Gwiezdne wojny

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ta strona dotyczy filmu
Gwiezdne wojny

Nazwa ta używana jest również do opisania
strategii obronnej USA forsowanej przez prezydenta R. Reagana
w latach osiemdziesiątych XX wieku

Gwiezdne wojny (ang. Star Wars) – tytuł serii filmów science fiction/fantasy (w ang.: space opera, science fantasy) George’a Lucasa, oraz innych produktów związanych ze światem stworzonym w filmie: wydawnictw literackich, komiksów, gier fabularnych, gier komputerowych itp.

Trzonem świata Gwiezdnych wojen pozostaje sześć pełnometrażowych filmów kinowych zgrupowanych w dwie trylogie. Filmy te, wg kolejności powstawania, to:

[edytuj] Czas i miejsce akcji

Zdanie Dawno, dawno temu w odległej galaktyce.... rozpoczynające każdy z filmów jest jedyną wskazówką co do umiejscowienia miejsca i czasu akcji w stosunku do naszej rzeczywistości. Wydarzenia pokazane w filmach są mitami przeszłości, na wzór fabuły starożytnych eposów o herosach. George Lucas pozostawił tę kwestię do interpretacji.

Opisana dotychczas we wszelkich źródłach historia świata Gwiezdnych wojen sięga ponad 25 000 lat wstecz w stosunku do akcji obu trylogii, która to rozciąga się na przestrzeni dwóch pokoleń.

Późniejsze powieści (np. seria Nowa era Jedi) rozszerzają miejsce akcji Gwiezdnych wojen, ponieważ obca rasa zwana Yuuzhan Vong przybywa z innej galaktyki. Praktycznie wszystkie gatunki obcych istot we wcześniejszych filmach i książkach pochodziły z tej samej galaktyki, o której jest mowa w zdaniu początkowym filmów z serii – jeśli nie liczyć sporadycznych przypadków istot "z innego wymiaru".

[edytuj] Filmy

[edytuj] Historia

Pomysł Gwiezdnych wojen powstał we wczesnych latach 70. i w tym czasie był wielokrotnie zmieniany. Oryginalny film Gwiezdne wojny (jeszcze bez podtytułu Epizod IV: Nowa nadzieja, który dodano w 1980 roku) miał premierę w 1977 roku, ale rok wcześniej wydano adaptację książkową. Premiera szóstego filmu (w kolejności kręcenia), czyli Zemsty Sithów, odbyła się 19 maja 2005 roku. Według niektórych relacji (niektóre wypowiedzi Lucasa i jego współpracowników w wywiadach prasowych) początkowo powstać miało dwanaście filmów. Później twierdzono, że dziewięć filmów w trzech trylogiach - ostatnia z nich (części VII, VIII, IX) miałaby opowiadać o upadku Imperium i zakończeniu wojny. George Lucas zapowiedział jednak, że po epizodzie III opowieść stanowi zamkniętą całość i nie powstanie już więcej filmów z cyklu.

[edytuj] Zarys fabuły

Uwaga: W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

Nowa trylogia (części I, II i III) ukazuje wydarzenia poprzedzające galaktyczną wojnę domową, czyli upadek Republiki i powstanie Imperium, od bitwy o Naboo do zakończenia wojen klonów. Te konflikty były potajemnie inicjowane kierowane przez Sithów pod przywództwem Dartha Sidiousa, który kontrolował obie ich strony (Republikę jako Kanclerz Palpatine, siły Separatystów jako Darth Sidious). Prequele skupiają się na historii wzlotu i upadku Anakina Skywalkera, który zostaje Jedi, ale stopniowo stacza się w otchłań Ciemnej Strony Mocy. Staje się Darthem Vaderem, prawą ręką Imperatora Palpatine’a.

Stara trylogia (części IV, V i VI) opowiada o galaktycznej wojnie domowej, w której Sojusz Rebeliantów walczy z Imperium Galaktycznym w epickiej rozgrywce między dobrem i złem. Młody Luke Skywalker uczy się, aby zostać ostatnim (i pierwszym z nowej generacji) rycerzem Jedi. Ma być jedyną osobą zdolną pokonać Dartha Vadera, Mrocznego Lorda Sithów oraz jego pana, Imperatora Palpatine’a - Dartha Sidiousa. Na koniec części VI Darth Vader zabija Imperatora i umiera jako Jedi.

Tu kończą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

[edytuj] Miejsce w kulturze

Filmy czerpią bardzo wiele z archetypowych postaci i motywów obecnych w klasycznej literaturze. Oparte są one na koncepcji Mocy – energii, która może być kontrolowana przez kogoś obdarzonego wrodzoną zdolnością, oraz odpowiednio wytrenowanego aby móc z niej korzystać. Moc może być użyta aby przesuwać przedmioty, czytać i kontrolować myśli, a nawet wpływać na przebieg bitew. Osoba korzystająca z Jasnej Strony Mocy to Jedi, natomiast użytkownik Ciemnej Strony to Mroczny Jedi (należą do nich m.in. Sithowie). Można się tu dopatrzyć pewnych inspiracji mitologią hinduską (Brahman).

Akcja toczy się Dawno, dawno temu, w odległej galaktyce... Zdanie to pojawia się na początku każdej z części filmu oraz w wielu nawiązaniach. Sentencja ta stała się elementem ogólnoświatowej pop-kultury. Budzi jednocześnie skojarzenia z antyczną epiką heroiczną.

[edytuj] Główne motywy i interpretacje

Gwiezdne wojny przedstawiają samoniszczącą naturę gniewu i nienawiści. Określają to słowa Yody: Strach prowadzi do Ciemnej Strony: strach prowadzi do gniewu, gniew do nienawiści, nienawiść prowadzi do cierpienia. Zło ma podstawy psychologiczne, a nienawiść rodzi się w człowieku w wyniku cierpienia, jakiego ów człowiek doświadcza. Anakin-Vader w dzieciństwie był pogardzanym niewolnikiem, nigdy nie miał ojca i wcześnie oddzielony został od matki, której późniejszej tragicznej śmierci nie mógł przez to zapobiec. Równocześnie młodzieniec kuszony jest przez zło (uosabiane przez mroczną postać Dartha Sidiousa), które odwołuje się do jego ambicji i podsyca je, aby ostatecznie zawrzeć "szatański pakt" - poddanie się mu za cenę zaspokojenia własnych pragnień i posiadania wszechmocy, która okazuje się złudna.

Dobro i Zło są w "Gwiezdnych Wojnach" przedstawione jednoznacznie, jednak nie oznacza to, że opisywany świat jest czarno-biały: nawet Jedi (w tym Yoda) mają swoje słabości. Nawet Vader nie jest w istocie złem, a tylko dobrem, które uległo powabom zła. Gwiezdne wojny to opowieść o sile tkwiącej w miłości: to, czego nie mogli dokonać najwięksi i najpotężniejsi Rycerze Jedi - pokonanie Sithów - dokonuje się dzięki miłości syna do ojca oraz ojca do syna. Opowieść zestawia też dwa rodzaje "miłości": egoistyczną, wpychającą Anakina w objęcia Ciemnej Strony, oraz altruistyczną, która doprowadza do jego ostatecznego ocalenia.

W opowieści przewijają się motywy zaczerpnięte z wielu religii. Z chrześcijaństwa może pochodzić np. "dziewicze" poczęcie dziecka, które miało zostać wybrańcem. Wybraniec ów nie ma jednak - w przeciwieństwie do Mesjasza - boskich atrybutów, a w swej drodze życiowej staje się narzędziem zła, zanim ostatecznie przyczynia się do zwycięstwa dobra. Pojęcie Mocy nosi znamiona hinduizmu i buddyzmu (brahman).

Gwiezdne wojny to także analiza mechanizmu narodzin systemów autorytarnych i totalitarnych. Republika przechodzi głęboki kryzys i przestaje spełniać swoje funkcje. Panuje upadek moralny i korupcja. W tych warunkach przekupstwem, terrorem i oszustwami władzę zdobywają lordowie Sithów. Anakin Skywalker symbolizuje prominentów takiego reżimu: wierzy w zakłamaną ideologię i to, iż makiawelistycznymi metodami da się osiągnąć utopijne cele (Palpatine wmawia mu, że razem zaprowadzą w Galaktyce powszechną szczęśliwość i wieczny pokój). Wygórowane ambicje mieszają się w nim ze szczerą chęcią niesienia pomocy innym: tak rodzi się Darth Vader. Ten ludobójca i bezwględny zbrodniarz staje się tym, kim jest, paradoksalnie również dlatego, że chce wybawić ludzi od nieszczęścia.

Istnieje także antytechnologiczna interpretacja. Prymitywne ludy Ewoków i Gungan pokonują wrogów wyposażonych w nowoczesną broń. Bywa to także interpretowane jako rozrachunek Lucasa z zakończoną na krótko przed rozpoczęciem zdjęć do pierwszej trylogii wojną w Wietnamie.

[edytuj] Podobieństwa między poszczególnymi filmami

Jest kilka powtarzających się elementów, które łączą starą i nową trylogię.

tytuły odpowiadających sobie filmów: Mroczne widmo (wł. Widmowe zagrożenie) - Nowa nadzieja, Atak klonów - Imperium kontratakuje, Zemsta Sithów - Powrót Jedi
w pierwszych częściach trylogii (epizody I i IV) mistrz głównego bohatera ginie (Qui-Gon Jinn, Obi-Wan)
w drugich częściach (epizody II i V) główna postać traci swoją prawą dłoń (Anakin, Luke)
w częściach trzecich (epizody III i VI) bohater walczy z uczniem Palpatine’a zanim dojdzie do walki z nim samym. Części te pokazują też armie włochatych leśnych stworzeń (Wookiee i Ewoki)
po zakończeniu kilku pojedynków przegrany spada w głęboką otchłań (Darth Maul w epizodzie I; Mace Windu w III; Luke Skywalker w epizodzie V oraz Imperator w epizodzie VI)
we wszystkich filmach pojawia się sentencja Mam co do tego złe przeczucia (ang. I have a bad feeling about this), wypowiadana za każdym razem przez inną postać (wyjątkiem są epizody I i III gdzie tę kwestię wypowiada Obi-Wan)
w pierwszych częściach trylogii (epizody I i IV) kluczowi bohaterowie (Anakin, Luke) nie są ukazani jako uczniowie Jedi, tylko jako zwykli śmiertelnicy. Z kolei w drugich częściach (II i V) bohaterowie działają nierozważnie i ponoszą porażkę (Anakin pokonany przez Dooku; Luke pokonany przez Vadera). W ostatnich częściach bohaterowie są już rycerzami Jedi (Anakin przeszedł na Ciemną Stronę po tym jak został mianowany rycerzem Jedi)
w drugich częściach trylogii (II i V) w wielkich bitwach (bitwa na Geonosis, bitwa na Hoth) zostały zastosowane wielonożne maszyny kroczące
w III i VI części Darth Sidious dąży do zabicia starego ucznia przez nowego (Dooku przez Anakina w III oraz Vadera przez Luke'a w VI)
W ostatnich częściach (III i VI) następuje zmiana stron Mocy przez Anakina Skywalkera (w III przechodzi na Ciemną Stronę, a w VI znów powraca na Jasną Stronę)
zarówno w starej, jak i w nowej trylogii poznajemy perypetie robotów: C-3PO i R2-D2
w pierwszych częściach trylogii (I i IV) główni bohaterowie notują wielkie sukcesy w czasie bitew w przestrzeni kosmicznej - Anakin niszczy stację dowodzenia robotami, a Luke Gwiazdę Śmierci
w ostatnich częściach trylogii (III i VI) Palpatine siedzi w fotelu, za którym, przez wielkie okno, widać kosmiczną bitwę.
w pierwszych częściach (I i IV) głównego bohatera (I-Anakin, IV-Luke) poznajemy na planecie Tatooine.

[edytuj] Expanded Universe

Expanded Universe (EU), czyli z ang. rozszerzony wszechświat, obejmuje wszystkie oficjalnie licencjonowane materiały poza obiema filmowymi trylogiami. Są to książki, komiksy, gry komputerowe i fabularne oraz inne rodzaje wydawnictw. EU zapoczątkowany został książką Spotkanie na Mimban napisaną przez Alana Deana Fostera w 1978 roku. Expanded Universe obejmuje okres daleko wybiegający poza ramy filmów, bardzo rozbudowując historię Galaktyki. Książki najczęściej skupiają się na wydarzeniach poprzedzających lub następujących bezpośrednio po akcji filmów.

EU wprowadza wiele nowych postaci. Są nimi np. bliźniaki Jaina i Jacen Solo, Mara Jade oraz taktyczny geniusz Wielki Admirał Thrawn.

W EU Imperium zniewala obce gatunki, ponieważ Palpatine, jego poplecznicy oraz duża część urzędników i wojskowych są ksenofobami. Pomysł ten został wyraźnie zaznaczony dopiero w adaptacji książkowej Zemsty Sithów. Koncepcja zniewolenia obcych ras jest analogią do rasizmu.

[edytuj] Adaptacja radiowa

Radiowa adaptacja Gwiezdnych wojen została wyemitowana w amerykańskim National Public Radio w 1981 roku. Potem kolejno przedstawiono nagrania dwóch pozostałych części. Scenariusze były stworzone przez pisarza science-fiction Briana Delaya, który także napisał serię książek o przygodach Hana Solo.

[edytuj] Filmy fabularne

The Star Wars Holiday Special (1978)
The Ewok Adventure: Caravan of Courage (1984)
Ewoks: Battle for Endor (1985)

[edytuj] Telewizyjne seriale animowane

Ewoks (Ewoki)
Droids (Droidy)
Clone Wars (Wojny klonów)

W oparciu o Gwiezdne wojny powstały trzy seriale animowane. Nadawanie pierwszych dwóch rozpoczęto w 1985, a Wojen klonów w 2003 roku. Ewoki przedstawiają przygody tytułowych stworzeń poprzedzające Powrót Jedi. Droidy natomiast opowiadają o wydarzeniach, w których biorą udział C-3PO i R2-D2 pomiędzy Zemstą Sithów i Nową nadzieją. Wojny Klonów pokazują przygody rycerzy Jedi podczas wojny przeciwko Konfederacji Niezależnych Systemów - akcja tego serialu rozgrywa się w okresie pomiędzy Atakiem klonów a Zemstą Sithów

[edytuj] Książki

Saga X-Wing (1995-1999)

Tom I – Eskadra Łotrów (Rogue Squadron) (1995)
Tom II – Ryzyko Wedge’a (Wedge’s Gamble) (1996)
Tom III – Pułapka Krytosa (The Krytos Trap) (1996)
Tom IV – Wojna o Baktę (The Bacta War) (1996)
Tom V – Eskadra Widm (Wraith Squadron) (1998)
Tom VI – Żelazna pięść (Iron Fist) (1998)
Tom VII – Rozkaz Solo (Solo Command) (1999)
Tom VIII – Zemsta Isard (Isard’s Revenge) (1999)
Tom IX – Myśliwce Adumaru (Starfighters of Adumar) (1999)

Saga Uczeń Jedi (Jedi Apprentice) (1999-2002)

Tom I – Narodziny Mocy (The Rising Force) (1999)
Tom II – Mroczny przeciwnik (The Dark Rival) (1999)
Tom III – Ukryta przeszłość (The Hidden Past) (1999)
Tom IV – Królewskie znamię (The Mark of the Crown) (1999)
Tom V – Obrońcy umarłych (The Defenders of the Dead) (1999)
Tom VI – Niepewna ścieżka (The Uncertain Path) (2000)
Tom VII – Świątynia w niewoli (The Captive Temple) (2000)
Tom VIII – Dzień sądzenia (The Day of Reckoning) (2000)
Tom IX – Walka dla prawdy (The Fight for Truth) (2000)
Tom X – Rozbity pokój (The Shattered Peace) (2000)
Tom XI – Śmiertelny łowca (The Deadly Hunter) (2000)
Tom XII – Zły eksperyment (Evil Experiment) (2000)
Tom XIII – Niebezpieczny ratunek (The Dangerous Rescue) (2001)
Tom XIV – Związki, które łączą (The Ties That Bind) (2001)
Tom XV - Śmierć Nadziei (The Death of Hope) (2001)
Tom XVI - (The Call to Vengeance) (2001)
Tom XVII - Jedeyny świadek (The Only Witness) (2002)
Tom XVIII - Wewnętrzne Zagrożenie (The Threat Within) (2002)

Trylogia Hana Solo (Han Solo Trilogy) (1997-1998)

Tom I - Rajska pułapka (The Paradise Snare) (1997)
Tom II - Gambit Huttów (The Hutt Gambit) (1997)
Tom III - Świt Rebelii (Rebel Dawn) (1998)

Trylogia Kryzys Czarnej Floty (Black Fleet Crisis) (1996)

Tom I - Przed Burzą (Before The Storm)
Tom II - Tarcza Kłamstw (Shield of Lies)
Tom III - Próba Tyrana (Tyrant's Test)

Trylogia Koreliańska (Corellian Trilogy) (1995)

Tom I - Zasadzka na Korelii (Ambush at Corellia)
Tom II - Napaść na Selonii (Assault at Selonia)
Tom III - Zwycięstwo na Centerpoint (Showdown at Centerpoint)

Dylogia Ręka Thrawna (Thrawn's Hand) (1997-1998)

Tom I - Widmo przeszłości (Specter of the Past)
Tom II - Wizja przyszłości (Vision of the Future)

[edytuj] Komiksy

Mroczne Imperium (Dark Empire) 1-3 (TM-Semic 1997)
Mroczne Imperium II (Dark Empire II) 1-3 (polska numeracja jako 4-6; TM-Semic 1997)
Gwiezdne Wojny - komiks (miesięcznik, kompilacje po kilka komiksów) 1-5/1999, 1-6/2000 (Egmont)
Mroczne Widmo (The Phantom Menace) (Egmont 1999)
Opowieści Jedi (Tales of the Jedi) (Egmont):

Złoty wiek Sith (Golden Age of the Sith) 1-2 (Egmont 2000)
Upadek Imperium Sith (The Fall of the Sith Empire) (Egmont)

Atak Klonów (Attack of the Clones) (Egmont 2002)
Trylogia Thrawna (Thrawn Trilogy) (Amber):

Dziedzic Imperium (Heir to the Empire) (Amber)
Ciemna Strona Mocy (Dark Force Rising) (Amber)
Ostatni Rozkaz (The Last Command) (Amber)

Karmazynowe Imperium (Crimson Empire) (Egmont)
Karmazynowe Impeium II: Rada w krwi (Crimson Empire II: Council of Blood) (Egmont)
Jango Fett (Amber)
Zam Wesell (Amber 2002)
Republika (Republic) 67 (Mandragora 2005)
Obsesja (Obsession) 1-5 (Mandragora 2005)
"Generał" Skywalker (Empire #27: "General" Skywalker) 1-2 (Mandragora 2006)

[edytuj] Gry komputerowe

Ujęcie z gry Star Wars: Lethal Alliance

Battle for Naboo
Battlefront
Battlefront 2
Bounty Hunter
Dark Forces
Dark Forces II: Jedi Knight
Empire at War
Empire at War: Forces of Corruption
Episode I Racer
Force Commander
Galactic Battlegrounds
Galactic Battlegrounds: Clone Campaings
Galaxies
Galaxies: Jump To Lightspeed
Galaxies: Rage Of Wookies
Jedi Knight: Mysteries of the Sith (rozwinięcie DF2: Jedi Knight)
Jedi Knight II: Jedi Outcast
Jedi Knight: Jedi Academy (następca JK2)
Knights of the Old Republic
Knights of the Old Republic II: The Sith Lords
Lego Star Wars
Lego Star Wars II: The Original Trilogy
Rebellion
Republic Commando
Rogue Squadron
Rogue Squadron 2
Rogue Squadron 3
Shadows of the Empire
Star Wars Chess
Super Star Wars
TIE Fighter
TIE Fighter: Defender of the Empire
X-Wing
X-Wing: B-Wing
X-Wing: Imperial Pursuit
X-Wing Alliance
X-Wing vs TIE Fighter
X-Wing vs TIE Fighter: Balance of Power
Yoda Stories

Gry nieoficjalne, stworzone przez fanów:

Star Wars Combine
Galaxy
SWMUD (MUD)
XvT Lite

[edytuj] Postaci

[edytuj] Główne

[edytuj] Drugoplanowe

[edytuj] Frakcje

[edytuj] Fani

Fandom Star Wars w Polsce (spotkania fanów, fankluby):

[edytuj] Zobacz też

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
z Gwiezdnych wojen

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Gwiezdne wojny

[edytuj] Linki zewnętrzne

Źródło: "http://pl.wikipedia.org../../../g/w/i/Gwiezdne_wojny.html"

Kategorie: Fantastyczne światy • Filmy fantastycznonaukowe • Gwiezdne wojny