Jersey (eiland)
Van Wikipedia
| Jersey | |||
|
|||
|
|
|||
| Basisgegevens | |||
| Officiële landstaal: | Engels, Frans | ||
| Hoofdstad: | Saint Helier | ||
| Regeringsvorm: | Crown dependency | ||
| Religie: | Protestant/Katholiek | ||
| Oppervlakte: | 116 km² [a] (0% water) | ||
| Inwoners: | 87.186 (2001[b]), 87.700 (2005[c]) (756 / km² (2005)) | ||
| Overige | |||
| Munteenheid: | Pond sterling (/ Jersey pound) (GBP) |
||
| UTC: | +0 | ||
| Web | Code | Tel. | .je | JEY | 44-1534 | ||
Het eiland Jersey ligt op 22 kilometer afstand voor de Franse kust van Bretagne in de baai van Mont Saint-Michel. Het is het grootste van de Kanaaleilanden. Er wonen 87.700 (2005) mensen, waarvan 30% in de hoofdstad Saint Helier. Het is net zoals Guernsey en het in de Ierse Zee gelegen Man een Crown dependency die direct onder de Britse Kroon valt. Het is geen onderdeel van het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. De hoofdstad van Guernsey is Saint Peter Port.
Samen met de onbewoonde eilanden Minquiers en Ecréhous vormt Jersey het autonome baljuwschap (Engels: bailiwick) Jersey. Samen met het baljuwschap Guernsey vormt dit baljuwschap de Kanaaleilanden.
Inhoud |
[bewerk] Geografie
- Oppervlakte: 116 km²
- Lengte van de kustlijn: 70 km
- Territoriale wateren: 3 zeemijlen
- Visserijzone: 12 zeemijlen
- Klimaat: gematigd; milde winters en koele zomers
- Type landschap: golvende vlakte met ruige kliffen aan de noordkust
- Hoogste punt: 143 meter boven zeeniveau (Les Platons)
- Totale lengte wegennet: 577 km (1995)
- Havenplaatsen: Gorey, Saint Aubin, Saint Helier
[bewerk] Bestuur
Staatshoofd: koningin Elizabeth II (sinds 6 februari 1952)
Regeringsleider: Luitenant-Gouverneur en Algemeen Commandeur Sir John Cheshire en Baljuw (Engels: Bailiff) Philip Martin Bailhache (sinds 1995)
Verkiesbaren: geen; het koningschap is erfelijk en Luitenant Gouverneur Baljuw worden door de kroon benoemd.
Het eiland Jersey is opgedeeld in twaalf gemeenten:
- Grouville
- Saint Brelade
- Saint Clement
- Saint Helier
- Saint Lawrence
- Saint John
- Saint Martin
- Saint Mary
- Saint Ouen
- Saint Peter
- Saint Saviour
- Trinity
[bewerk] Economie
Vanouds was het eiland afhankelijk van met name de visvangst. Vissers van Jersey gingen vissen bij IJsland en verkochten de vis (in die tijd waarschijnlijk in gezouten vorm) in vele andere landen, en kwamen met de handelsproducten weer terug naar huis.
Tegenwoordig is de economie van Jersey voornamelijk gebaseerd op internationale financiële diensten. Dit komt door het gunstige belastingklimaat. Het eiland kent bijvoorbeeld geen BTW. De tarieven voor de inkomstenbelasting zijn lager dan algemeen op het Europese vasteland. Ook is de belastingvrije voet gunstiger, evenals het erfrecht.
Het toerisme is hierna de belangrijkste bron van inkomsten.
In 1996 was de financiële sector verantwoordelijk voor 60% van de inkomsten en toerisme voor 24%.
Daarnaast is de landbouw vanouds een bron van inkomsten. Aardappelen, bloemkool, tomaten en vooral bloemen zijn de voornaamste exportproducten die voornamelijk naar de UK gaan. De Jersey melkkoe is wereldwijd bekend en is een belangrijke inkomstenbron. Melkproducten gaan naar UK en andere Europese landen.
De laatste jaren is de regering actief bezig om lichte industrie naar het eiland te halen met als resultaat dat de elektronische industrie zich heeft ontwikkeld naast de traditionele fabricage van breiwerk.
Alle grondstoffen en benodigde energie worden geïmporteerd evenals een groot deel van de voedselbehoefte.
[bewerk] Geschiedenis
Jersey is al ongeveer 8000 jaar een eiland en het meet 16 km van oost naar west en 10 km van noord naar zuid. Voor die tijd was de zeespiegel door de ijstijd veel lager en lag het eiland vast aan wat momenteel Frankrijk is.
Het oudste bewijs van menselijke activiteit dateert van ongeveer 250.000 jaar geleden toen groepen jagers de grotten bij La Cotte de St. Brelade als uitvalsbasis voor de mammoetjacht gebruikten. Er is sporadisch bewijs gevonden van nomadische jagersgroepen voordat de eerste vaste woonplaatsen opgericht werden in de neolithische periode. Van die laatste zijn bewijzen gevonden door de bouw van rituele begraafplaatsen in de vorm van hunebedden (Engels: dolmens), kistgraven en ganggraven. Voorbeeld hiervan zijn La Hougue Bie en de Dolmen du Faldouet. Er is archeologisch bewijs gevonden voor handel met Bretagne in het zuiden en de zuidkust van Engeland.
 Zie ook Prehistorisch monument op Jersey |
Jersey maakte deel uit van het Romeinse Rijk, maar er zijn geheel geen Romeinse resten te zien.
Over de middeleeuwen is zo mogelijk nog minder bekend. Er zijn vrijwel geen geschreven bronnen over deze periode voor de 11e eeuw. Diverse Keltische heiligen, waaronder Samson en Branwaldr, waren in het gebied actief en Karel de Grote zond afgezanten naar het eiland dat toen (in 803) Angia genoemd werd.
Het eiland kreeg de naam Jersey als gevolg van de activiteiten van de Vikingen in het gebied rond de 9e en 10e eeuw.
In de 16e eeuw namen de eilanders het protestantse geloof aan en werd het leven erg sober. Door het toenemende gebruik van buskruit op het slagveld moesten de fortificaties op het eiland worden aangepast en werd er een nieuw fort gebouwd om de baai van St. Aubin te verdedigen. Dit fort werd door de toenmalige gouverneur Sir Walter Raleigh genoemd naar de koningin, Elizabeth Castle. Een ouder fort is Mont Orgueil.
De lokale militie werd gereorganiseerd op kerspel-basis (Engels: parish) en ieder kerspel kreeg twee kanonnen die meestal in de kerk werden ondergebracht. Een van de kanonnen van Saint Peter kan tegenwoordig worden bekeken onder aan Beaumont Hill.
De productie van breiwerk nam zodanige vormen aan dat het een bedreiging ging vormen voor de eigen voedselproductie. Dus werden er wetten in het leven geroepen waarmee werd bepaald wie mocht breien met wie en wanneer.
Rond deze tijd, de 16e eeuw dus, raakten de eilanders betrokken bij de visserij rond Newfoundland. De boten vertrokken van het eiland in februari of maart na een dienst in de kerk van St. Brelade en keerden pas terug in september of oktober.
Halverwege de 17e eeuw werd Engeland geteisterd door een burgeroorlog. Ook Jersey was hierdoor verdeeld; terwijl de sympathie van de bevolking bij het parlement lag zorgden de de Carteret's er voor dat het eiland onder de Koning bleef. De toekomstige Karel II bezocht het eiland in 1646 en nogmaals in 1649 na de moord op zijn vader. De parlementstroepen veroverden het eiland uiteindelijk in 1651 en als dank voor de steun tijdens zijn ballingschap gaf koning Karel II een groot grondgebied in de Amerikaanse kolonie aan George Carteret dat hij prompt hernoemde naar New Jersey. Aan het eind van de 17e eeuw werd de band met Amerika nog versterkt door de emigratie van vele eilanders naar New England en het noordoosten van Canada. Kooplieden van Jersey bouwden een bloeiend handelsimperium op in Newfoundland.
Gedurende de 18e eeuw was er vaak politieke spanning tussen Engeland en Frankrijk omdat beide landen over de hele wereld hun imperium uitbreidden. Door zijn ligging verkeerde Jersey bijna doorlopend in een oorlogsdreiging. Langs de hele kust van Jersey zijn dan ook nog dertig ronde torens te zien. Met de bouw hiervan werd in 1778 begonnen.
Tijdens de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog werden er twee invasiepogingen tegen Jersey ondernomen. In 1779 werd de Prins van Nassau er van weerhouden bij St. Ouen's Bay aan land te gaan maar twee jaar later, op 6 januari 1781, slaagde een Frans leger onder leiding van Baron de Rullecourt er in Saint Helier te veroveren met een gewaagde actie bij zonsopgang. Hij werd kort daarop verslagen door een Engels leger geleid door majoor Peirson. Deze slag wordt de Slag om Jersey genoemd (Engels: Battle of Jersey) en wordt nog steeds dagelijks herdacht met een kanonsschot vanaf Elizabeth Castle.
Een korte vrede werd gevolgd door de Franse revolutie en de Napoleontische oorlogen die, toen ze voorbij waren, Jersey voor altijd hadden veranderd. Het grote aantal Engels sprekende soldaten dat op het eiland werd gestationeerd en het grote aantal gepensioneerde officieren en Engels sprekende arbeiders dat na 1820 naar het eiland kwam zorgden er voor dat het eiland langzaam veranderde naar een Engels sprekende cultuur.
Jersey werd een belangrijke plaats voor scheepsbouw door de bouw van meer dan 900 schepen rondom het eiland.
Tegen het eind van de 19e eeuw profiteerden boeren van de ontwikkeling van de Jersey-koe, een product van een nauwkeurig fokprogramma.
De 20e eeuw wordt, emotioneel gezien, gedomineerd door de bezetting door Duitse troepen tussen 1940 en 1945. Het moederland Engeland gaf al in het begin van de oorlog aan dat de kanaaleilanden onverdedigbaar waren. Jersey werd gedemilitariseerd om zoveel mogelijk geweld te voorkomen. Ongeveer 8000 eilanders werden geëvacueerd naar Engeland.
In een later stadium van de oorlog werden 1200 eilanders van Britse afkomst als wraakactie door de Duitsers gedeporteerd naar kampen in Duitsland en meer dan 300 werden veroordeeld tot gevangenschap en concentratiekampen op het vasteland. Als gevolg hiervan overleden 20 eilanders. Omgekeerd werden slavenarbeiders uit Rusland naar Jersey gebracht. Een overblijfsel van de Duitse bezetting is het German Underground Hospital, één van de meest bezochte bezienswaardigheden van Jersey. Daarnaast zijn er langs de kust vele bunkers.
Bevrijdingsdag, 9 mei, vond plaats een dag na de algemene Duitse capitulatie van 8 mei. 9 mei is daarom een lokale feestdag.
Vanaf de 60-er jaren van de 20e eeuw is de groei van de financiële industrie zeer belangrijk geweest voor Jersey.
[bewerk] Bevolking
- Bevolking: 88.915 (schatting juli 2000)
30% woont in de hoofdstad Saint Helier - Bevolkingsopbouw:
- 0-14 jaar: 18% (mannen 8140; vrouwen 7563)
- 15-64 jaar: 68% (mannen 30.036; vrouwen 30.329)
- 65 jaar en ouder: 14% (mannen 5454; vrouwen 7393) (2000 est.)
- Bevolkingsaanwas: 0,52% (2000)
- Geboorte: 11,65 geboorten per 1000 inwoners
- Overlijden: 9,26 overlijdens per 1000 inwoners
- Immigratie-saldo: 2,81 migranten per 1000 inwoners
- Verhouding geslachten:
- bij geboorte: 1,11 mannen/vrouwen
- beneden 15 jaar: 1,08
- 15-64 jaar: 0,99
- 65 jaar en ouder: 0,74
- totale bevolking: 0,96
- Kindersterfte: 5,71 overlijdens per 1000 levend geborenen
- Levensverwachting:
- totale populatie: 78,48 jaar
- mannen: 76,07 jaar
- vrouwen: 81,07 jaar
- Vruchtbaarheid: 1,56 kinderen per vrouw (totaal)
[bewerk] Festivals
Op Jersey vindt jaarlijks de Battle of Flowers plaats.
| Bronnen en referenties: |
