Taiwan
Van Wikipedia
| 中華民國 Jhōnghuá Mínguó |
|||
|
|||
|
|
|||
| Basisgegevens | |||
| Officiële landstaal: | Mandarijn | ||
| Hoofdstad: | Taipei | ||
| Regeringsvorm: | Republiek | ||
| Religie: | Boeddhisme Taoïsme Confucianisme | ||
| Oppervlakte: | 35.980 km² [a] (10.3% water) | ||
| Inwoners: | 22.300.929 (2000[b]), 23.036.087 (2006[c]) (640,2 / km² (2006)) | ||
| Overige | |||
| Volkslied: | Three Principles of the People, The Flag Raising Song | ||
| Munteenheid: | Taiwanese dollar (TWN) |
||
| UTC: | +8 | ||
| Nationale feestdag: | ## #### | ||
| Web | Code | Tel. | .tw | TWN | 886 | ||
Taiwan (traditioneel Chinees: 臺灣 of 台灣; vereenvoudigd Chinees: 台湾; pinyin: Táiwān; Wade-Giles: T'ai-wan; Taiwanees: Tâi-oân) is een staat in Oost-Azië, die zichzelf primair Jhōnghuá Mínguó (Republiek China) noemt. Echter, de overheid gebruikt ook vaak gewoon de naam Taiwan ter aanduiding van de staat. Het ligt in de Oost-Chinese Zee, ten oosten van de Volksrepubliek China (provincie Fujian), ten zuidwesten van Japan en ten noordoosten van de Filipijnen. Het wordt echter niet als onafhankelijk land erkend door de Volksrepubliek China en vele andere landen.
Het grondgebied van Taiwan omvat één groot eiland en een groot aantal kleine eilandjes. Taiwan, de gebruikelijke naam voor Republiek China (niet te verwarren met de Volksrepubliek China) is afgeleid van het grootste eiland binnen de entiteit. Dit eiland, voorheen ook bekend als Formosa, wordt ook door zijn inwoners Taiwan (台灣) genoemd. Hoewel Taiwan reeds in 1895 voor het eerst onafhankelijkheid claimde, en een eigen constitutionele democratie vormt, is de huidige politieke status nog immer betwist. Onder zware diplomatieke druk van China hebben meer en meer landen hun diplomatieke betrekkingen met Taiwan moeten opzeggen. Ook door Nederland en België kon de regering in Taipei niet worden erkend. De Volksrepubliek China noemt Taiwan een opstandige provincie.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] 16e-19e eeuw
Vanaf 1622 vestigden Nederlanders en andere personen gelieerd met de Vereenigde Oostindische Compagnie zich op het eiland. Tot 1642, toen het gehele eiland in Nederlandse handen kwam, breidde men de controle over het eiland uit. Op 1 februari 1662 gaven de Nederlanders zich gewonnen en kwam het gehele eiland in handen van de Mantsjoes onder leiding van de Qing-dynastie.
In 1885, in het kader van het Verdrag van Shimonoseki werd Taiwan ontruimd door de Chinese troepen van de Qing-dynastie om plaats te maken voor Japanse troepen. In de tussentijd, in 1885 genoot Taiwan korte tijd onafhankelijkheid als de Republiek Formosa of Republiek Taiwan. De republiek werd uitgeroepen door een groep van ambtenaren die de Qing-dynastie aanhingen en vooraanstaande burgers die de Japanse overname van Taiwan probeerden te voorkomen. Na de Japanse invasie vluchtten velen van deze ambtenaren.
 Republiek Formosa en Nederlanders op Formosa |
[bewerk] 20e eeuw
Tot het eind van de Tweede Wereldoorlog (1945) was Taiwan van Japan, maar na de Tweede Wereldoorlog kwam Taiwan wederom in Chinese handen. Aan het einde van de Chinese Burgeroorlog in 1949 vluchtte de Kwomintang, Chinese nationalisten, nadat de communisten de oorlog gewonnen hadden, naar Taiwan. Het eiland inclusief zijn oorspronkelijke bewoners kwam onder het Kwomintang-regime. De Kwomintang bleef het gezag over het "ondeelbare China", de Republiek China, claimen. Het nu over het vasteland van China regerende communistische regime claimt hetzelfde onder de naam Volksrepubliek China, maar beide regimes slaagden er niet in Taiwan en het vasteland van China onder een regering en vlag te brengen.
De KMT voert een sinificatiepolitiek, ten koste van de identiteit van de oorspronkelijke bevolking (zowel aboriginals met een meer Zuidoost-Aziatische etniciteit als eerder gekomen Chinezen en anderen). Tegen de achtergrond van de koude oorlog erkennen de Verenigde Staten en andere westerse landen aanvankelijk de Kwomintang regering als gezaghebber over heel China, maar eind jaren '70 wordt door de meeste landen de communistische regering in Peking erkend, waarbij "kennis wordt genomen" van het feit dat deze regering tevens gezag over Taiwan claimt, echter zonder dat gezag te erkennen. Deze diplomatieke situatie blijft tot op de dag van vandaag overeind.
Sinds eind jaren '80 lijkt er langzaam en van binnenuit een einde te komen aan de sinificatie van Taiwan: Lee Teng-Hui, een "oorspronkelijke" Taiwanees van eenvoudige afkomst, wordt president van de Kwomintang, en daarmee van het eiland. De Taiwanese (niet-Chinese) identiteit wordt gestaag belangrijker en de facto bereikt Taiwan de status van een zelfstandige natie. De claims op de rest van China worden minder sterk gebracht of zelfs volledig van de hand gewezen. Onder Lee Teng-Hui wordt Taiwan een democratie. Bij de eerste volledig vrije verkiezingen in 2000 wint niet de KMT, maar de oud-dissidente mensenrechtenadvocaat Chen Shui-bian van de Democratic Progressive Party (DPP). Onder zijn bewind wordt de Taiwanese politiek nog meer gericht op onafhankelijkheid in plaats van op hereniging, en wordt de Taiwanese identiteit, in tegenstelling tot de Chinese, benadrukt.
[bewerk] Diplomatieke situatie
Communistisch China blijft echter Taiwan als een opstandige provincie beschouwen, en verklaart herhaaldelijk dat zij Taiwan zal aanvallen wanneer de Taiwanese autoriteiten eenzijdig de onafhankelijkheid zouden uitroepen1. De Chinese regering hoopt Taiwan via het principe van "one country, two systems", zoals dat ook in Hongkong van toepassing is (Hongkong werd in 1997 door het Verenigd Koninkrijk terug aan China overgedragen), weer bij het land te kunnen voegen. In Taiwan bestaat daar echter maar zeer weinig draagvlak voor; de huidige (en komende) generatie beschouwt zich nu grotendeels als "Taiwanees", terwijl vooral de vorige generatie zich als "Chinees" beschouwde. Intern woedt de discussie vooral tussen voorstanders van formele zelfstandigheidsverklaring en personen die de status quo willen behouden.
Taiwan is zich naar alle maatstaven als een onafhankelijk land gaan opstellen en onderhoudt volledige diplomatieke relaties met 24 landen in Afrika, Europa (Vaticaanstad), Noord-Amerika, Oceanië en Zuid-Amerika.2 Reden voor het kleine aantal is dat de Volksrepubliek China alle betrekkingen opschort met een land dat Taiwan of de Republiek China erkent, waardoor het feitelijk onmogelijk is met beide rivalen tegelijk diplomatieke betrekkingen te onderhouden. Door deze grote diplomatieke druk onderhoudt geen enkel economisch sterk land (noch G8-landen, noch landen van de Europese Unie) diplomatieke banden met de Republiek China; het eiland heeft echter wel met meer dan 140 landen onofficiële relaties. (Vertegenwoordigingen ter plekke vallen vaak onder de noemer trade investment offices.)
Tot 1971 was China vertegenwoordigd bij de Verenigde Naties door de Republiek China, Taiwan dus. Dit betekende niet alleen dat Taiwan China als lid in de VN vertegenwoordigde, maar ook dat het China's permanente zetel in de Veiligheidsraad mocht innemen en daardoor ook een vetorecht had. Pas in 1971 werd China vertegenwoordigd door de Volksrepubliek China.
[bewerk] Geografische informatie
In het noordwesten wordt het land begrensd door de Oost-Chinese Zee, in het zuidwesten door de Zuid-Chinese Zee. Taiwan bestaat uit het hoofdeiland met de hoofdstad Taipei en enkele kleine eilandjes. De internationale luchthaven ligt in Taoyuan, vlakbij Taipei. Alle belangrijkste steden en dorpen op één na liggen op het hoofdeiland.
Van de andere eilanden liggen er
- zes aan de westkant (waaronder Jibei Dao, Penghu Chundao, Xiji Yu, Qimei Yu en Liuqiu Xuu),
- drie aan de oostkant (Guishan Dao, Lü Dao (groen eiland) en Lan Yu)
Het grootste eiland aan de westkant is Penghu (met de enige stad niet op het hoofdeiland, Magong), het grootste eiland aan de oostkant is Lan Yu.
- Matsu en Quemoy liggen veel dichter bij de Volksrepubliek China.
Taiwan ligt aan vier zeestraten / baaien / binnenzeeën:
- De Straat van Taiwan (tussen de Oost-Chinese Zee en de Zuid-Chinese Zee),
- Penghu Shuidao (tussen het hoofdeiland en de 6 westelijke eilanden),
- Nian Wan (een kleine baai aan de piek van het zuiden, daar zijn 2 baaien (waaronder Oluan Pi), tussen die twee kapen ligt de baai),
- de Luzonstraat (ten zuiden van Nan Wan).
Ten oosten van Taiwan ligt de enige oceaan die aan Taiwan grenst, de Grote (of Stille Oceaan). Op het hoofdeiland liggen ook de enige belangrijke autowegen, de vijf bekendste Taiwanese bergen en de internationale luchthaven.
Belangrijke rivieren zijn:
- De Danshui, loopt door Taipei (of Taibei), Xinzhuang en het district Taibei.
- De Han, loopt door Han.
- De Dajia, ontspringt op de Nanhuda Shan (3598 m, de vierde grootste berg van het eiland), en loopt door Dongshi en Dajia.
- De Choshui, loopt door Xiluo.
- De Hualian, loopt door Hualian.
- De Cengwen, loopt door Madou.
De vijf hoogste en bekendste bergen van Taiwan:
- Yu Shan, 3997 m, ten oosten van Jiayi.
- Xue Shan, 3931 m, ten zuidoosten van Miaoli.
- Guan Shan, 3715 m, ten ten oosten van Xuejie.
- Nanhuta Shan, 3598 m, ten zuidoosten van Miaoli, hier is de bron van de Dajia.
- Qinxing Shan, 1120 m, ten oosten van Danshui.
De vier grootste kapen van Taiwan:
- Fugui Jiao (noorden),
- Santiao Jiao (noordoosten),
- Sahnsient'ai (oosten)
- Oluan Pi (zuidoosten).
[bewerk] Bestuurlijke indeling
| Zie Deelgebieden van Taiwan voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De Republiek China claimt gezag over het hele vasteland van China en ook over delen van onder meer Rusland, Mongolië en Afghanistan. Het werkelijk onder gezag van de Republiek China staande gebied is als volgt verdeeld:
- de stad Taipei;
- de stad Kaohsiung;
- de provincie Taiwan (verder ingedeeld in zestien counties en vijf provinciale steden);
- de provincie Fujian (verder ingedeeld in twee counties).
De provincie Fujian omvat enkele eilanden vlak voor de kust van het vasteland van China; de provincie Taiwan omvat het hoofdeiland (minus de twee grootste steden) en de eilandengroepen die niet voor de kust van het vasteland liggen.
De twee direct-bestuurde steden zijn verder ingedeeld in districten, dorpen en wijken. De provincies zijn ingedeeld in counties en provinciale steden met de status van county. De provinciale steden zijn verder ingedeeld in districten, dorpen en wijken. De counties zijn verder ingedeeld in enerzijds county-bestuurde steden (verder ingedeeld in dorpen en wijken) en anderzijds stedelijke en landelijke plaatsen, die weer zijn ingedeeld in dorpen en steden.
[bewerk] Statistische gegevens
De levensverwachting in Taiwan is 76 jaar (in 2003).
De steden met meer dan 100.000 inwoners zijn:
de hoofdstad Taipei, Kaohsiung, Xindian, Xinzhuang, Zhongli, Xinzhu, Hualian, Taizhong, Zhanghua, Jiayi, Tainan, Gaoxiong, Pingdong.
Enkele steden met tussen 25.000 en 100.000 inwoners: Danshui, Han, Luodong, Zhutung, Zhunan, Miaoli, Dongshi, Buli, Nantou, Yuanlin, Lugang, Xiluo, Douliu, Huwei, Beigang, Qishan, Taidong, Kangshan, Magong (op het eiland Penghu).
Enkele steden en dorpen met minder dan 25.000 inwoners:
Dajia, Fengyuan, Xihu, Erlin, Dounan, Pozi, Xuejia, Madou, Jiali, Xinhua.
[bewerk] Bevolking
De oorspronkelijke bewoners van Taiwan zijn verschillende Austronesische stammen. Deze aboriginals zijn niet verwant aan de Chinezen, maar het meest aan de bevolking van de Filipijnen en andere eilanden in die buurt.
De eerste buitenlandse claim op het territorium was die van de Nederlanders. Zo'n 30 jaar stond het land onder Nederlands bestuur vanuit het nog immer bestaande Fort Zeelandia in Tainan. Nadat de Chinese opstandige generaal Koxinga (Zheng Chenggong) midden 17e eeuw de Nederlanders van het eiland had verdreven om zich daar zelf buiten het bereik van de Chinese keizer te vestigen, kwamen Chinese immigranten van het vasteland, vooral vanuit Fujian. Een andere grote bevolkingsgroep zijn de Hakka. Aanvankelijk werd alleen mannen toegestaan naar Taiwan te emigreren, waarop veel mannen na aankomst met een aboriginalvrouw trouwden. Zo assimileerde het merendeel van de oorspronkelijke bevolking met de latere immigranten.
De laatste grote immigratiegolf was in 1949, toen zo'n 700.000 representanten van de Chinese elite alsmede zo'n 800.000 militairen van het Nationalistische leger o.l.v. Chiang Kai Chek op de vlucht voor de communisten van Voorzitter Mao naar Taiwan kwamen. Zij vormden 20% van de indertijd kleine bevolking maar beheersten het politieke en economische speelveld volkomen. Door de eilandbewoners werden ze beschouwd als nieuwe kolonisator, een ongedisciplineerde versie van de Japanners die in ieder geval nog orde hadden gebracht. Deze immigranten, en soms ook hun kinderen, worden nog steeds waishengren genoemd, "mensen uit andere provincies".
[bewerk] Taal
| Zie Lijst van talen in Taiwan voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De officiële taal van Taiwan is Mandarijn, op Taiwan "Guoyu" ('landstaal') genoemd. Voordat de KMT naar Taiwan kwam, werd er op Taiwan voornamelijk Taiwanees (Taiyu) gesproken; deze Chinese taal is afkomstig van de provincie Fujian, waar de taal Minnanyu wordt genoemd. De KMT'ers kwamen van het vasteland en verstonden geen Taiwanees, en bepaalden dat de officiële taal voortaan Mandarijn zou zijn. Tegenwoordig beheerst vrijwel iedereen op Taiwan Mandarijn, hoewel een meerderheid Taiwanees als moedertaal spreekt.
Naast Mandarijn en Taiwanees wordt ook Hakka gesproken, en verschillende aboriginaltalen, te weten alle Austronesische talen, behalve de Malayo-Polynesische (uitzondering op de uitzondering: het Yami). Tot 2004 werden de Austronesische talen van Taiwan Formosaanse talen (een tak binnen de Austronesische talen) genoemd (met uitzondering van het Yami), maar vandaag bestaat die familie niet langer uit 23, maar uit twee talen. De andere 21 talen hebben, per groepjes van één à vijf, een status gekregen van aparte tak binnen de Austronesische talen. Het Yami is dus een Malayo-Polynesische taal. Het is de enige taal in Taiwan van die familie, en ze wordt door 3000 mensen gesproken in een kleine eilandengroep tussen Taiwan en de Filipijnen. Bijgevolg gaat het om een Noordelijke Filipijnse taal.
De transcriptie (romanisatie) van het Guoyu is al tijden een probleem. Het Chinese vasteland gebruikt sinds het begin van de jaren '80 Hanyu Pinyin (zo wordt Peking tegenwoordig geschreven als Beijing en Kwo Min Tang als Guomindang). Hongkong, Singapore, Maleisië en Taiwan hielden echter vast aan het oude Wade-Giles-transcriptiesysteem. Ondertussen ontwikkelde Taiwan een nieuw, eigen stelsel, Tongyong Pinyin, dat ook de andere Taiwanese talen beter zou accommoderen. Dit laatste stelsel wordt door de DPP-regering gepromoot als echt Taiwanees en niet van het communistische vasteland.
Inmiddels gebruiken sommige steden Tongyong Pinyin en andere Hanyu Pinyin (afhankelijk van de politieke afkomst van de burgemeester). Verder zijn op allerlei plaatsen nog oude transcripties in het Wade-Giles te vinden, en maar weinig mensen weten hoe enig van die systemen precies werkt, met als gevolg een wirwar aan verschillende transcripties voor dezelfde plaats.
Taiwan heeft ook een eigen alfabet: Zhuyin Fuhao, ook wel bopomofo genoemd, naar de eerste vier letters van dit alfabet. Dit is het transcriptiesysteem dat kinderen op school leren, als hulp bij het leren lezen en schrijven.
[bewerk] Voetnoten
- 1Noot: Zoals het er nu (anno 2005) officieus naar uitziet, zou Taiwan in 2008, het jaar van de Olympische Spelen in Peking, alle banden met het vaderland willen doorknippen.
- 2Volgens het Taiwan jaarboek 2004 (onder het kopje "Bilateral Relations"), zie [1]
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe link
| {{{afb_links}}} | Landen in Azië | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Taiwan · Thailand · Turkije · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea |
| Bronnen en referenties: |
