Teyrnas Deheubarth

Oddi ar Wicipedia

Erthyglau ynglŷn â
Hanes Cymru

Cyfnodau

Cyfnod y Rhufeiniaid · Oes y Seintiau
Oesoedd Canol Cynnar · Oes y Tywysogion
Oesoedd Canol Diweddar · Cyfnod y Tuduriaid
17eg ganrif · 18fed ganrif
19eg ganrif · 20fed ganrif
21ain ganrif

Prif deyrnasoedd

Deheubarth · Gwynedd
Morgannwg · Powys

Pobl allweddol

O. M. Edwards · Gwynfor Evans
Hywel Dda · Llywelyn Fawr
Llywelyn Ein Llyw Olaf · Owain Glyndŵr
William Morgan · Harri Tudur

Pynciau eraill

Cantrefi a chymydau · Cynulliad · Datgysylltu'r Eglwys
Llenyddiaeth

Mynegai i erthyglau cysylltiedig

y blwch hwn: gweld • sgwrs • golygu

Roedd Deheubarth yn deyrnas yn ne-orllewin Cymru, yn cynnwys Ceredigion, Dyfed ac Ystrad Tywi. Crewyd y dernas hon gan Hywel Dda pan ddaeth y rhannau yma o'r wlad, oedd gynt yn deyrnasoedd anibynnol, i'w feddiant. Canolfan y deyrnas oedd Dinefwr yn y Cantref Mawr.

[golygu] Brenhinoedd a Thywysogion Deheubarth

Hywel Dda ap Cadell 909-950
Rhodri ap Hywel 950-953
Edwin ap Hywel 950-954
Owain ap Hywel 950-987
Maredudd ab Owain 987-999
Cynan ap Hywel (Brenin Gwynedd) 999-1005
Edwin ab Einion 1005-1018
Cadell ab Einion 1005-1018
Llywelyn ap Seisyll (Brenin Gwynedd) 1018-1023
Rhydderch ab Iestyn (Tywysog Gwent) 1023-1033
Maredudd ab Edwin 1033-1035
Hywel ab Edwin 1033-1044
Gruffudd ap Rhydderch 1047-1055
Gruffydd ap Llywelyn 1055-1063
Maredudd ab Owain ab Edwin 1063-1072
Rhys ab Owain 1072-1078
Rhys ap Tewdwr 1078-1093
Gruffudd ap Rhys 1135-1137 (rhan, y gweddill yn nwylo'r Normaniaid)
Anarawd ap Gruffudd 1137-1143
Cadell ap Gruffudd 1143-1153
Maredudd ap Gruffudd 1153-1155
Rhys ap Gruffudd (Yr Arglwydd Rhys) 1155-1197
Gruffudd ap Rhys II 1197-1201
Maelgwn ap Rhys (1199-1230)
Rhys Gryg (1216-1234)

[golygu] Cantrefi a chymydau Deheubarth

Arfbais Deheubarth gyda Thair Brân Dinefwr

Deheubarth a'i chantrefi (mae 'Pembroke' ar y map yn dynodi'r rhan o Sir Penfro a fu dan reolaeth y Normaniaid yn y 12fed ganrif)

[golygu] Dyfed

Cantref Cemais
- Uwch Nyfer
- Is Nyfer
Cantref Pebidiog
- Pen Caer
- Mynyw
Cantref Rhos
- Hwlffordd
- Cwmwd Castell Gwalchmai
Cantref Daugleddau
- Cwmwd Llanhuadain
- Cwmwd Castell Hu
Cantref Penfro
- Coed Raff
- Maenorbŷr
- Penfro
Cantref Gwarthaf
- Efelffre
- Peuliniog
- Talacharn
- Amgoed (Henllan Amgoed)
- Ystlwyf
- Penrhyn
- Derllys
- Elfed
Emlyn
- Emlyn Is Cuch (Cilgerran)
- Emlyn Uwch Cuch

[golygu] Ceredigion

Cantref Penweddig
Cantref Uwch Aeron (ystyrid Cantref Penweddig yn rhan o ardal Uwch Aeron yn aml)
- Mefenydd
- Anhuniog
- Penardd
Cantref Is Aeron
- Caerwedros
- Mabwnion
- Is Coed
- Gwinionydd

[golygu] Ystrad Tywi

Y Cantref Mawr
- Mabelfyw
- Mabudryd
- Gwidigada (Widigada)
- Catheiniog
- Maenor Deilo (Maenordeilo)
- Mallaen
- Caeo (Caio)
Y Cantref Bychan
- Hirfryn
- Cwmwd Perfedd
- Is Cennen
Cantref Eginog
- Cydweli
- Carnwyllion
- Gŵyr