Antworte zum Dialäkt.

Dr Artikel basiert uf ´ra freie Ibersetzung vum Artikel „Endingen am Kaiserstuhl“ us dr dytsche Wikipedia. E Lischte mit de dörtige Autore kasch dörte aluege

Endingen am Kaiserstuhl

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Inhaltsverzeichnis

[ändere] Alemannisch