Zonhoven
Van Wikipedia
 Gemeente Zonhoven |
|
|---|---|
 ligging binnen het arrondissement Hasselt in de provincie Limburg |
|
| Wapen | Vlag |
 |
 |
| Geografie | |
| Gewest |  Vlaanderen |
| Provincie |  Limburg |
| Arrondissement | Hasselt |
| Geografische ligging | 50°59′N, 5°22′E |
| Oppervlakte | 39,34 km² |
| Bevolking (Bron: NIS) | |
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
19.965 (01/07/2006) 50,06% 49,94% 508 inw./km² |
| Leeftijdsopbouw 0–19 jaar 20–64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2006) 22,86% 63,06% 14,08% |
| Buitenlanders | 3,09% (01/07/2006) |
| Economie | |
| Werkloosheidsgraad | 8,87% (01/01/2006) |
| Gemiddeld inkomen | 13.025 euro/inw. (2003) |
| Politiek | |
| Burgemeester | Marilou Vanden Poel- Welkenhuysen (VLD) |
| Bestuur | VLD - CD&V |
| Zetels VLD sp.a-Groen! CD&V Vlaams Belang |
25 10 7 5 3 |
| Deelgemeenten met postcode | |
| Postcode | Deelgemeente |
| 3520 | Zonhoven |
| Overige info | |
| Zonenummer | 011 - 089 |
| NIS-code | 71066 |
| Politiezone | HAZODI |
| Webadres | www.zonhoven.be |
Zonhoven is een gemeente in de provincie Limburg (België). De gemeente is gelegen ten noorden van Hasselt waaraan ze grenst. Verder grenst Zonhoven aan Houthalen-Helchteren, Genk en Heusden-Zolder. Zonhoven is een verstedelijkte woon- en werkgemeente en is een stedelijke randgemeente van Hasselt. De gemeente telt bijna 20.000 inwoners.
Inhoud |
[bewerk] Geografie
Zonhoven behoort tot de Kempen. Het noordoostelijk deel van de gemeente behoort tot het Limburgs Hoogplateau en bevat het hoogste punt van de gemeente (78 meter). Het niveau daalt in zuidwestelijke richting tot circa 30-35 meter in het vijvergebied dat tot de Demervallei behoort. De schuinhellende zandbodem is doorsneden door drie valleien : deze van de Laambeek in het noorden, deze van de Roosterbeek in het midden en deze van de Slangbeek in het zuiden van de gemeente. Deze drie waterlopen monden allen in de Demer uit.
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Etymologie
Zonhoven wordt voor het eerst vermeld als Sonuwe in 1280. Hoogst waarschijnlijk betekent de naam : waterrijk, laag gelegen land dichtbij de waterloop de Son (de oude naam voor de Roosterbeek die dwars door het centrum loopt – in de buurgemeente nog steeds Zonderikbeek geheten). Pas in het midden van de 16e eeuw komt de naam Zonhoven voor het eerst voor. In tegenstelling tot wat velen denken slaat het eerste gedeelte in de naam dus niet op de zon.
[bewerk] Prehistorie
De gemeente was reeds zeer vroeg bewoond, getuige daarvan zijn de vele archeologische vondsten (vooral polijststenen, stenen gebruiksvoorwerpen en voorhistorische wapens) die uniek zijn voor Vlaanderen.
[bewerk] Middeleeuwen
Zonhoven behoorde sinds de 11e eeuw tot het graafschap Loon . Mathilde van Loon, dochter van Arnold V van Loon kreeg het Land van Vogelzang (Vogelsanck), bestaande uit Zonhoven, Zolder, Houthalen en het zuidelijk deel van Heusden in 1308 als bruidsschat van haar vader wanneer zij trouwt met Godfried van Heinsberg (de vader van Diederik van Heinsberg). Tot aan het Franse bewind zou Zonhoven deel blijven uitmaken van het Land van Vogelzang dat een vrije baronie werd omstreeks 1600. Sinds 1422 bezat Zonhoven een afzonderlijke schepenbank die onderworpen was aan het Oppergerecht te Vliermaal.
[bewerk] Grenstwisten
In 1330 schonk Lodewijk IV van Loon de heidegronden, gelegen tussen Zonhoven en Hasselt aan deze laatste met de bepaling dat de grens ging tot waar men gewoon was te weiden met de beesten. Deze vage bepaling zorgde ervoor dat er meerdere honderden jaren felle grenstwisten bleven bestaan tussen de twee gemeenten. Zonhoven was van oordeel dat de heidegronden nooit de graaf toebehoord hadden en dat hij ze dus niet kon schenken. Het kwam hierbij soms tot een hevige strijd met zware vernielingen die leidden tot langdurige en kostelijke processen, gevoerd voor allerhande rechtscolleges. Na nieuwe schermutselingen beval de prinsbisschop van Luik op 23 juli 1666 de oprichting van 21 grenspalen om zo de grens definitief en duidelijk af te bakenen maar dit bleek niet te helpen : grenspalen werden uitgerukt en opnieuw werden er langdurige processen gevoerd. De prinsbisschop zag zich zelfs verplicht om een militair detachement te zenden om de gemoederen te bedaren. In 1761 werden opnieuw zware vernielingen aangebracht door een groep van zo'n 600 Zonhovenaren omdat Hasselt stukken grond had verkocht uit het betwiste gebied. In 1811 kwam het uiteindelijk tot een minnelijke schikking: de betwiste gronden bleven administratief bij Hasselt horen maar de gemeente Zonhoven werd eigenaar van de gronden. Verder werden nog enkele kleinere gebieden geruild tussen de gemeenten. Deze toestand bestaat heden nog steeds : de gronden van het Vliegveld Kiewit en omgeving, die administratief tot Hasselt behoren, zijn nog steeds eigendom van de gemeente Zonhoven.
[bewerk] Kerkelijke geschiedenis
Zonhoven was vanaf de 8e eeuw een dochterparochie van Hasselt met een eigen bijkerk, die omwille van de grote afstand het dooprecht verkreeg. De patroonheilige was Sint-Quintinus, net dezelfde als deze van de Hasseltse hoofdkerk. Zonhoven werd een zelfstandige parochie in het begin van de 12e eeuw, maar de pastoor van Hasselt bleef zijn Zonhovense collega aanstellen tot in de 17e eeuw. Zonhoven viel onder de bescherming van de abdij van Herkenrode tot aan de sluiting van de abdij door de Fransen in 1797.
Tot diep in de 20e eeuw bestreek het grondgebied van de parochie Zonhoven de hele gemeente. Door de forse toename van de bevolking in de 20e eeuw ontwikkelden zich te Zonhoven drie nieuwe parochies : Halveweg in 1938, Termolen in 1950 en Terdonk in 1965.
[bewerk] Verdrag van Zonhoven
Het Verdrag van Zonhoven is een verdrag tussen Nederland en België gesloten op 18 november 1833 in huis De Franse Kroon (zie hieronder). Naar inhoud is de betekenis gering (het regelde in hoofdzaak de communicatie van Maastricht – dat als enige gemeente van beide Limburgen in Nederlandse handen was gebleven – met het overige deel van Nederland en de hiervoor benodigde vrije doorgang op de Maas). Het verdrag is historisch wel van belang, omdat het tot stand kwam, nog voor koning Willem I van Nederland het koninkrijk België erkend had.
[bewerk] Recente geschiedenis
In de 18e eeuw was er weefindustrie te Zonhoven en bloeide de landbouw vooral in het oosten van de gemeente waar vlas en hennep werden geteeld. De geplande aanleg van de weg Hasselt-Eindhoven, die oorspronkelijk door de hennepvelden zou lopen, zorgde voor een hevige weerstand bij de bevolking. Op 15 december 1764 werd overeengekomen met het prinsbisdom Luik dat de weg verplaatst zou worden naar de dorpskom en dat Zonhoven alle kosten van de bestrating op zich zou nemen.
In de 19e eeuw gaat de weefindustrie sterk achteruit en ook de landbouw komt niet van de grond. Dit had tot gevolg dat het inwoneraantal lange tijd blijft stagneren.
Het keerpunt komt er in het begin van de 20e eeuw wanneer er plaatselijke nijverheid ontstaat : een ijzermijn en een sigarenfabriek met elk meer dan 100 werknemers. Het inwoneraantal begint nu stilaan te groeien. De grote ommekeer komt er met start van de steenkoolmijnen. Vele inwoners vonden werk in de mijnen van Houthalen, Zolder en Winterslag. Na de Tweede Wereldoorlog komen er in snel tempo vele kleine industriële bedrijven bij. De bevolking groeit dan ook zeer snel aan : op vijftig jaar tijd (tussen 1930 en 1980) verdrievoudigde de bevolking.
Ter gelegenheid van de gemeentelijke herverdeling in 1977 werden er enkele grenswijzigingen uitgevoerd met de buurgemeenten Zolder en Houthalen. Deze grenswijzigingen hielden verband met de eerdere aanleg van de autosnelweg E314 waardoor er gebieden afgesneden werden. In totaal verkrijgt Zonhoven 8,35 km² met 520 inwoners van deze buurgemeenten.
[bewerk] Demografische evolutie
- Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1977= inwoneraantal per 1 januari
- 1977: aanhechting van gebiedsdelen van Houthalen en Zolder (+8,35 km² met 520 inwoners)
[bewerk] Zonhoven nu
Zonhoven is uitgegroeid tot een verstedelijkte randgemeente van de bipool Hasselt-Genk. De landbouw is er zo goed als verdwenen. Er zijn nog hooguit 10 gezinnen met landbouw als hoofdberoep. Zonhoven is voornamelijk een woongemeente maar er is ook een industriële ontwikkeling : er is 1 groot industrieterrein, De Waerde, met meer dan 70 kleine en middelgrote bedrijven. Daarnaast zijn er nog enkele grote bedrijven (metaalnijverheid, voedingsindustrie) die verspreid liggen over de gemeente.
Verder is Zonhoven een lokaal verzorgingscentrum met handel, scholen, een cultureel centrum en een grote evenementenhal.
Er worden in snel tempo woonverkavelingen gecreëerd, die later kunnen uitgroeien tot woonwijken, om de schaarste aan bouwgrond te compenseren.
[bewerk] Gehuchten
Naast het centrum zijn er nog drie gehuchten te Zonhoven. Als gevolg van lintbebouwing zijn ze zo goed als volledig aan elkaar gegroeid.
| # | Naam | Oppervlakte (km²) |
Bevolking (01/01/2007) |
Dichtheid (inw./km²) |
|---|---|---|---|---|
| I | Centrum | 12,79 | 10.546 | 825 |
| II | Termolen | 13,68 | 3.992 | 292 |
| III | Halveweg | 8,46 | 3.068 | 363 |
| IV | Terdonk | 4,41 | 2.454 | 556 |
[bewerk] Politiek
[bewerk] Bestuur 2007-2012
Het politiek bestuur bestaat uit een coalitie van VLD, die haar absolute meerderheid verloor, en CD&V. Huidig burgemeester is Marilou Vanden Poel-Welkenhuysen. Zij was reeds burgemeester van Zonhoven tussen 1983 en 1988 en is het opnieuw sinds 1995. In 2008 zal ze haar politieke loopbaan stopzetten en het burgemeesterschap afstaan aan huidig eerste schepen Johnny De Raeve.
[bewerk] Burgemeesters
- 1921 - 1938: Jules Sterkmans
- 1939 - 1942: Pieter-Jan Lijnen
- 1942 - 1944: Jules Baeten
- 1944 - 1945: Jules Hanssen
- 1945 - 1952: Jules Sterkmans
- 1953 - 1964: René Hendrikx
- 1965 - 1970: Albert Remans
- 1971 - 1976: René Hendrikx
- 1977 - 1982: Romain Lenaerts
- 1983 - 1988: Marie-Louise (Marilou) Vanden Poel-Welkenhuysen
- 1989 - 1994: Edward (Ward) Heeren
- 1995 - heden : Marie-Louise (Marilou) Vanden Poel-Welkenhuysen
[bewerk] Gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
| Gemeenteraadszetels | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1976 | 1982 | 1988 | 1994 | 2000 | 2006 |
| CVP/CD&V | 11 | 8 | 6 | - | 4 | 5 |
| KARTEL (PVV+VU) | 9 | 12 | - | - | - | - |
| BSP/SP/sp.a | 3 | 5 | 5 | 4 | 5 | - |
| sp.a-Groen! | - | - | - | - | - | 7 |
| Vlaams Blok/Vlaams Belang | - | - | - | - | 2 | 3 |
| PVV/VLD | - | - | 11 | 15 | 14 | 10 |
| VU | - | - | 3 | - | - | - |
| Zoneve (CD&V+VU) | - | - | - | 6 | - | - |
| Totaal | 23 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 |
De onderlijnde getallen geven de partijen aan die na de verkiezingen het bestuur gingen vormen.
[bewerk] Zustergemeenten
- Gayndah (Australië)
[bewerk] Bezienswaardigheden
- de classicistische Sint-Quintinuskerk, gebouwd tussen 1785 en 1788. De kerk is in haar geheel beschermd sinds 1983. De voorgevel werd reeds in 1949 beschermd. Het interieur is eveneens classicistisch. De kerk bevat verder :
- een vroeg-gotische toren uit de eerste helft van de 15e eeuw. In de toren hangt een klok uit 1443. De toren is beschermd sinds 1949.
- een romaanse doopvont uit de 12e eeuw in de doopkapel onderaan de toren.
- het Robustelly-orgel waarvan het oudste gedeelte gebouwd werd in 1664. Met 2446 pijpen en 40 registers is dit orgel het tweede grootste van de provincie.[1] In het orgel zijn nog enkele originele registers te vinden. Dit orgel is afkomstig van de abdij van Val-Saint-Lambert en werd na de opheffing van de abdij in 1820 heropgebouwd in de kerk.
- de gotische Onze-Lieve-Vrouwkapel van Ten Eikenen, gebouwd omstreeks 1483 met uitbreidingen in het midden van de 16e eeuw en omstreeks 1900. De kapel werd volledig gerestaureerd in 1980 en is sinds 1971 een beschermd monument. De kapel was vroeger een bekend bedevaartsoord.
- het Oud-Gemeentehuis, gelegen naast de kerk. Het gebouw heeft een dubbele bordestrap en driehoekig fronton met als reliëfversiering een vergulde zon en het jaartal 1788. Het gebouw is beschermd sinds 1983 en doet nu dienst als bezoekerscentrum en toeristisch informatiekantoor.
- het Huis De Franse Kroon, gebouwd in 1782. In dit huis werd priester-dichter Pieter Daniëls door de Fransen gevangen gehouden in 1799. Hij probeerde te ontsnappen maar werd neergeschoten. In 1833 werd hier het Verdrag van Zonhoven afgesloten. Het huis is beschermd sinds 1985.
- de Holsteen : verzamelnaam voor de acht enorme zandstenen uit de prehistorie. De meest noordelijke steen werd gebruikt voor het polijsten van stenen of benen messen en pijlen. Het is de enige vaste prehistorische polijststeen van Vlaanderen.
- de Vrankenschans, een 17e eeuwse verdediging. Hiervan zijn de aarden wal en het omliggende grachtensysteem bewaard gebleven en beschermd sinds 1981.
- de Paalsteen een grenspaal uit 1666 geplaatst naar aanleiding van de grenstwisten tussen Zonhoven en Hasselt. Deze staat als enige nog op zijn oorspronkelijke plaats. Een tweede exemplaar staat tegen de gevel van het Oud-Gemeentehuis en een derde exemplaar staat in het Provinciaal Domein Bokrijk.
 Oude toren |
 Interieur van de Sint-Quintinuskerk |
 Kruis van de oude toren waarvan de zijarmen werden afgezaagd tijdens de Franse Revolutie |
 Kapel uit het einde van de 18e eeuw |
[bewerk] Natuur
[bewerk] Natuurreservaten
Zonhoven telt meerdere natuurreservaten :
- De Teut (450 hectare), opgericht en beschermd in 1976 met een uitbreiding in 1979, wordt gevormd door de valleien van de Roosterbeek en de Laambeek, met ertussen het uiteinde van het Kempische plateau. Men vindt er vennen, heidevelden en dennenbossen met een typische plantengroei en talrijke broedvogels. De wandelpaden zijn vrij toegankelijk en er zijn verschillende wandelroutes uitgestippeld.
- De Platwijers (101 hectare), eveneens opgericht en beschermd sinds 1976, bestaat hoofdzakelijk uit vijvers en weilanden. Het is een geschikte pleister- en broedplaats voor watervogels. Bepaalde delen zijn afgesloten maar de wandelpaden zijn vrij toegankelijk en er zijn wandelroutes uitgestippeld.
- Het Welleke (4 hectare), opgericht en beschermd in 1981 met de Wellekevijver en weidelandschappen. Dit reservaat is niet toegankelijk.
- Ter Donk en Wijvenheide zijn twee reservaten die beheerd worden door de natuurgroep De Wielewaal en maken samen met de Platwijers deel uit van het grootste aaneengesloten vijvergebied van Vlaanderen dat sinds 2005 De Wijers wordt genoemd. (in totaal meer dan 500 hectare met zowat 3000 vijvers).
[bewerk] Fietsen
- Het oude kolenspoor in het noorden van de gemeente maakt sinds een aantal jaar deel uit van het fietsroutenetwerk door Limburg.
- Verder is er binnen Zonhoven een fietsroute van 41 km, de Schansenroute uitgestippeld. Deze route komt langs de meeste bezienswaardigheden van de gemeente.
[bewerk] Recreatie
Binnen de gemeentegrenzen zijn er twee campings en twee hotels in de directe omgeving van de natuurgebieden.
[bewerk] Jaarlijkse evenementen
- carnaval : de zondag voor de start van de vasten
- Hololool : het Sint-Maartensvuur op de vooravond van 11 november
- Europees kampioenschap Prehistorisch Speerwerpen en Boogschieten in de maand september. Jaarlijks wordt dit kampioenschap gehouden in de omgeving van De Holsteen (zie boven). De deelnemers dienen gebruik te maken van zelfgemaakte speren en bogen.
- Teut-Rock : een rock-festival rond 15 augustus.
- LimboCup : een outdoor zaalvoetbaltoernooi op de terreinen van De Basvelden in het laatste weekend van juni.
- Het Tuning Treffen : een tentoonstelling van getunede auto's in de straten van het centrum op Paasmaandag.
[bewerk] Sport in Zonhoven
[bewerk] Voetbal
Alle Zonhovense voetbalclubs spelen in de provinciale afdelingen. Momenteel zijn er vier clubs:
- K. Zonhoven VV, in de jaren 70 nog actief in Derde klasse
- FC Halveweg Zonhoven, de club waar Luc Nilis jeugdspeler was
- Flandria Termolen
- FC Melosport Zonhoven
[bewerk] Tennis
De lokale tennisclub Basveld TC is actief op de tennisterreinen van het sportcentrum De Basvelden
[bewerk] Indoorsporten
Er zijn twee sporthallen in Zonhoven waar indoorsporten kunnen beoefend worden. De eerste is gelegen op het gehucht Ter Donk en sinds het begin van de 21e eeuw is de oude sporthal van het centrum vervangen door een moderne multifunctionele hal die ook dienst doet als evenementenhal.
[bewerk] Bekende Zonhovenaren
- Lieve Baeten, auteur en illustrator van kinderboeken
- Koen Buyse, frontman van Zornik
- Luc Indestege, schrijver
- Luc Nilis, voormalig profvoetballer
- Roel Paulissen, mountainbiker
- Marleen Renders, atlete
- Leah Thys, actrice
- Jos Vandeloo, schrijver
- Francesca Vanthielen, actrice en TV-presentatrice
- Tim Vanhamel, frontman van Millionaire en ex-Evil Superstars
[bewerk] Bronvermelding
| Bronnen en referenties: |
|
[bewerk] Referenties
[bewerk] Externe links
- Officiële website van de gemeente
- Kerncijfers voor de gemeente Zonhoven
- Site met Zonhovens dialectwoordenboek en heemkunde
| {{{afb_links}}} | Gemeenten in de provincie Limburg |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Alken - As - Beringen - Bilzen - Bocholt - Borgloon - Bree - Diepenbeek - Dilsen-Stokkem - Genk - Gingelom - Halen - Ham - Hamont-Achel - Hasselt - Hechtel-Eksel - Heers - Herk-de-Stad - Herstappe - Heusden-Zolder - Hoeselt - Houthalen-Helchteren - Kinrooi - Kortessem - Lanaken - Leopoldsburg - Lommel - Lummen - Maaseik - Maasmechelen - Meeuwen-Gruitrode - Neerpelt - Nieuwerkerken - Opglabbeek - Overpelt - Peer - Riemst - Sint-Truiden - Tessenderlo - Tongeren - Voeren - Wellen - Zonhoven - Zutendaal |
|||
