Wikipedysta:Władysław Goliński/Brudnopis/archiwum4
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Damno (grodzisko)
[edytuj] Żoruchowo (grodzisko)
Grodzisko w Żoruchowie zlokalizowane jest na zachód od wsi Żoruchowo, niedaleko wsi Łękwica, (pow. Słupsk), w miejscu, gdzie w czasie istnienia grodu był brzeg morza. Powstanie grodziska datowane jest na epokę brązu i wiązane z kulturą łużycką.
Grodzisko powstało na wysokiej skarpie, w miejscu gdzie łaczyły się dwa potoki, co ułatwiało obronę grodu. Od strony wschodniej znajduje się niewysoki, o stromych zboczach wał, odcina on dostęp do majdanu grodziska. Do podnóża wewnętrznego i zewnętrznego zbocza wału przylegają obecnie dwie suche fosy. Przy czym fosa wewnętrzna zamknięta jest od N i S, zewnętrzna zaś tylko od S, nie łącząc się ze stokami wzniesienia. Skraj majdanu otoczony jest niewielką fałdą ziemną. Do fosy wewnętrznej, od strony majdanu, przylega dość szeroki nasyp ziemny. Fosy powstały zapewne ze strumieni niosących wody roztapiającego się tu lodowca.
Wymiary: Podstawa obiektu - ok. 42 ´ 102 m (3095 m2), powierzchnia majdanu 36 ´ 72 m (2506 m2), powierzchnia zajęta przez obwałowania — 589 m2, wysokość grodziska w stosunku do podstawy wzniesienia- do 12 m, wysokość wału w stosunku do powierzchni majdanu- 0 do +1,5 m, wysokość wału w stosunku do dna fosy- a) wewnętrznej do 2,5 m, b) zewnętrznej do 4,0 m, wysokość fałdy ziemnej — do 0,5 m, szerokość fosy — a) wewnętrznej do 6,0 m, b) zewnętrznej do 9,0 m.
Dotychczasowe wyniki badań w Żoruchowie wyróżniły ceramikę łużycką. Znaleziono ślady świadczące też o użytkowaniu grodziska przez późniejsze kultury archeologiczne.
Nie wiadomo dokładnie kiedy grodzisko przestało być zamieszkiwane przez swoich pierwszych mieszkańców. Mógł mieć tu swój udział lud koczowniczy, Scytowie. Inną przyczyną może być ekspansja ludności kultury pomorskiej, która w IV w. p.n.e. opanowała terytorium kultury łużyckiej. Ze względu jednak na miejsce położenia Żoruchowa, tam, gdzie wówczas był brzeg morski, wpływ kultury pomorskiej na opuszczenie grodziska wydaje się bardziej prawdopodobny.
To bardzo ciekawy obiekt. Chętnie był odwiedzny np.: przez wycieczki szkolne, gdy jeszcze była tu administracja niemiecka. Dzisiaj wycieczka na to grodzisko to duże przeżycie, głównie na istnienie wkoło strumyków płynących na dnie wielkich wąwozów.
[edytuj] Bibliografia
1. Olczak Jerzy i Siuchniński Kazimierz; "SPRAWOZDANIE Z BADAŃ WERYFIKACYJNYCH GRODZISK PRZEPROWADZONYCH NA TERENIE POWIATU SŁUPSKIEGO", Koszalińskie Zeszyty Muzealne, t. 2, 1972. 2. Lachowicz F.,Olczak J.,Siuchniński K.;"Osadnictwo wczesnośredniowieczne na Pobrzeżu i Pojezierzu Wschodniopomorskim. Wybrane obszary próbne." Katalog, Poznań 1977. 3. Witt Walter; "Die Burgwälle des Stolper Landes", Stolp, 1934
[edytuj] Nazwa Kulm
Nazwy miejsc wyróżniających się z otaczającego krajobrazu posiadają od niepamiętnych czasów swoje nazwy. Nadwiślańskie wzgórze koło dzisiejszego miasta Chełmno miało taką starożytną nazwę- Kulm. Słowo „Kulm” nie jest brane z języka niemieckiego lecz starogermańskiego; naukowcy z Roskilde (zajmujący się na co dzień oznakowaniem i nazewnictwem starych dróg wodnych), a konkretnie Anton Englert, archeolog VIKINGESKIBS MUSEET z Roskilde mówi, że nazwa "Kulm" wywodzi się jeszcze z czasów (IX-XIIw.), kiedy to często odwiedzali południowe wybrzeże Bałtyku skandynawscy (czytaj: duńscy) żeglarze i kupcy. Dotyczy to podobnych słów określających nazwy wzniesień jak Gollen, Revekol (Rowokół), Gellen (południowa część dla Hiddensee) i Kullen (szwedzki cypel północnego Øresunds). Staronordyckie „kúla” oznacza „wzgórze” lub wyróżniające się wzniesienie zauważalne na pozostałej części równiny. To znaczenie odpowiada również rozumieniu znanego dzieła Olsloer Skisprungberg Holmenkollen:
Podróże Wikingów sięgały dowodnie do starego portu pruskiego Truso.[1] oraz prowadziły w górę Wisły. Obecność przybyszów z północy jest wszak dostatecznie szeroko zaznaczona zabytkami z dzisiejszych badań archeologicznych w okolicy starego Chełmna. Wynika z powyższego, że skandynawscy żeglarze Germanie dali nazwę miejsca.
Patrz: http://www.allianz.pl/x_main.php?id_kategorii=669
Dwa miasta mają tu w ziemi chełmińskiej podobne nazwy. Chodzi o Chełmno i Chełmżę, (niem. Kulm Kulmsee). To podobieństwo nazwy dla Chełmży wynika z istnienia przejezdnej kiedyś drogi wodnej od Chełmna przez rzekę Browina aż do grodu nad jeziorem (niem. See), aż do Chełmży (Kulmsee).
Ksiądz Stanisław Kujot zapisał że: [...]...Lud okoliczny przerobił nazwę Culmsee na Chełmżę...[...][2]. Zastanawiająca jest ta zbieżność również polskich nazw, bo przecież podobnie po polsku brzmi przeróbka Culm na "Chełmno". Trzeba zatem pogodzić się z dwoma podobnymi nazwami, wszak to ziemia chełmińska.
Chełmno już od wczesnego średniowiecza było grodem, leżącym na prastarej drodze łączącej grody kultury łużyckiej, drodze, która ma co najmniej 2500lat. Zaistnienie chęci budowy katedry w tym miejscu potwierdzone odkryciem pozostałości bazyliki romańskiej z XI wieku mówi o specjalnej ważności miejsca w okresie wczesnochrześcijańskim. Grodzisko kultury łużyckiej, potem zasiedlenie tego miejsca przez Słowian istniejące tu cmentarzyska w pobliskim Kałdusie dają potwierdzenie na strategiczny punkt w starożytności. W XI-XII w. Chełmno pełniło funkcję grodu kasztelańskiego. Miasto to w 1228 Zakon Krzyżacki wybrał na stolicę ziemi chełmińskiej, w latach 1230-1250 było głównym miastem zakonu i siedzibą I Komturii), a 1236-1251 siedzibą diecezji chełmińskiej. 28 XII 1233 roku otrzymało prawa miejskie (odnowione po pożarze w 1251), które stały się wzorem dla lokacji około 200 miast wschodniopomorskich i mazowieckich. W tym czasie miasto nosiło także niemiecką nazwę Kulm (łac. Culm). Odtąd rozpoczął się największy rozwój miasta, które "wstąpiło" do Hanzy, jednak nie zyskało tak dużego znaczenia jak Toruń. Od 1466 na mocy pokoju toruńskiego miasto pozostało w granicach Prus Królewskich. Od 1473 i ponownie, reaktywowane po upadku, od 1692, działała tutaj Akademia Chełmińska, szkoła średnia, która współpracowała z Akademią Krakowską. W XVIII wieku Chełmno podupadło, w 1772 dostało się do zaboru pruskiego. Od 1806 w Księstwie Warszawskim, 1815 w Prusach (Wlk. Ks. Poznańskie), 1817 w Prusach Zach.
[edytuj] Osadnictwo grodowe powiatu słupskiego
Osadnictwo grodowe powiatu słupskiego - Powstanie pierwszej z dwu grup grodzisk datowane jest na epokę brązu i wiązane z kulturą łużycką. Powstanie drugiej grupy grodzisk datuje się na okres czasu od VII-XIIw. i przypisuje się powstanie tych budowli Słowianom. Pewna grupa grodzisk kultury łużyckiej została przejęta wtórnie do swoich potrzeb przez Słowian. (Ludność kultury łużyckiej opuściła wcześniej grody ok. V-IVw.p.n.e.)
Niektóre grody kultury łużyckiej stały rzędem na skraju znajdującego się tam wówczas brzegu morskiego. (Patrz też: Gałęzinowo (grodzisko))
Mapka przedstawiająca osadnictwo słowiańskie jasno ukazuje okazałą zabudowę a wykopaliska mówią o dużej sile społeczności, która się tu właśnie osiedliła tworząc mocny organizm (patrz: Gardna Wielka). Porównywalną doskonałość osiągnęło bodaj państwo Rugian, ze stolicą w Arkonie, świadczą o tym dokonywane współcześnie dokonywane w powiecie słupskim m.in. wykopaliska wraków łodzi.
Dawna pogoda
Badania naukowe obok istniejących "sprawozdań" z dawnych podróży opierają się na pomiarach odkładania się popiołów pochodzących z górnych warstw atmosfery ziemskiej a pochodzących z erupcji wulkanów. Popioły te opadały na lodowiec a na dnie oceanu znalazły się z topniejących w nim wędrujących gór lodowych.
Przed rokiem 3000 p.n.e. cały REJON ATLANTYKU PÓŁNOCNEGO podlegał silnej tendencji wzrostu temperatur znanej jako okres optimum klimatycznego. Były to czasy ciepłej, wilgotnej pogody, kiedy granica lasu przesuwała się daleko na północ, na bezdrzewne obecnie pustkowia tundrowe Arktyki, a lód z całej powierzchni Morza Arktycznego znikał w ciągu lata. Od około roku 3000 p.n.e. aż do początków ery chrześcijańskiej pogoda na ogół psuła się nieustannie i wydaje się, że około 500 roku p.n.e. (przyjmuje się upadek grodów kultury łużyckiej właśnie w tym okresie) nastąpiło nagłe i gwałtowne pogorszenie się warunków, które musiało być niemal katastrofalne w skutkach. Kiedy w 330 roku p.n.e. Pyteasz wypłynął swym statkiem na północ, arktyczny lód pakowy sięgał znacznie dalej na południe niż obecnie; nie ma więc nic dziwnego w jego doniesieniach o napotkaniu polarnego paku ledwie o dzień drogi na północ od Islandii. Warunki klimatyczne były nadal bardzo złe aż do V wieku n.e. i znamionowały je poważne zakłócenia cykloniczne oraz chłodna, wilgotna pogoda, co odstręczało od dalekich wypraw pełnomorskich w ciągu tych stuleci. Jednakże w V wieku długotrwała zmiana na niekorzyść zakończyła się i nastąpiła poprawa klimatu. Z początkiem IX wieku stała się ona tak znaczna, że na północnych morzach znów było bardzo mało lodu dryfowego. Obok znacznego ocieplenia klimat był również suchszy; burze cykloniczne stały się rzadsze i nastąpiło kurczenie się pokrywy lodowcowej w Islandii, Grenlandii oraz na Kanadyjskich Wyspach Arktycznych. Znowu na Morzu Arktycznym było zapewne mało wiecznego lodu, co umożliwiało podróże badawcze (lub przypadkowe) na daleką północ, dając podstawy do uporczywego mniemania w wiekach późniejszych, że istnieje możliwość przepłynięcia wolnego od lodu Morza Arktycznego do krainy Kataj, Chiny i na Wschód. Przekonanie o tym przyświecało wielu badaczom Arktyki, włącznie z Henrym Hudsonem, i zostało porzucone dopiero po niepowodzeniu ekspedycji Hayesa w roku 1861. Ten długotrwały okres warunków sprzyjających nadal powodował ogólne polepszanie się klimatu północy aż do osiągnięcia optimum z początkiem XI stulecia. Okres ten otrzymał nazwę małego optimum klimatycznego i trwał do początków XIII wieku. Charakterystykę tego okresu przedstawił w 1961 roku w Rzymie na sympozjum UNESCO poświęconym zmianom klimatu angielski meteorolog H.H.Lamb: [...]„Arktyczny lód pakowy stopniał do tego stopnia, że lód dryfowy na wodach w okolicy Islandii i Grenlandii na południe od 70° szerokości północnej pojawiał się w latach osiemsetnych i dziewięćsetnych bardzo rzadko i w ogóle był zjawiskiem nieznanym w latach 1020-1200, po którym to czasie nastąpił nagły wzrost częstotliwości jego występowania... Średnie roczne temperatur ( w południowej Grenlandii) były wyższe od 2 do 4 stopni Celsjusza w porównaniu z obecnymi. Wydaje się możliwe, że i temperatury północnych krańców Atlantyku były odpowiednio wyższe."[...]
Za podstawę do tego opracowania przyjęto dokonane przez Jerzego Olczaka i Kazimierza Siuchnińskiego SPRAWOZDANIE Z BADAŃ WERYFIKACYJNYCH GRODZISK PRZEPROWADZONYCH NA TERENIE POWIATU SŁUPSKIEGO. (jesień 1968- 1970).
Uwaga do mapki.
Mapka nie była w takiej formie dotąd publikowana. Stanowi ona jednak zbiór danych pochodzących z następujących opracowań (wymieniono tylko główne):
- Ryc. 1 w: Jerzy Olczak i Kazimierz Siuchniński SPRAWOZDANIE Z BADAŃ WERYFIKACYJNYCH GRODZISK PRZEPROWADZONYCH NA TERENIE POWIATU SŁUPSKIEGO. (jesień 1968- 1970), UAM Poznań
- Otto Lienau; Die Bootsfunde von Danzig- Ohra aus der Wikingerzeit, Danzig 1934
- Franciszek Lachowicz, Jerzy Olczak, Kazimierz Siuchniński; OSADNICTWO WCZESNOŚREDNIOWIECZNE NA POBRZEŻU I POJEZIERZU WSCHODNIOPOMORSKIM, UAM Poznań, 1977.
Prezentowane mapy opierają się na mapkach z ww. opracowania i obejmują Pomorze Środkowe w granicach administracyjnych województwa koszalińskiego z okresu czasu, kiedy dokonywano badań i kiedy opracowano sprawozdanie. Nie jest to (taki podział administracyjny) jednak tak ważną sprawą bo analizy zasiedleń trzeba i tak dokonać ponad wszelkimi podziałami administracyjnymi dokonanymi ostatnio, w czasach nowożytnych. Istotna różnica, jeśli chodzi o rozległość terytorialną powiatu słupskiego, ma przyporządkowanie gminy Kępice a to z powodu występujących tam kilku ważnych zabytków archeologicznych- tu nieuwzględnionych. Kiedyś gmina ta nie wchodziła do powiatu słupskiego, a więc na poniższych mapach nie występują wymienione zabytki w obszarze powiatu słupskiego bo były one wówczas poza jego granicami. Dokonane korekty śródlądowych zbiorników wodnych są oddzielnie opisane przy mapach.
[edytuj] Grodziska
Każde grodzisko będzie określone przez:
- Nr określający grodzisko lub osadę (wg mapy)
- Nazwa miejsca- miejscowości, przy której występuje to grodzisko lub osada
- Stwierdzenie warstwy kulturowej i mat. archeologicznego
- Chronologia
- Uwagi szczególne
1; Gałęzinowo- wyżynne, cyplowe z wałem zaporowym (poprzecznym); tak, stwierdzono; kultura łużycka; wyłącznie mat. „łużycki”
2; Żoruchowo- grodzisko wyżynne, cyplowe z nieznacznie wypukłym majdanem i wałem zaporowym (poprzecznym); tak, stwierdzono; kultura łużycka(?); część naczyń ze starszych badań ma nieustaloną chronologię
3; Damno- grodzisko wyżynne, podkowiaste z wklęsłym majdanem; tak, stwierdzono; VIII/ IX- X wiek; pochodzą. stąd ułamki naczyń glinianych kultury łużyckiej i z okresu nowożytnego
4; Gać- grodzisko wyżynne typu pierścieniowatego w kształcie nieregularnego owalu z wklęsłym majdanem; tak, stwierdzono; VIII- X wiek
5; Głobino- grodzisko nizinne, prawie całkowicie zniwelowane, niewiadomego typu. Zachował się jedynie niewielki fragment wału; tak, stwierdzono; IX- X wiek
6; Kczewo- grodzisko nizinne typu pierścieniowatego w kształcie nieregularnego owalu z wklęsłym majdanem; tak, stwierdzono; VII- IX wiek
7; Kończewo- grodzisko nizinne, stożkowate, otoczone suchą (obecnie) fosą i niską fałdą ziemną (wałem?); tak, stwierdzono; Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
8; Krępa Słupska- grodzisko nizinne, niewiadomego typu. Zachował się łukowaty fragment wysokiego i szerokiego wału; tak, stwierdzono; IX wiek
9; Podole Małe- grodzisko nizinne, znacznie zniwelowane, niewiadomego typu. Zachował się jedynie fragment wału o stromym stoku zewnętrznym; tak, stwierdzono, VII / VIII- IX wiek
10; Podole Wielkie- grodzisko wyżynne, podkowiaste z wklęsłym majdanem. tak, stwierdzono; VIII / IX- X wiek
11; Potęgowo- grodzisko wyżynne, typu pierścieniowatego z wklęsłym majdanem; tak, stwierdzono; VIII / IX- X/ XI wiek; pochodzą stąd ułamki naczyń glinianych kultury łużyckiej (?)i z okresu późnośredniowiecznego.
12; Równo- grodzisko wyżynne, cyplowe w kształcie nieregularnego owalu z nieznacznie wypukłym majdanem oraz szerokim i wysokim wałem zaporowym (poprzecznym); tak, stwierdzono; Okres wczesnośredniowieczny; na grodzisku wystąpiły warstwy kulturowe wyłącznie z ceramiką „łużycką".
13; Rumsko- grodzisko wyżynne, dwuczłonowe, cyplowe. Człon I — pierścieniowaty, człon II — z wałem zaporowym; tak, stwierdzono; IX wiek
14; Runowo- grodzisko wyżynne, cyplowe, typu pierścieniowatego z wklęsłym majdanem; tak, stwierdzono; X- XII wiek; z grodziska pochodzą ułamki naczyń glinianych kultury łużyckiej.
15; Siodłonie- grodzisko wyżynne, podkowiaste z nieznacznie wypukłym majdanem; tak, stwierdzono; Okres wczesnośredniowieczny
16; Siodłonie- grodzisko wyżynne, typu pierścieniowatego z wypukłym majdanem; tak, stwierdzono; Okres wczesnośredniowieczny; Ponadto z grodziska pochodzi 1 ułamek naczynia glinianego kultury łużyckiej (?).
17; Słupsk- grodzisko nizinne, zniwelowane w partiachgórnych i zabudowane (kościół), pierwotnie zapewne pierścieniowate; tak, stwierdzono; IX- XIII (?) wiek; Obiekt nie był objęty badaniami weryfikacyjnymi — ograniczono się jedynie do autopsji. Badania wykopaliskowe prowadził tu M. Sikora w latach 1966 — 1967.
18; Smołdzino- grodzisko wyżynne, typu pierścieniowatego z wypukłym majdanem; tak, stwierdzono; X- XII wiek
19; Sycewice- grodzisko wyżynne, typu pierścieniowatego z wklęsłym majdanem; tak, stwierdzono; IX- X wiek
20; Wiatrowo- grodzisko wyżynne, dwuczłonowe, usytuowane na cyplu. Każdy człon otoczony łukowatym wałem; tak, stwierdzono; VIII / IX- IX wiek.
DOMNIEMANE GRODZISKA WCZESNOŚREDNIOWIECZNE
21; Zagórzyca- Domniemane grodzisko nizinne, niewiadomego typu. Całkowita niwelacja umocnień obronnych uniemożliwia rekonstrukcję pierwotnego kształtu i wielkości obiektu; tak, stwierdzono; Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny; Ponadto pochodzą stąd — 1 ułamek naczynia glinianego o nieokreślonej chronologii i ceramika nowożytna.
DOMNIEMANE GRODZISKA PÓŹNOŚREDNIOWIECZNE
22; Bięcino- znacznie zniwelowane domniemane grodziskonizinne niewiadomego typu; tak, stwierdzono; Okres późnośredniowieczny; Ponadto pochodzą stąd nieckowate żarna kamienne (kultura łużycka?) i ułamki nowożytnych naczyń glinianych.
23; Smołdzino- domniemane grodzisko wyżynne, zapewne typu pierścieniowego z wypukłym majdanem; tak, stwierdzono; Okres późnośredniowieczny; Ponadto pochodzą stąd różnorodne materiały nowożytne.
STANOWISKA SKREŚLONE Z REJESTRU GRODZISK
(zweryfikowane jako osady,, domniemane osady i stanowiska nieokreślone)
24. Dobieszewo, stan. 1. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny. Uwaga: W archiwum Muzeum Narodowego w Szczecinie odnotowano chronologię późnośredniowieczną. Grody kultury łużyckiej na Pomorzu.
25. Gardna Wielka, stan. 1. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny, późnośredniowieczny i nowożytny.
26 Machowino, stan. 11. Osada. Chronologia: Okres późnośredniowieczny i nowożytny.
27 Mirocin, stan. 1. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
28 Wolinia, stan. 5. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny (?), późnośredniowieczny i nowożytny.
29 Żelazo, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i nowożytny. STANOWISKA SKREŚLONE Z REJESTRU GRODZISK (zweryfikowane jako kurhany?)
30 Dargoleza, stan. 2. Dwa, usytuowane obok siebie koliste nasypy ziemne (kurhany?). Bez materiału zabytkowego. Chronologia: ?
Uwaga: W archiwum Muzeum Narodowego w Szczecinie kurhany (?) te błędnie są lokalizowane w obrębie grun-tów wsi Pobłocie. Poblocie, zob. Dargoleza, stan. 2. STANOWISKA SKREŚLONE Z REJESTRU GRODZISK (bez śladów osadnictwa)
31) Dąbrówno — wybierzysko piasku i żwiru z dużą ilością kamieni polnych, usytuowane na skraju płaskiego, miejscami pofałdowanego terenu.
32 Gać, stan. 3. Na terenie zabudowań gospodarczych usytuowanych w części szczytowej północnego zbocza wyniesienia terenowego.
33 Karzniczka, stan. 3. Płaski teren kształtu owalnego, otoczony dokoła nowożytnym, głębokim rowem z beto-nowymi ścianami, wypełnionym wodą.
34 Mikorowo- obiekt bez uzasadnienia wprowadzony został do archiwalnego rejestru grodzisk. Jedynie na pod-stawie lakonicznej informacji miejscowego nauczyciela o istnieniu w Mikorowie bliżej nieokreślonych okopów (,,Schanzen").
35 Modła- nieznaczne wyniesienie terenowe kształtu owalnego, o lekko wypukłej powierzchni i łagodnych zbo-czach.
36 Smołdzino- na terenie lasu sosnowego, dwie długie, naturalne fałdy ziemne.
37 Warcimino- nieznacznie wypukłe wyniesienie terenowe, Ograniczone od północy i południa głębokimi jarami.
38 Wytowno, stan. 5. Płaski, w znacznej części zabudowany teren, otoczony z trzech stron szerokim i głębokim rowem, częściowo wypełnionym wodą.
39 Zagórzyca, stan. 5. Wydłużone wzniesienie o dość łagodnych stokach i wypukłej powierzchni. Północno- za-chodnią część wzniesienia zajmuje cmentarz, wschodnią zaś kościół.
40 Żelki- pasmo dość wysokich wzniesień o stromych stokach i wypukłych powierzchniach. Częściowo porośnię-te lasem, częściowo pastwisko.
NOWO ODKRYTE STANOWISKA „OTWARTE"
41 Będziechowo, stan. 17. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?), pomorska (?) oraz okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
42 Będziechowo, stan. 18. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
43 Będziechowo, stan. 19. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
44 Bięcino, stan. 6. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wpływów rzymskich (?) i okres wczesnośredniowieczny.
45 Bięcino, stan 7. Osada ? Chronologia: Kultura łużycka(?) pomorska(?) oraz okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
46 Bięcino, stan. 8. Osada? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
47 Damno, stan. 10. Osada? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres wczesnośredniowieczny.
48 Damno, stan. 11. Osada? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?).
49 Damno, stan. 12. Osada? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
50 Darżyno, stan. 2. Rodzaj stanowiska:-? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
51 Dobieszewo, stan. 2. Osada Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
52 Dobieszewo, stan. 3. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
53 Dobieszewo, stan. 4. Osada? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres wczesnośredniowieczny.
54 Gać, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) i okres wczesnośredniowieczny,
55 Gać, stan. 8. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) okres lateńsko-rzymski (?) i późnośredniowieczny.
56 Gać, stan. 9. Osada? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
57 Gać. stan. 10. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
58 Gać, stan. 11. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i nowożytny.
59 Gać, stan. 12. Osada? Chronologia: Okres późnolateński, wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
60 Gać, stan. 13. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
61 Gać, stan. 14. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) i okres wczesnośredniowieczny.
62 Gardna Mała, stan. 1. Osada. Chronologia: ? i XII—XIV wiek.
63 Gardna Mała, stan. 2. Osada. Chronologia: XII—XIV wiek.
64 Gardna Mała, stan. 3. Osada. Chronologia: Kultura pomorska (?) i XIII—XIV wiek.
65 Gardna Wielka, stan. 2. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny (?) i późnośredniowieczny.
66 Gardna Wielka, stan. 3. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: XII—XIV wiek.
67 Gardna Wielka, stan. 4. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? i XII—XIV .wiek
68 Gardna Wielka, stan. 5. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: XII—XIV wiek.
69 Głobino, stan. 4. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ?
70 Głobino, stan. 5. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
71 Głobino, stan. 6. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
72 Głobino, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura pomorska (?) oraz okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
73 Głobino, stan. 8. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
74 Kończewo, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? i kultura łużycka (?)
75 Lękwica, stan. 3. Osada. Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i VIII—IX wiek.
76 Lękwica, stan. 4. Osada ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres wczesnośredniowieczny.
77 Łosino, stan. 2. Osada. Chronologia: VIII—IX wiek.
78 Łosino, stan. 4. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres wczesnośredniowieczny.
79 Łosino, stan. 5. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
80 Łosino, stan. 6. Osada ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres wczesnośredniowieczny.
81 Łosino, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
82 Mikorowo, stan. 8. Osada. Chronologia: IX—XI wiek i okres późnośredniowieczny.
83 Mikorowo, stan. 9. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
84 Mikorowo, stan. 10. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wpływów rzymskich (?) i wczesnośredniowieczny.
85 Paprzyce, stan. 1. Osada? Chronologia: Kultura pomorska (?) i okres wpływów rzymskich.
86 Paprzyce, stan. 2. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
87 Paprzyce, stan. 3. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny ?
88 Paprzyce, stan. 4. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? oraz okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
89 Paprzyce, stan. 5. Osada. Chronologia: Okres wpływów rzymskich (?) i IX—XI wiek.
90 Paprzyce, stan. 6. Osada. Chronologia: Okres wpływów rzymskich (?) i VII—IX wiek.
91 Paprzyce, stan. 7. Osada. Chronologia: ? i IX—XI wiek.
92 Podole Małe, stan. 2a. Osada ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
93 Podole Małe, stan. 11. Osada ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
94 Podole Wielkie, stan. 8a. Osada przygrodowa. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
95 Podole Wielkie, stan. 15. Rodzaj stanowiska: ? . Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
96 Podole Wielkie, stan. 16. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.-
97 Podole Wielkie, stan. 17: Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
98 Podole Wielkie, stan. 18. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
99 Podole Wielkie, stan. 19. Osada ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
100 Potęgowo, stan. la Osada. Chronologia: IX wiek.
101 Potęgowo, stan. 4. Rodzaj stanowiska:? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
102 Potęgowo, stan. 5. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i. okres wczesnośredniowieczny.
103 Potęgowo, stan. 6. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny. .
104 Równo, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?)..
105 Równo, stan. 8. Osada. Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i IX—X/XI wiek.
106 Równo, stan. 9. Osada? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
107 Równo, stan. 10. Osada? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
108 Równo, stan. 11. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
109 Równo, stan. 12. Rodzaj stanowiska: ?. Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?).
110 Równo, stan. 13. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny?
111 Równo, stan. 14. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres wczesnośredniowieczny.
112 Równo, stan. 15. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
113 Runowo, stan. 4a. Osada. Chronologia: Kultura łużycka i okres wczesnośredniowieczny.
114 Runowo, stan. 9. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny ?
115 Runowo, stan. 10. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
116 Runowo, stan. 11. Osada. Chronologia: XII— XIV wiek.
117 Runowo, stan. 12. Osada? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
118 Siodłonie, stan'. 9. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ?
119 Siodłonie, stan. 11. Rodzaj stanowiska:? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
120 Siodłonie, stan. 12. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
121 Siodłonie, stan. 13. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny (?) i późnośredniowieczny.
122 Siodłonie, stan. 14. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka. (?) i okres wczesnośredniowieczny.
123 Siodłonie, stan. 15. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ?
124 Siodłonie, stan. 16. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?).
125 Stowięcino, stan. 4. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
126 Sycewice, stan. 4. Osada. Chronologia: XI—XII/XIII wiek.
127 Sycewice, stan. 5. Osada ? Chronologia: Kultura łużycka (?) i okres wczesnośredniowieczny.
128 Sycewice, stan. 6. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ?
129 Sycewice, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) i pomorska (?) i okres późnośredniowieczny.
130 Sciegnica, stan. 6. Osada ? Chronologia: ?
131 Sciegnica, stan. 7. Osada. Chronologia: Okres wpływów rzymskich (?) i X—XI wiek.
132 Sciegnica, stan. 8. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? i okres wczesnośredniowieczny.
133 Sciegnica, stan. 9. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wpływów rzymskich (?) i okres wczesnośredniowieczny.
134 Sciegnica, stan. 10. Osada ? Chronologia: ? i okres wczesnośredniowieczny.
135 Sciegnica, stan. 11. Osada ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres późnośredniowieczny.
136 Warcimino, stan. 4. Osada. Chronologia: X—XII wiek i okres późnośredniowieczny.
137 Warcimino, stan. 5. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? oraz okres wczesnośredniowieczny (?), późnośredniowieczny i nowożytny.
138 Warcimino, stan. 6. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
139 Warcimino, stan. 7. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
140 Warcimino, stan. 8. Cmentarzysko? Chronologia: Kultura pomorska (?) okres wpływów rzymskich (?).
141 Warcimino, stan. 9. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
142 Warcimino, stan. 10. Osada ? Chronologia: Okres późnośredniowieczny.
143 Warcimino, stan. 11. Osada. Chronologia: Kultura pomorska (?) okres wpływów rzymskich (?).
144 Warcimino, stan. 12. Cmentarzysko kurhanowe. Chronologia: ?
145 Warcimino, stan. 13. Osada? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
146 Warcimino, stan. 14. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? oraz okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
147 Warcimino, stan. 15. Osada. Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny—XII wiek ?).
148 Warcimino, stan. 16. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ?
149 Wiatrowo, stan. 3 (ryc. 2). Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Okres wczesnośredniowieczny.
150 Wiklino, stan. 4. Osada ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?) i okres późnośredniowieczny.
151 Wiklino, stan. 5. Osada. Chronologia: Okres póżnolateński (?) wpływów rzymskich (?).
152 Wytowno, stan. 6. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura łużycka (?) pomorska (?).
153 Zagórzyca, stan. 8. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? i okres wczesnośredniowieczny.
154) Zagórzyca, stan. 9. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: Kultura pomorska (?) oraz okres wczesnośredniowieczny (?) i późnośredniowieczny.
155 Zagórzyca, stan. 10. Rodzaj stanowiska: ? Chronologia: ? oraz okres wczesnośredniowieczny i późnośredniowieczny.
Grody, osady o specjalnym statusie
156; Ustka- warownia przewłoki; nie stwierdzono; późnośrednio-wieczny; „quondam castrum” 157; Gardna Wielka- warownia; nie stwierdzono; późnośrednio-wieczny; „quondam castrum”
158) Duninowo, stan. -. Rodzaj stanowiska: wymienione w dyplomie z 1337 roku. Chronologia: okres wczesnośredniowieczny (?) i późnośredniowieczny.
159) Charnowo, stan. -. Rodzaj stanowiska: wymienione w dyplomie z 1337 roku. Chronologia: okres wczesnośredniowieczny (?) i późnośredniowieczny.
160) Bruskowo Wielkie, stan. -. Rodzaj stanowiska: wymienione w dyplomie z 1337 roku. Chronologia: okres wczesnośredniowieczny (?) i późnośredniowieczny.
161) Przewłoka, stan. -. Rodzaj stanowiska: wymienione w dyplomie z 1337 roku. Chronologia: okres wczesnośredniowieczny (?) i późnośredniowieczny.
W sprawozdaniu archeologicznym zaznaczono również, że bezpośrednim celem prze-prowadzanych badań było sporządzenie katalogu powstawania grodzisk i ich zaplecza osadczego. Obok tego chodziło o informacje do decyzji konserwatorskich o wyłączeniu spod użytkowania i ochronie poszczególnych obiektów archeologicznych.
Cel naukowy został pewnie osiągnięty ale nie są należycie chronione same grodziska. Obecnie bez problemu trafiają na grodziska tzw. „poszukiwacze skarbów”. Brak powszechnej wiedzy o starych kulturach pomaga więc tutaj tym nielicznym „wtajemniczonym”. Zaistnienie kontroli ogólnospołecznej powinno wytrzebić bezprawne wykopaliska, jakie dzisiaj istnieją, często „po nocy”, na majdanach grodzisk.
Słupsk - blisko, wokoło Słupska nie było w chwili powstania grodziska żadnych osad. Najbliższe odkryte osady są "przyporządkowane" do dwóch sąsiadujących grodzisk. Oznaczać to może tylko jedno; gród zwany Słupskiem powstał jako warownia na skrzyżowaniu dróg; wodnej i lądowej.
[edytuj] Stare drogi
Najstarszymi w okolicy drogami, to drogi łączące warowne grody kultury łużyckiej. Drogi te do dzisiaj są rozczytywalne bezpośrednio w terenie i na mapach, mimo zmian cywilizacyjnych. Łączyły przed z górą 2500 laty grody pomiędzy sobą. Powstała sieć dróg prowadząca wzdłuż ówczesnej linii brzegu morskiego. Lokalnie, licząc od zachodu występuje sieć dróg i łączy współcześnie odkryte przez archeologów następujące grodziska kultury łużyckiej: ...Trzynik - Stary Kraków - Gałęzinowo - Żoruchowo - Równo - Siodłonie... Jest to zatem szlak z zachodu na wschód, brzegiem morza.
Poniżej kilka zdjęć pokazujących współczesny wygląd traktu. Wybrany odcinek drogi: grodzisko Gałęzinowo- grodzisko Słupsk.
 Droga od grodziska w Gałęzinowie. 2003 |
 Droga z grodziska w Gałęzinowie do grodziska w Słupsku. Po minięciu miejsca, gdzie w średniowieczu był młyn w Zamełowie (własność rodziny Święców), tuż przed Strzelinem. |
 Droga z grodziska w Gałęzimowie do grodziska w Słupsku. Ul. Mostnika i zamek wyznaczjący, że opodal kiedyś mieścił się tu bród przez płynącą w kilku łozyskach Słupię. |
 Kościół św. Ottona wyznaczający geometrycznie położenie środka niewielkiego grodziska słowiańskiego w Słupsku. |
Szlak bursztynowy jest jednym z najstarszych szlaków. Poniżej mapki, które zostały wyznaczone znaleziskami bursztynu. Szlak bursztynowy zatem to gościniec wyznaczony porzuconym bursztynem (nie musi to oznaczać drogę w dosłownym rozumieniu). Ów umowny pas ziemi z wykorzystaniem często do transportu również drogi wodnej, np. Wisły. Słupsk leży przy szlaku komunikacyjnym wzdłuż brzegu Bałtyku prowadzącym na kierunku W-O (co prawda był ten szlak o wiele mniej uczęszczanym niż szlak wzdłuż Wisły). Kiedy był tu, po tej drodze transportowany bursztyn to nie było jeszcze grodziska słowiańskiego. Droga ta jednak istniała, "zbudowała" ją bowiem jeszcze wcześniej ludność kultury łużyckiej. Całe odcinki drogi niewiele zmieniły się do momentu powstawania miejsc osiedleń Słowian. W okresie istnienia grodziska w Słupsku była tędy transportowana na przykład sól z warzelni w Kołobrzegu, no i również towary uzyskane za tą sól np. z Arabii. Z pewnością powstała w okresie słowiańskim niejednej karczma przy tej właśnie starożytnej drodze- tego dowiodły prowadzone prace wykopaliskowe.
 Starożytne szlaki bursztynowe. |
 Szlak bursztynowy wiodący przez ziemie polskie. |
Komentaż do drugiej mapki; Pojedyncze znaleziska oraz całe skarby wyraźnie znaczą trasę wiodącą przez Śląsk, Kalisz (Calisia), wschodnią Wielkopolskę ku Wiśle i dalej na północ do wybrzeży Bałtyku. [Mapka przedrukowana z artykułu M. Gumowskiego Szlak bursztynowy, "Czasopismo Geograficzne" R. 20:1962]
[edytuj] Znalezione zabytki ruchome
Bezpośrenio na terenie grodu, w czasie prowadzonych prac archeologicznych zebrano tu m.in. ceramikę wendyjską, groty strzał, okucia metalowe, osełkę, dłuto, haczyk do łowienia ryb oraz kości zwierzęce.
[edytuj] Światowość grodziska słowiańskiego w Słupsku
W swojej publikacji o prahistorii Water Witt napisał: [...] W zasiedleniach słowiańskich zostały znalezione na ulicy Birkenallee w Słupsku, wykonane z żelaza gwoździe, łańcuchy, pierścienie i sprzączki, jak również wszelkiego rodzaju przyrządy z kości, rogów i drewna. „Kamień stepowy” ze Słupska z pewnością traktuje o jakimś słowiańskim nagrobku. [...][3] Ten "kamień stepowy" czy "bożek pogański" to niewielki kamień o wys. niewiele ponad 100 mm. Poniżej pokazane jest zdjęcie gdy ów kamień został odkryty (lata 30- te XX w.), był wmurowany w gotyckie fundamenty stojącego na tych starych fundamentach w grodzisku słowiańskim neoromańskiego kościoła św. Ottona.
Sanktuarium celtyckie w Entremont, koło Marsylii,południowa Francja, kolumna z II w.p.n.e. ma bardzo podobną na sobie rzeźbę jak Posąg ze Słupska. Poniżej podany jest link do opidium, trzeba odnaleźć tam tę kolumnę, warto poszukać.
Patrz: http://www.culture.gouv.fr/culture/arcnat/entremont/en/index2.html
Tak samo krzyż z Moone w hrabstwie Kildare. IX- Xw. W podstawie krzyża, poniżej postaci ukrzyżowanego Chrystusa (z boków postacie łotrów), są wyryte stylizowane figury dwunastu apostołów. Owe figury są bardzo podobne w wyglądzie do Posągu ze Słupska. Poniżej jest link na klasztor w Moone.
Patrz: http://www.megalithicireland.com/High%20Cross%20Moone.htm
Kultura celtycka jest bodaj "matką" dla posągu ze Słupska.
