Wacław z Szamotuł

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Wacław z Szamotuł (urodzony ok. 1526 w Szamotułach - zmarł ok. 1560 prawdopodobnie w Pińczowie) - polski kompozytor i poeta^[1], człowiek renesansu, uważany za najwybitniejszego kompozytora polskiego przed Chopinem. Był ewangelikiem reformowanym.

[edytuj] Skrócona biografia

Uczył się początkowo w Poznaniu, a od 1538 studiował na Akademii Krakowskiej. W tym czasie pełnił funkcję sekretarza u kasztelana trockiego Hieronima Chodkiewicza^[1], a od 1547 pracował jako nadworny kompozytor króla Zygmunta Augusta w Krakowie, a także - od 1555 - w kapeli dworskiej księcia Mikołaja Radziwiłła. Po 1550 zwraca się ku ideom Reformacji. Zmarł około 1560, w wieku zaledwie trzydziestu czterech lat. W XVII wieku polski historyk, Szymon Starowolski, nie zawahał się stwierdzić, iż gdyby Wacław z Szamotuł nie umarł tak wcześnie, nie musieliby Polacy zazdrościć Włochom ich Palestriny.

[edytuj] Twórczość

Pisywał wielogłosowe utwory religijne i świeckie do tekstów polskich i łacińskich, m. in. Mikołaja Reja, Andrzeja Trzecieskiego i Jakuba z Iłży. Do naszych czasów przetrwało tylko kilka jego utworów, w tym najbardziej dziś popularne, wydane w Norymberdze motety In te Domine speravi i Ego sum pastor bonus oraz pieśni Kryste, dniu naszej światłości i Modlitwa gdy dziatki spać idą. Jego pieśni polskie stanowią realizację ideałów reformacji w muzyce. Wiadomo też, iż zajmował się poezją polską i łacińską^[1].

Wielkim kompozytorom zachodnio-europejskim Wacław z Szamotuł nie tylko w niczym nie ustępuje, ale niejednego z nich przewyższa. Muzykę jego znamionuje mistrzostwo techniki kontrapunktycznej w stylu polifonicznym szkół niderlandzkich i monumentalizm formy. Jego Modlitwa gdy dziatki spać idą (Już sie zmierzka...) oraz Kryste dniu naszej światłości są w repertuarach bardzo wielu zespołów chóralnych, a psalm Ego sum pastor bonus uświetnia niejedną ucztę kulturalną w Polsce i Europie.

[edytuj] Rezonans

Dalekim echem odbiła się twórczość Wacława z Szamotuł: XX wieczny kompozytor, Henryk Mikołaj Górecki, kilkakrotnie użył głosu tenorowego pieśni Już się zmierzcha w formie cytatu: w Chorale w formie kanonu, w Muzyce staropolskiej op. 24, i wreszcie w (I) kwartecie smyczkowym Już się zmierzcha op. 62 (1988).

[edytuj] Zachowane utwory

Motety łacińskie:

In te Domine speravi (1554), wydany w Norymberdze
Ego sum pastor bonus (1564), wydany w Norymberdze
Nunc scio vere - zachowany w manuskrypcie w transkrypcji lutniowej

Pieśni polskie, 4-gł. a cappella (prawdopodobnie wszystkie po 1550):

Kryste, dniu naszej światłości (słowa Mikołaj Rej lub Stanisław Trzecieski)
Modlitwa gdy dziatki spać idą (Już się zmierzka, pieśń wieczorna, słowa Andrzej Trzecieski)
Alleluja, chwalcie Pana (Laudate Dominum omnes gentes, Psalm 117. (116.) w tłum. pol. Mikołaja Reja)
Nakłoń, Panie, ku mnie ucho Twoje (Inclina, Domine, aurem Tuam, Psalm 86. (85.) w tłum. pol. Mikołaja Reja)
Błogosławiony człowiek (Beatus vir, qui non abiit..., Psalm 1. w tłum. pol. Andrzeja lub lub Stanisława Trzecieskiego)
Pieśń o Narodzeniu Pańskim (Pochwalmyż wszyscy społem...)
Powszechna spowiedź (Ach mój niebieski Panie)

Być może jest również autorem następujących utworów: Ja na Twoje święte obietnice, Dekalog mniejszy, Dekalog więtszy, Pieśń a prośba człowieka krześcijańskiego, Piosnka na dzień Narodzenia Pańskiego

Oprócz tego wiadomo, że skomponował m.in. 8-głosową Mszę oraz szereg innych utworów łacińskich. Szymon Starowolski relacjonuje, że Wacław komponował także utwory na użytek dworski ("rozrywkowe").