Jodła pospolita

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Jodła pospolita

Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	nagonasienne
Podgromada	nagonasienne drobnolistne
Klasa	iglaste
Podklasa	Pinidae
Rząd	sosnowce
Podrząd	Pinineae
Rodzina	sosnowate
Podrodzina	Abietoideae
Rodzaj	jodła
Gatunek	jodła pospolita
Nazwa systematyczna
Abies alba Mill. 1768

Jodła pospolita, jodła biała (Abies alba Mill. Gard.Dict.ed.VIII.n.1 1768, Abies pectinata (Lam.)DC.) - gatunek drzew z rodziny sosnowatych. Jodła pospolita występuje w stanie dzikim w górach środkowej i południowej Europy. Nie rośnie w Skandynawii, Anglii i na Półwyspie Iberyjskim (z wyjątkiem Pirenejów). W Polsce przebiega naturalna granica jej północnego zasięgu, wzdłuż linii wyznaczonej przez Nową Sól, Ostrów Wlkp., Łódź, Lublin i Zamość. W kraju najładniejsze bory jodłowe mamy w Górach Swiętokrzyskich (Puszcza jodłowa) i Karpatach, m.in. na Babiej Górze. U nas w Tatrach dorasta do 1400 m n.p.m., natomiast do 2000 w Alpach i Pirenejach.

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój: Drzewo w naszych warunkach osiągające do 50 m, pierśnica do 1,5 m, korona wąska, dość luźno ugałęziona, na szczycie tworzy się tzw. "bocianie gniazdo".
Pień: Prosta strzała, łatwo oczyszczająca się z bocznych gałęzi. Młoda kora cienka, jasnopopielata z pęcherzykami żywicy, stara wąsko spękana na tarczkowate płytki.
Drewno: Lekkie, miękkie, łatwo łupliwe.
Pąki: Pąki suche (nieożywicowane, bardzo charakterystyczna cecha), nieduże o czerwonawobrązowej barwie, u nasady białawe. Łuski jajowate, niewielkie.

Liście: Na gałązce osadzone spiralnie, zebrane w boczne, dwustronne grzebienie. Igły ok. 25 mm długości, tępo zaokrąglone na końcach. Górna strona ciemnozielona, błyszcząca, z wgłębieniem pośrodku, na spodzie dwa białe, woskowe paski. Na pędach generatywnych są sztywniej, bardziej nastroszone, o zaostrzonych końcach.
Kwiaty: Kwiaty męskie z żółtymi pylnikami, zebranymi w jajowate kotki wyrastające pojedynczo w kątach igieł, na ubiegłorocznych gałązkach. Kwiaty żeńskie zebrane w wielołuskowe, wyprostowane. Roślina kwitnie od kwietnia do maja.
Szyszki: Zielone szyszki, kształtu walcowatego, ok. 15 cm długości i średnicy 3-5 cm, stojące na gałęzi. W czasie dojrzewania przybierają barwę brązowawą.Gdy dojrzeją rozpadają się, zostaje tylko oś szyszki. Łuski wspierające dłuższe od nasiennych, wystające i odgięte (cecha charakterystyczna dla sekcji). Nasiona trójkątnojajowate, żółtawe, z szerokim, purpurowo-żółtym skrzydełkiem. Zawierają płynną żywicę o przyjemnym zapachu.
Biotop: Drzewo cieniolubne, szczególnie młode egzemplarze (cienka kora), o dużych wymaganiach wilgotnościowych, zarówno co do powietrza, jak i gleby. Lubi gleby świeże, głębokie. Bardzo wrażliwa na zanieczyszczenie powietrza. Wrażliwa na niskie temperatury (u nas częstokroć przemarza na stanowiskach naturalnych). Tworzy drzewostany lite lub mieszane z bukiem, rzadziej z sosną lub świerkiem.

[edytuj] Zastosowanie

Drewno wykorzystywane głównie w przemyśle budowlanym i celulozowo-papierniczym.
Surowiec zielarski - Jednoroczne gałązki (cetyna jodłowa) zbierane jesienią lub zimą - Turio Abietis, liście - Folium Abiestis, żywica - Resina Abiestis.
- Surowce służą do otrzymywania olejku eterycznego, który pozyskuje się przez destylację z parą wodną. W jego skład wchodzi kadynen, flawanol - taksyfolina, węglowodór seskwiterpenowy, pinen i limonen.
- Stosowany jest do nacierań przy bólach reumatycznych, do kąpieli wzmacniających. Wykrztuśne działanie olejku wykorzystywane jest przy inhalacjach w stanach zapalnych gardła i oskrzeli.
Szyszki dostarczają olejku wykorzystywanego w perfumerii.

[edytuj] Ciekawostki

Jodła biała często atakowana jest przez mszyce (Adelges nordmannianae), z których spadzi pszczoły wytwarzają jeden z najbardziej cenionych "czarnych" miodów spadziowych.

Prawdopodobnie największym okazem jodły pospolitej była "Gruba Jodła" rosnąca na północnych stokach Babiej Góry.