Columbia (wahadłowiec)

Z Wikipedii

Columbia
Wahadłowiec Columbia
Nazwa	Columbia
Oznaczenie	OV-102
Data pierwszego lotu	12 kwietnia 1981
Pierwsza misja	STS-1
Liczba zakończonych misji	28
Liczba orbit	4 808
Pokonany dystans	201 497 772 km
Liczba dni w przestrzeni kosmicznej	300

Columbia - pierwszy wahadłowiec NASA, który odbył lot kosmiczny. Pierwszym wahadłowcem używanym przez NASA był, co prawda, prom Enterprise, jednak był on używany tylko do testów w lotach ślizgowych, bez własnego napędu.

[edytuj] Nazwa

Columbia została nazwana za stacjonującą w Bostonie żaglówką Columbia, dowodzoną przez Roberta Gray'a, eksplorującą północno-zachodni Pacyfik. Nazwa upamiętnia także Columbię, moduł dowodzenia Apollo 11.

[edytuj] Ważniejsze daty

Data	Wydarzenie
26 lipca 1972	Podpisanie kontraktu na konstrukcję
25 marca 1975	Rozpoczęcie konstrukcji kadłuba
17 listopada 1975	Rozpoczęcie konstrukcji modułu załogi
28 czerwca 1976	Początek montażu modułu załogi
13 września 1976	Początek montażu części rufowej kadłuba
13 grudnia 1976	Początek montażu górnej przedniej części kadłuba
3 stycznia 1977	Początek montażu stabilizatorów pionowych
26 sierpnia 1977	Do Palmdale docierają skrzydła od Grummana
28 października 1977	Montaż przedniej dolnej części kadłuba
7 listopada 1977	Początek ostatecznego montażu
24 lutego 1978	Ukończone hamulce aerodynamiczne
28 kwietnia 1978	Ukończone drzwi luku towarowego
26 maja 1978	Montaż przedniej górnej części kadłuba
7 lipca 1978	Montaż obu drzwi luku towarowego
11 września 1978	Ukończona część dziobowa
3 lutego 1979	Zakończenie łączonego testu systemów
16 lutego 1979	Ukończona śluza
5 marca 1979	Zakończenie testów
8 marca 1979	Inspekcja, ostateczne zatwierdzenie
8 marca 1979	Przejazd z Palmdale do Dryden (38 mil)
12 marca 1979	Lądowy transport z Palmdale do Edwards
20 marca 1979	Transport lotniczy z DFRF do Bigs AFB (Teksas)
22 marca 1979	Transport lotniczy z Bigs AFB do Kelly AFB (Teksas)
24 marca 1979	Transport lotniczy z Kelly AFB do Eglin AFB (Floryda)
24 marca 1979	Transport lotniczy z Eglin, AFB do Kennedy Space Center
3 listopada 1979	Test zewnętrznej jednostki zasilania
16 grudnia 1979	Początek zintegrowanego testu systemów orbitera
14 stycznia 1980	Zakończenie zintegrowanego testu systemów orbitera
20 lutego 1981	Gotowość do startu
12 kwietnia 1981	Pierwszy lot (STS-1)

[edytuj] Udoskonalenia

Columbia był pierwszym promem, który przeszedł zaplanowany program inspekcji i unowocześnień. W roku 1991 Columbia została przetransportowana do swojego "miejsca narodzin" - hali montażowej firmy Rockwell w Palmdale, Kalifornia. W pojeździe dokonano około pięćdziesięciu usprawnień, między innymi dodano karbonowe hamulce, poprawiono sterowanie koła dziobowego, usunięto instrumenty używane w fazie testowej orbitera, a także poprawiono system ochrony termicznej. Orbiter powrócił na Florydę w lutym 1992.

W roku 1994 Columbia została przetransportowana do Palmdale na swój pierwszy remont kapitalny, zwany Okresem Serwisowy Orbitera (ang. Orbiter Maintenance Down Period - OMDP). Taki gruntowny remont trwa zazwyczaj rok lub dłużej, po którym w pełni sprawny pojazd jest gotowy do użytku.

Drugi OMDP Columbia przeszła w roku 1999, kiedy to inżynierowie dokonali ponad stu modyfikacji orbitera. Najbardziej znaczącą zmianą było wprowadzenie wielofunkcyjnego systemu paneli (ang. Multi-functional Electronic Display System - MEDS) - "szklanego kokpitu". MEDS zastąpił tradycyjne wskaźniki i pokrętła na rzecz małych, skomputeryzowanych ekranów. Nowy system poprawił interakcję załogi z orbiterem w czasie lotu, a także zmniejszył koszty obsługi przez wyeliminowanie przestarzałych, skomplikowanych systemów elektromechanicznych.

[edytuj] Misje

Prom kosmiczny Columbia wykonał 28 lotów, spędził w przestrzeni kosmicznej 300,74 dni, zaliczył 4 808 orbit, łącznie przeleciał 201 497 772 km (wliczając również jego ostatnią misję).

Data	Oznaczenie	Uwagi
12 kwietnia 1981	STS-1	Pierwsza misja promu
12 listopada 1981	STS-2	Pierwsze ponowne użycie załogowego pojazdu kosmicznego
22 marca 1982	STS-3	Lądowanie w White Sands Missile Range
27 czerwca 1982	STS-4	Ostatni lot techniczny promu
11 listopada 1982	STS-5	Pierwsza 4-osobowa załoga
28 listopada 1983	STS-9	Pierwsza 6-osobowa załoga
12 stycznia 1986	STS-61-C	Polityk Bill Nelson na pokładzie
8 sierpnia 1989	STS-28	Wypuszczenie KH-11 satelita obserwacyjny
9 stycznia 1990	STS-32	Odzyskanie Long Duration Exposure Facility (Jednostka Długotrwałej Ekspozycji)
2 grudnia 1990	STS-35	Wyniesienie wielu teleskopów widma podczerwieni i promieniowania X
5 czerwca 1991	STS-40	Piąta misja Spacelab - Life Sciences-1
25 czerwca 1992	STS-50	U.S. Microgravity Laboratory 1 (USML-1) (Amerykańskie Laboratorium Mikrograwitacji)
22 października 1992	STS-52	Wypuszczenie Laser Geodynamic Satellite II (Laserowy Satelita Geodynamiczny II)
26 kwietnia 1993	STS-55	Badania mikrograwitacyjne na niemieckim Spacelab D-2
18 października 1993	STS-58	Badania Life Sciences na Spacelab
4 marca 1994	STS-62	United States Microgravity Payload-2 (USMP-2) (Amerykański Ładunek Mikrograwitacyjny)
8 lipca 1994	STS-65	International Microgravity Laboratory (IML-2) (Międzynarodowe Laboratorium Mikrograwitacyjne)
20 października 1995	STS-73	United States Microgravity Laboratory (USML-2) (Amerykańskie Laboratorium Mikrograwitacyjne)
22 lutego 1996	STS-75	Ponowny lot systemu satelitarnego Tethered - Tethered Satellite System Reflight (TSS-1R)
20 czerwca 1996	STS-78	Life and Microgravity Spacelab (LMS) (Laboratorium Kosmiczne Życia i Mikrograwitacji)
19 listopada 1996	STS-80	Trzeci lot Wake Shield Facility (WSF)
4 kwietnia 1997	STS-83	Microgravity Science Laboratory (MSL) - misja skrócona
1 lipca 1997	STS-94	Microgravity Science Laboratory (MSL) - ponowny lot
19 listopada 1997	STS-87	United States Microgravity Payload (USMP-4)
12 kwietnia 1998	STS-90	Neurolab - Spacelab
23 lipca 1999	STS-93	Wypuszczenie Obserwatorium rentgenowskiego Chandra
1 marca 2002	STS-109	Misja naprawcza Teleskopu Kosmicznego Hubble'a
16 stycznia 2003	STS-107	Prom zniszczony w czasie powrotu 1 lutego 2003. Zginęła cała załoga - siedmiu astronautów.

[edytuj] Katastrofa orbitera

Zobacz więcej w osobnym artykule: Katastrofa promu Columbia.

1 lutego 2003, podczas powrotu z przestrzeni kosmicznej, prom uległ zniszczeniu w wyniku uszkodzenia osłony termicznej na krawędzi natarcia lewego skrzydła. Uszkodzenie osłony nastąpiło w czasie wznoszenia po starcie, za sprawą fragmentu pianki osłaniającej zbiornik zewnętrzny wahadłowca, który oderwał się od zbiornika i uderzył w skrzydło orbitera powodując dziurę o średnicy ok. 25 cm, dzięki czemu w trakcie przelotu przez termosferę gorące gazy mogły dostać się do środka. Niestety, w trakcie wejścia w atmosferę w ostatnich minutach misji, okazało się, że uszkodzenie było śmiertelnie poważne - w katastrofie zginęła cała załoga - 7 astronautów, w tym pierwszy Izraelczyk na orbicie, płk Ilan Ramon. Spowodowało to zawieszenie dalszych lotów wahadłowców NASA aż do startu promu Discovery 26 lipca 2005.

[edytuj] Zobacz też

• Program lotów wahadłowców
• Lista misji wahadłowców
• Oznaczenia promów kosmicznych
• Orbiter Major Modification

[edytuj] Galeria

Columbia przed misją STS-1	Podejście do lądowania w bazie Edwards kończąc misję STS-1	Columbia powraca do KSC po misji STS-1	Start w misji STS-109
Lądowanie w misji STS-3	Ostatni start - misja STS-107