Archimedes
Van Wikipedia
Archimedes van Syracuse (Grieks: Αρχιμήδης ) (287 - 212 v. Chr.) is de grootste en beroemdste wis- en natuurkundige uit de Hellenistische Oudheid.
Inhoud |
[bewerk] Ontdekkingen
- Hij vond een goede benadering van π (pi) (223/71 < π < 22/7, » 3.1418)
- Hij berekende veel oppervlakten en volumes van diverse meetkundige figuren. Hiervoor gebruikte hij de uitputtings- of exhaustie-techniek, een voorloper van de integraalrekening. Deze techniek zou uitgevonden zijn door Eudoxus van Cnidus, maar Archimedes behaalde de beste resultaten. Archimedes zou voor zijn techniek een 96-hoek gebruikt hebben.
- Hij vond een verklaring voor de werking van de hefboom. Een beroemd citaat van Archimedes luidt: Geef mij een plaats om te staan en ik til de aarde op.
- Axioma van Archimedes:
- Als a < b, dan bestaat er een natuurlijk getal n zodat a*n > b
- Wet van Archimedes:
- Een geheel of gedeeltelijk in een vloeistof gedompeld lichaam ondervindt een opwaartse kracht die gelijk is aan het gewicht van de verplaatste vloeistof.
- Het getal van het zand, een methode om zeer grote getallen te noteren, tevoren onmogelijk.
- De uitvinding van de schroef van Archimedes wordt ook aan Archimedes toegeschreven.
- Hij liet schepen op afstand met spiegels in brand steken. Sinds Rene Descartes wordt de praktische mogelijkheid hiervan soms betwijfeld, soms bevestigd.
- Hij verbeterde de katapult, een belegeringswapen.
- Hij zou een soort hijskraan als wapen tegen schepen bedacht hebben.
- Daarnaast zou hij als ingenieur een schip van 130 meter gebouwd hebben en het eigenhandig te water hebben gelaten via een systeem van tandraderen en katrollen.
[bewerk] Leven
Archimedes werd geboren in Syracuse in 287 v. Chr. Hij was de zoon van de sterrenkundige Phidias en behoorde tot de familie van Hiëro II, tiran van Syracuse.
[bewerk] Studie in Alexandrië
Zoals vele anderen in zijn tijd die kennis zochten en wilden studeren werd hij aangetrokken door de kennis en de roem van de wetenschappers in de hellenistische en kosmopolitische hoofdstad van Egypte en tevens 'universiteitsstad' Alexandrië met zijn befaamde bibliotheek. Archimedes ging er onder andere wiskunde studeren bij de leerlingen van Euclides. Hij leerde er ook Eratosthenes kennen. Waarschijnlijk heeft hij hier ook het principe van zijn waterschroef ontdekt of, als het al bestond, verder geperfectioneerd. Deze wordt nog steeds in Egypte gebruikt om de akkers te bevloeien.
[bewerk] Onderzoek in Syracuse
Na zijn studie keerde hij naar Syracuse terug en legde zich toe op alle onderdelen van de wiskunde en de fysica, van de abstracte mathematica tot de praktische mechanica. Zover is overgeleverd is Archimedes gedurende de rest van zijn leven nooit meer naar Alexandrië gereisd maar hij onderhield wel een levendige schriftelijke correspondentie met de geleerden en filosofen die er werkten. De resultaten van zijn onderzoeken beschreef Archimedes in een reeks monografieën, die opvallen door helderheid en oorspronkelijkheid. Tien van deze monografieën zijn bewaard gebleven.
[bewerk] Eureka!
De ontdekking van de naar hem genoemde wet van Archimedes (zie boven) stelde hem in staat te bewijzen dat een gouden kroon van Hiëron door de edelsmid was vervalst door toevoeging van zilver. Een anekdote vertelt dat hij, toen hij het theoretische bewijs had gevonden toen hij in bad zat, enthousiast uit bad sprong en naakt de straat op liep en schreeuwde: "Eureka, eureka!" = "Ik heb (het) gevonden, ik heb (het) gevonden!"
[bewerk] Wapengeleerde
Voor de meeste tijdgenoten was Archimedes echter voornamelijk de uitvinder van allerhande oorlogsmachines, apparaten, hijskranen en katrollen.
In de Eerste Punische Oorlog koos Syracuse de zijde van de Romeinen. Toen echter Hieron II stierf koos zijn opvolger de zijde van Carthago en bij de Tweede Punische Oorlog werd Syracuse prompt belegerd door de Romeinen. Archimedes vervaardigde verschillende oorlogsmachines om de belegeraars buiten de deur te houden en wist zo een hele tijd de stad onneembaar te houden maar tenslotte werd de stad in 212 v. Chr. toch ingenomen.
[bewerk] Vermoord
Bij de inname van Syracuse werd hij door een overijverige maar onnadenkende Romeinse soldaat gedood. Een anekdote opgetekend door Plutarchus en later Livius vertelt dat Archimedes een wiskundig cirkeldiagram in het zand of op de vloer had getekend en hierover aan het denken was. De soldaat kwam binnen en liep over de tekening. Archimedes riep verstrooid: 'verstoor mijn cirkels niet!'. Hierop ontstak de soldaat in woede en doodde de hoogbejaarde Archimedes met zijn zwaard. Dit werd overigens zeer betreurd door de Romeinse bevelvoerder Marcellus die opdracht had gegeven Archimedes levend gevangen te nemen om hem mee te nemen naar Rome. Hij was namelijk een groot bewonderaar van hem. In plaats van Archimedes naar Rome te sturen werden nu alleen zijn geschriften en de in zijn opdracht vervaardigde natuurkundige modellen verzameld - waaronder het oudste bekende planetarium - en naar Rome gestuurd. Volgens verscheidene berichten van kroniekschrijvers waren deze daar nog lang te bezichtigen.
[bewerk] Graf
Archimedes' lichaam werd begraven op de grote begraafplaats van Syracuse en nog eeuwen later werd zijn graf aan toeristen getoond. Zo is er een verslag bekend van Cicero die op zoek was naar het graf toen hij Quaestor van Sicilië was. Op het graf stond een cilinder in een bol. Volgens Archimedes was zijn belangrijkste ontdekking de verhouding tussen het volume van de cilinder en de bol.
[bewerk] Ongepubliceerde ontdekkingen
Na Archimedes' dood bleek overigens dat hij vaak had nagelaten de principes van zijn uitvindingen in geschriften vast te leggen. Daaruit blijkt dat Archimedes vooral geinteresseerd was in theorie en veel minder in eigen roem. Archimedes beschouwde zijn werk waarschijnlijk alleen als een aangenaam tijdverdrijf of als 'hobby', vooral zijn praktische werkzaamheden. In de Oudheid stond namelijk het praktische handwerk van de ambachtsman of 'ingenieur' of 'technicus' in laag aanzien en een 'heer van stand' hield zich daar verre van.
[bewerk] Geschriften
- Het evenwicht van vlakken (2 delen)
- Spiralen
- Bol en cilinder
- Conoiden en spheroiden
- Drijvende lichamen (2 delen)
- De kwadratuur van de parabool
- Stomachion (Griekse puzzel)
- Veeraadsel
- Zandrekenaar
- Methode van mechanische stellingen ( de psalimpsest van Archimedes)
[bewerk] Externe links
Archimedes 'homepage' met links naar zijn overgeleverde geschriften
