Zygmunt Hertz
Z Wikipedii
Zygmunt Hertz (1908-1979), współzałożyciel i pracownik Instytutu Literackiego, paryskiej "Kultury".
Urodził się 18 stycznia 1908 w Warszawie. Syn Mieczysława Hertza i Marii Maybaum. Dzieciństwo spędził w Łodzi i w Warszawie, od 1920 mieszkał na stałe w Łodzi. Po maturze (1926, Szkoła Zgromadzenia Kupców w Łodzi) przez rok studiował ekonomię w Owens College w Manchesterze, w Wielkiej Brytanii. Po powrocie do Polski pracował w biurze handlowym swego ojca – przedstawicielstwo firmy Solvay. W lutym 1939 poślubił Zofię Neuding. Podczas kampanii wrześniowej 1939 w artylerii przeciwlotniczej. W czerwcu 1940 aresztowany – wraz z żoną – we Lwowie, podczas masowej akcji NKWD. Deportowani do Cyngłoku (Maryjska ASRR), spędzili 14 miesięcy w łagrze, pracując przy wyrębie lasu. Amnestionowani na mocy układu Sikorski-Majski. Pod koniec września 1941 oboje wstąpili do Armii Polskiej, utworzonej w ZSRR pod dowództwem gen. Andersa. Wcielony do 6 Dywizji Armii Polskiej (następnie 7 DAPl, 8 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Ciężkiej). Wraz z 2. Korpusem przeszedł cały szlak bojowy do Włoch.
Współzałożyciel – wraz z Jerzym Giedroyciem, żoną Zofią Hertz i Józefem Czapskim – Instytutu Literackiego (powołany w 1946 w Rzymie, w 1947 przeniesiony do Maisons-Laffitte pod Paryżem). Zajmował się stroną administarcyjną. Był rzecznikiem i opiekunem wielu pisarzy, malarzy, działaczy politycznych – zarówno tych przyjeżdżających z Polski tylko z wizytami i tych którzy wybierali los emigrantów. Instytut Literacki stał się ośrodkiem skupiającym i współpracującym z wybitnymi polskimi publicystami i pisarzami emigracyjnymi, autorami objętymi cenzurą w komunistycznej Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Jego działalność wydawnicza obejmowała: miesięcznik "Kultura" (1947-2000), serię „Biblioteka Kultury”, w skład której wchodziły: "Zeszyty Historyczne" (1962-1972 półrocznik, następnie kwartalnik – dotyczący najnowszej historii Polski i krajów środkowo-europejskich) – założycielem i redaktorem obu periodyków był Jerzy Giedroyc – oraz setki tytułów książek (dzieła literackie i książki o charakterze politycznym i pamiętnikarskim). Nigdy nie wystąpił o obywatelstwo francuskie, miał status polskiego uchodźcy politycznego (od grudnia 1948). Zmarł 5 października 1979 w Maisons – Laffitte. Pochowany jest na pobliskim na cmentarzu, w Mesnil-le-Roi, gdzie spoczywają również inni twórcy paryskiej "Kultury". Dla uczczenia jego pamięci Instytut Literacki ustanowił Nagrodę Literacką im. Zygmunta Hertza (przyznawana 1979-1999).
Twórczość:
- Zygmunt Hertz, Listy do Czesława Miłosza 1952-1979 (wybór i opracowanie Renata Gorczyńska, Instytut Literacki, Paryż 1992, ISBN 2-7168-0142-8)
W posłowiu wspomnienie pośmiertne o Zygmuncie Hertzu, Był raz..., pióra Czesława Miłosza – w znakomity sposób portretujące najbliższego przyjaciela.
