Bithynia
Oddi ar Wicipedia
Teyrnas a thalaith Rufeinig yn Asia Leiaf oedd Bithynia. Yn y dwyrain roedd yn ffinio ar Paphlagonia, yn y gorllewin ar Mysia ac yn y de ar Phrygia, Epictetus a Galatia. Roedd nifer o ddinasoedd pwysig ar lannau'r Propontis (Môr Marmara heddiw), yn cynnwys Nicomedia, Chalcedon, Cius ac Apamea. Yn Bithynia hefyd yr oedd Nicaea, a roddodd ei henw i Gredo Nicea. Mae'n ardal fynyddig, gyda mynyddoedd Olympus "Mysaidd" yn cyrraedd 2,300 medr (7,600 troedfedd).
Yn ôl haneswyr fel Herodotus, Xenophon a Strabo, llwyth Thraciaidd oedd y Bithyniaid yn wreiddiol. Roedd yr ardal yn rhan o deyrnas Lydia dan y brenin Croesus, yna dan reolaeth yr Ymerodraeth Bersaidd pan orchfygwud Croesus gan y Persiaid. Mae'n ymddangos eu bod wedi dod yn deyrnas annibynnol hyd yn oed cyn i Alecsander Fawr orchfygu Persia.
Bu cyfres o frenhinoedd ar y deyrnas annibynnol:
- Zipoites I 328-279 CC
- Nicomedes I 279-255 CC
- Zipoites II 279-276 CC
- Etazeta (llywodraethwr) 255 CC
- Ziaelas 255-228 CC
- Prusias I 228-185 CC
- Prusias II 185-149 CC
- Nicomedes II 149-128 CC
- Nicomedes III 128-94 CC
- Nicomedes IV 94-75 CC
Daeth y brenin olaf, Nicomedes IV, dan fygythiad o du Mithridates VI, brenin Pontus, a bu raid iddo ddibynnu ar fyddin Gweriniaeth Rhufain i'w adfer i'w orsedd. Pan fu farw yn 74 OC, gadawodd ei deyrnas i Rufain yn ei ewyllys.
Fel talaith Rufeinig, roedd ffiniau Bithynia yn amrywio, ac ar brydiau fe'i cyfunid a thalaith Pontus.
| Taleithiau'r Ymerodraeth Rufeinig tua 120 OC |  |
|---|---|
| Achaea | Aegyptus | Affrica | Alpes Cottiae | Alpes Maritimae | Alpes Poenninae | Arabia Petraea | Armenia Inferior | Asia | Assyria | Bithynia | Britannia | Cappadocia | Cilicia | Commagene | Corsica et Sardinia | Creta et Cyrenaica | Cyprus | Dacia | Dalmatia | Epirus | Galatia | Gallia Aquitania | Gallia Belgica | Gallia Lugdunensis | Gallia Narbonensis | Germania Inferior | Germania Superior | Hispania Baetica | Hispania Lusitania | Hispania Tarraconensis | Italia | Iudaea | Lycaonia | Lycia | Macedonia | Mauretania Caesariensis | Mauretania Tingitana | Moesia | Noricum | Numidia | Osroene | Pannonia | Pamphylia | Pisidia | Pontus | Raetia | Sicilia | Sophene | Syria | Thracia | |
