Kathedraal
Van Wikipedia
Een kathedraal (of dom) is de kerk waar een bisschop zetelt. De benaming valt te herleiden tot ecclesia cathedralis, kerk van de zetel. Die "zetel" is letterlijk de zetel van de bisschop, die in het priesterkoor van de kerk staat opgesteld. Deze zetel heet in het Latijn cathedra. De bisschopskerk is de belangrijkste kerk van het bisdom. Wanneer een kerk als kathedraal is gebouwd, uit dit zich vaak in de grootse bouw en versieringen.
Inhoud |
[bewerk] Kathedralen in België
Van de huidige kathedralen in België is alleen die van Doornik als zodanig gebouwd. De overige waren parochiekerken of collegiale kerken voordat ze tot kathedraal werden verheven. De oorspronkelijke kathedraal van Luik, de Sint-Lambertuskathedraal, is tijdens de Franse Revolutie in 1794 afgebroken. Ook Tongeren heeft in de vierde eeuw korte tijd een kathedraal gehad, als voorloper van die van Luik.
De huidige negen Rooms-Katholieke kathedralen in België zijn:
- Aartsbisdom Mechelen-Brussel/Brussel: Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele (sinds 1961)
- Aartsbisdom Mechelen-Brussel/Mechelen: Sint-Romboutskathedraal (sinds 1559)
- Bisdom Antwerpen: Onze-Lieve-Vrouwekathedraal (1559-1803 en sinds 1961)
- Bisdom Brugge: Sint-Salvatorkathedraal (sinds 1834)
- Bisdom Doornik: Onze-Lieve-Vrouwekathedraal
- Bisdom Gent: Sint-Baafskathedraal (sinds 1559)
- Bisdom Hasselt: Sint-Quintinuskathedraal (sinds 1967)
- Bisdom Luik: Sint-Pauluskathedraal (sinds 1801)
- Bisdom Namen: Cathédrale Saint-Aubain (sinds 1559)
Daarnaast bestaat er een Orthodoxe kathedraal:
- Aartsbisdom Brussel: Kathedraal van de Heilige Aartsengelen (sinds 1969)
Nog bestaande voormalige Belgische kathedralen zijn:
- Ieper: Sint-Maartenskathedraal van het voormalige bisdom Ieper (1559-1801)
- Malmedy: Cathédrale des Saints Pierre, Paul et Quirin van het voormalige bisdom Eupen-Malmedy (1921-1925)
Verdwenen kathedralen zijn:
- Brugge: Sint-Donaaskathedraal (1559-1799)
- Luik: Sint-Lambertuskathedraal (tot 1794)
[bewerk] Kathedralen in Nederland
Van de huidige kathedralen in Nederland is alleen die van Haarlem als zodanig gebouwd. De meeste andere kathedralen waren parochiekerken of collegiale kerken voordat ze tot kathedraal werden verheven. De enige andere nog bestaande kerk in Nederland die als Rooms-Katholieke kathedraal is gebouwd is de Domkerk in Utrecht. Tot 1559 was deze kerk zelfs de enige kathedraal in de Noordelijke Nederlanden. Zij is echter al sinds 1580 geen kathedraal meer. In Maastricht heeft van de vierde tot zevende eeuw ook de zetel van een bisschop gestaan, vermoedelijk in een voorganger van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek.
De huidige zeven Rooms-Katholieke kathedralen in Nederland zijn:
- Aartsbisdom Utrecht: Sint-Catharinakathedraal (sinds 1853)
- Bisdom Breda: Sint-Antoniuskathedraal (1853-1875 en sinds 2001)
- Bisdom Groningen-Leeuwarden: Sint-Jozefkathedraal (sinds 1981)
- Bisdom Haarlem: Sint-Bavokathedraal (sinds 1898)
- Bisdom 's-Hertogenbosch: Sint-Janskathedraal (sinds 1559)
- Bisdom Roermond: Sint-Christoffelkathedraal (1661-1801 en sinds 1853)
- Bisdom Rotterdam: HH. Laurentius- en Elisabethkathedraal (sinds 1967)
Daarnaast zijn er twee Oud-Katholieke kathedralen:
- Aartsbisdom Utrecht: Sint-Gertrudiskathedraal
- Bisdom Haarlem: kathedraal Sint Anna en Maria
Nog bestaande voormalige Nederlandse kathedralen zijn:
- Breda: Michaëlkerk (1968-2001)
- Deventer: Lebuïnuskerk (1559-1580)
- Groningen: Martinikerk (1559-1594)
- Haarlem: Sint-Bavokerk (1559-1578)
- Haarlem: Sint-Josephkerk (1853-1898)
- Middelburg: Abdijkerk (1559-1579)
- Utrecht: Domkerk (tot 1580)
Verdwenen kathedralen zijn:
- Roermond: Heilig-Geestkerk (1559-1661)
- Breda: Barbarakerk (1875-1968)
- Groningen: Sint-Martinuskerk (1956-1981)
- Rotterdam: Sint-Ignatiuskerk aan de Westzeedijk (1956-1967 als Sint-Laurentiuskathedraal)
[bewerk] Kathedralen in Duitsland
[bewerk] Kathedralen in Engeland
Bisdommen van de Anglicaanse Kerk:
Bristol - Canterbury - Carlisle - Chester - Chichester - Coventry - Durham - Ely - Exeter – Gloucester – Hereford - Lichfield - Lincoln – Kathedraal van Liverpool – Londen (City) – Londen (Southwark) – Manchester - Norwich – Oxford – Kathedraal van Peterborough – Ripon - Rochester – Salisbury – Southwark - St. Albans - Wells - Winchester – Worcester – York
Bisdommen van de Rooms-Katholieke Kerk:
Kathedraal van Bristol - Londen (Westminster)
[bewerk] Kathedralen in Frankrijk
Aix-en-Provence – Albi – Amiens – Angers – Angoulême – Auch – Autun – Auxerre – Avignon – Bayeux – Beauvais – Blois – Bourges – Chartres – Clermont-Ferrand – Laon – Limoges – Le Mans – Lille – Metz – Montpelier – Noyon – Orléans – Parijs – Poitiers – Reims – Rouen – Sens – Sint-Omaars - Soissons – Straatsburg – Tours – Verdun
[bewerk] Kathedralen in Italië
- Sint-Jan van Lateranen in Rome. Bisschopskerk van de Paus en in die zin de belangrijkste kerk van het Rooms-Katholicisme.
- Dom van Florence
- Dom van Lucca
- Dom van Milaan
- Dom van Pisa
- Dom van Siena
[bewerk] Kathedralen in Spanje
- Kathedraal van Barcelona
- Kathedraal van Córdoba
- Kathedraal van Granada
- Kathedraal van Santiago de Compostella
- Kathedraal van Sevilla
[bewerk] Beroemde kathedralen in andere landen
- Kathedraal van Lausanne
- Basiliuskathedraal van Moskou
- Christus-Verlosserkerk (Moskou)
- Sint Petrus en Paulus Kathedraal van Paramaribo (grootste houten gebouw van Latijns-Amerika)
- Sint-Vituskathedraal van Praag
- Stephansdom van Wenen
- Kathedraal van Yamoussoukro
[bewerk] Trivia
- Het Antwerpse Centraal Station wordt ook wel aangeduid als de 'spoorwegkathedraal'.
- Het Zoniënwoud met zijn eeuwenoude beukendreven noemt men wel eens de "beukenkathedraal".
- Ook Felix Timmermans beschreef de vierdubbele rij olmen op de Lierse vest als kathedraal.
