Yezhoù germanek

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Ur skourr eus ar yezhoù indezeuropek eo ar yezhoù germanek.

Ar saozneg eo ar yezh c'hermaneg muiañ komzet o vezañ m'emañ barrek warnañ tro-dro da 340 milion a dud evel yezh kentañ ha gant meur a hini all dre ar bed a-bezh evel eil yezh. E-touez ar yezhoù germanek pennañ eall e kaver an alamaneg komzet gant 120 milion a dud evel yezh kentañ, an izelvroeg hag ar yezhoù skandinavek.

Diorroet e oa bet an holl yezhoù germanek diwar ar germaneg boutin, komzet tro-dro d'ar 1añ milved kent Jezuz e norzh Europa.

Kavet e vez roudoù skrivet eus ar yezhoù germanek bet enrollet gant Tacitus eus ar Iañ kantved kent Jezuz.

Adalek an II Kantved goude Jezuz e oa bet kroget da skrivañ ar yezhoù germanek gant ar skritur ar ar runoù anvet futhark henañ. Diouzh an tu all e veze skrivet ar goteg gant al lizherenneg c'hotek bet krouet gant an eskop Ulfilas evit treiñ ar Bibl er IVvet Kantved. War-lerc'h e voe degaset al lizherenneg latin gant ar venec'h kristen evit skrivañ ar yezhoù germanek all, nemet ar yezhoù skandinavek a gendalc'he d'ober gant ar runoù a-hed amzerioù ar Vikinged.

Bremañ e vez implijet al lizherenneg latin evit skrivañ an holl yezhoù germanek, a-wechoù gant un nebeut lizherennoù ispisial ouzhpenn, da skwer

an umlaut en alamaneg hag e svedeg
ß (Eszett) en alamaneg
Ø, Æ, Å er yezhoù skandinavek
Ð, Þ en islandeg

Gwechall ivez e veze skrivet ha moulet meur a yezh germanek, dreist-holl an alamaneg, gant ur stil ispisial anvet fraktur.

Setu un nebeut perzhioù yezhoniel a gaver er yezhoù germanek nemetken:

Eeunadur eus amzerioù indez-europeek e amzer-a-vremañ ha amzer dremenet
Implij ul lostger dre-zent (/d/ or /t/) e lec'h ur c'hemmadur a vokalenn (ablaut) da ziskouez an amzer dremenet. Gwelet: Verb gwan germanek.
Bezañs daou zoare displegadur verb : gwan (oc'h implijout ul lostger dre zent) ha kreñv (oc'h implij ablaut).
Implij anvioù-gwan kreñv ha gwan.
Ar c'hemmadur kensonennek anavezet dindan anv Lezenn Grimm.
Un nebeut gerioù a zo diaes da liammañ gant gwriziennoù indez-europeekmet hag a vez kavet e-barzh hogozik tout ar yezhoù germanek Gwelet Martezadenn ar gwiskad-dindan germanek.
Dilec'hiadur ar pouezh-mouezh war ar wrizienn.

[kemmañ] Renkadur ar yezhoù germanek

Setu ur roll eus ar yezhoù hag ar rannyezhoù germanek pennañ:

Yezhoù germanek ar c'hornôg
- Yezhoù germanek uhel
- Lombardeg (Yezh varv)
  - Alamaneg
    - Yezhoù alamanek ar c'hreiz
      - Yezhoù alamanek ar reter-c'hreiz
      - Luksembourgeg
      - Yezhoù alamanek ar c'hornôg-c'hreiz
        
        Alamaneg Pennsylvania
    - Yezhoù alamanek uhel
      - Yezhoù alemanek
        
        Swabeg
        
        Yezhoù alamanek izel
        
        Elzaseg
        
        Yezhoù alemanek uhel
        
        Yezhoù alemanek uhelañ
      - Yezhoù aostriek-bavarek
        
        Bavareg an norzh
        
        Bavareg ar c'hreiz
        
        Vienneg
        
        Bavareg ar su
        
        Karintieg
        
        Tiroleg
        
        Tsimbreg
        
        Alamaneg an Huterited
  - Yidicheg
  - Vimisoyeg (Wymysöryś)
- Yezhoù germanek izel
  - Yezhoù frankek izel
    - Izelvroeg
    - Afrikaneg (Afrikaans )
    - Limbourgeg
  - Yezhoù saksek izel
    - Sakseg izel unvan
    - Sakseg izel reter Friz
  - Yezhoù germanek izel ar reter
    - Alamaneg ar Venonited (Plautdietsch)
- Yezhoù germanek an inizi
  - Yezhoù frizek
    - Frizeg ar c'hornôg
    - Frizeg ar reter (Saterfrizeg)
    - Seuleg (frizeg Söl pe Sylt)
  - Saozneg
    - Saozneg Breizh-Veur
      - Saozneg an norzh
      - Rannyezh Northumberland (Geordie)
      - Rannyezh Durham (Pitmatic)
      - Rannyezh Cumbrian
      - Rannyezh Yorkshire
      - Rannyezh Lancashire
      - Rannyezh Merseyside (Scouse)
      - Rannyezh Manchester
    - Rannyezh ar Midlands
      - Rannyezhoù Midlands ar reter
        
        Rannyezh Derbyshire
        
        Rannyezh Nottingham
        
        Rannyezh Lincolnshire
        
        Rannyezh Leicestershire
      - Rannyezhoù Midlands ar c'hornôg
        
        Rannyezh ar Black Country (Yam Yam)
        
        Rannyezh Birmingham (Brummie)
    - Rannyezh East Anglia
      - Rannyezh Norfolk
    - Saozneg ar su
      - Received Pronunciation
      - Rannyezh an Aber (estuary English)
      - Rannyezh Cockney
      - Rannyezh Somerset
      - Rannyezh Devon
      - Rannyezh saoznek Kernev-Veur
      - Saozneg Aostralia
      - Saozneg Zeland Nevez
    - Saozneg Bro-Skos
    - Saozneg Norzhamerika
      - Saozneg Kanada
      - Rannyezh Boston
      - Rannyezh su ar Stadoù-Unanet
      - General American
      - Rannyezh New York
      - Rannyezh Kalifornia
      - Rannyezh Hawaii
      - Saozneg re du ar Stadoù-Unanet (Ebonikeg)
      - Saozneg Liberia
    - (Doareoù-yezh all)
      - Saozneg Iwerzhon
      - Saozneg ar C'haraibez
      - Saozneg Jamaika
      - Saozneg an Douar-Nevez
      - Saozneg Hong Kong
      - Saozneg Suafrika
      - Saozneg India
      - Saozneg (Singlish)
      - Saozneg (Manglish)
  - Skoteg
    - Skoteg an inizi
    - Skoteg an norzh
    - Skoteg ar c'hreiz
    - Skoteg ar su
    - Skoteg Ulster
    - Skoteg ar c'hêrioù bras
  - Yoleg
Yezhoù germanek ar reter
- Goteg Krimea (Yezh varv)
- Goteg {Yezh varv
- Vandaleg (Yezh varv)
- Burgondeg (Yezh varv)
Yezhoù germanek an norzh
- Norseg
- Henc'hutneg
- Yezhoù nordek ar c'hornôg
  - Norvegeg (Nynorsk) (n'eo ket sur)
  - Islandeg
  - Faeroeg
  - Norneg (Yezh varv)
- Yezhoù nordek ar reter
  - Daneg
  - Norvegeg (Bokmål ha Riksmål)
  - Svedeg

[kemmañ] Vocabulary comparison

Un nebeut eus ar gerioù en daolenn-mañ o-deus kemmet o zalve e-pad ar milvedoù. Da skouer ez eo ar ger Sterben (mervel) liammet d'ar ger saoznegstarve (bezañ gant an naon). Bez ez eus d'an nebeutañ un heuliad d'un andon nann-germanek boutin (ounce hag a zeu eus al Latin)

Saozneg	Skoteg	Afrikaneg	Izelvroeg	Alamaneg	Yidicheg	Goteg	Islandeg	Faeroeg	Svedeg	Daneg	Norvegeg (Bokmål)
Apple	Aiple	Appel	Appel	Apfel	עפּל (Epl)	Aplus	Epli	Súrepli	Äpple	Æble	Eple
Board	Buird	Bord	Bord	Brett		Baúrd	Borð	Borð	Bord	Bræt	Bord
Book	Beuk	Boek	Boek	Buch	בוך (Buḫ)	Bóka	Bók	Bók	Bok	Bog	Bok
Breast	Breest	Bors	Borst	Brust	ברוסט (Brust)	Brusts	Brjóst	Bróst	Bröst	Bryst	Bryst/Brøst
Brown	Broun	Bruin	Bruin	Braun		Bruns	Brúnn	Brúnt	Brun	Brun	Brun
Day	Day	Dag	Dag	Tag	טאָג (Tog)	Dags	Dagur	Dagur	Dag	Dag	Dag
Die	Dee	Sterf	Sterven	Sterben		Diwan	Deyja	Doyggja	Dö	Dø	Dø
Enough	Eneuch	Genoeg	Genoeg	Genug	גענוג (Genug)	Ga-nóhs	Nóg	Nóg	Nog	Nok	Nok
Give	Gie	Gee	Geven	Geben	געבן (Gebn)	Giban	Gefa	Geva	Giva/Ge	Give	Gi
Glass	Gless	Glas	Glas	Glas	גלאָז (Gloz)		Gler	Glas	Glas	Glas	Glass
Gold	Gowd	Goud	Goud	Gult	גאָלד (Gold)	Gulþ	Gull	Gull	Guld	Guld	Gull
Hand	Haund	Hand	Hand	Hand	האַנט (Hant)	Handus	Hönd	Hond	Hand	Hånd	Hand/Hånd
Head	Heid	Kop	Hoofd/Kop	Haupt/Kopf	קאָפּ (Kop)	Háubiþ	Höfuð	Høvd/Høvur	Huvud	Hoved	Hode
High	Heich	Hoog	Hoog	Hoch	הױך (Hoyḫ)	Háuh	Hár	Høg/ur	Hög	Høj	Høy
Home	Hame	Huis	Huis	Heim	הײם (Heym)	Háimóþ	Heim	Heim	Hem	Hjem	Hjem
Hook	Heuk	Haak	Haak	Haken			Krókur	Haken	Hake	Hage	Hake/Krok
House	Hoose	Huis	Huis	Haus	הױז (Hoyz)	Hús	Hús	Hús	Hus	Hus	Hus
Many	Mony	Menige	Menige	Manch		Manags	Margir	Nógv	Många	Mange	Mange
Moon	Muin	Maan	Maan	Mond		Ména	Tungl	Máni	Måne	Måne	Måne
Night	Nicht	Nag	Nacht	Nacht	נאַכט (Naḫt)	Nahts	Nótt	Nátt	Natt	Nat	Natt
No	Nae	Nee	Niet/Nee	Nein/Na/Nö/Nee	נײן (Neyn)	Né	Nei	Nei	Nej	Nej	Nei
Old	Auld	Oud	Oud	Alt	אַלט (Alt)	Sineigs	Gamall	Gamal/Gomul	Gammal	Gammel	Gammel
One	Ane	Een	Een	Eins	אײן (Eyn)	Áins	Einn	Ein	En/ett	En	En
Ounce	Unce	Ons	Ons	Unze			Únsa		Uns	Unse	Unse
Snow	Snaw	Sneeu	Sneeuw	Schnee	שנײ (Šney)	Snáiws	Snjór	Kavi	Snö	Sne	Snø
Stone	Stane	Steen	Steen	Stein	שטײן (Šteyn)	Stáins	Steinn	Steinur	Sten	Sten	Stein
That	That	Dit	Dit, Dat	Das	דאָס (Dos)	Þata	Þetta	Hatta	Det	Det	Det
Two	Twa	Twee	Twee	Zwei/Zwo	צװײ (Ẓvey)	Twái	Tveir	Tveir	Två	To	To
Who	Wha	Wie	Wie	Wer	װער (Ver)	Has	Hver	Hvør	Vem	Hvem	Hvem
Worm	Wirm	Wurm	Wurm, Worm	Wurm	װאָרעם (Vorem)	Maþa	Maðkur, Ormur	Ormur	Mask, Orm	Orm	Mark