Zemia

From Wikipedia

Zemia

Kliknij na òbrôzk bë gò pòwikszëc

Charakteristika òrbitë (J2000)

Strzédnô dôlëzna
òd Słuńca

149 597 887 km
(1,00000011 AU)

Òkrãżé òrbitë

0,940×10⁹km
(6,283 AU)

Mimòsród

0,01671022

Peryhelium

147 098 074 km
(0,9832899 AU)

Aphelium

152 097 701 km
(1,0167103 AU)

Gwiôzdowi rok

365,25696 dniów
(1,0000191 lat)

Synodicznô òbiega

nié dotikô

Strzédnô chùtkòsc
òrbitalnô

29,783 km/s

Nôwikszô chùtkòsc

30,287 km/s

Nômiészô chùtkòsc

29,291 km/s

Ùchëłosc òrbitë
ùprocëmnienim eklipticzi

0,00005°
(7,25° ùprocëmnienim
ekwatora słuńcowégò)

Nôtëralny satelita

1 (Miesądz),
Òbaczë téż
3753 Cruithne

Charakteristika fizycznô

Przemiara ekwatorowô

12 756,270 km

Przemiara biegunowô

12 713,500 km

Strzédnô przemiara

12 745,591 km

Splëszczenié

0,003352861

Strzédny òkrąg

40 041,455 km

Wiéchrzëzna

510 065 284,702 km²

Zabérnosc

1,0832×10¹² km³

Masa

5,9736×10²⁴ kg

Gãscëzna

5,515 g/cm³

Zemsczé
przërëchlanié
na ekwatorze

9,780 m/s² 1
(0,99732 g)

Chùtkòsc ùcékù

11,186 km/s

Liniowcowô chùtkòsc na ekwatorze

1674,38 km/h

Kòłowô chùtkòsc

15°/h (0,2618 rad/s)

Ùchëłosc ekwatora
ùprocëmnienim
plaskatoscë òrbiti

23,439281°

Deklinacëjô

90°

Albedo

0,367

Temperatura
wiéchrzëznë

min.	strzéd.	maks.
185 K	287 K	331 K

Astronomòwé
cësnienié
na wiéchrzéznie

100 kPa

Skłôd wiodrowinë

Tãcheń

78,1%

Krziseń

20,9%

Argon

0,9%

Dwakrzisen wãgla

Wòdnô ropa

Niewiôlgô pakôza, kòl 0,1%

Zemia je trzecą pòsobicą (rechùjącë òd Słuńca) ë piątą wedle wiôlgòscë planetą w Słuńcowim Ùstawie.

Wedle ùczałich Zemia ùfòrmòwa sã kòl 4,57 miliarda lat nazôd, a krótkò pò tim ùfòrmòwôł sã ji jedurny nôtëralny satelita - Miesądz. Wkòl Zemi, òkróm Miesądza, krążą jesz dwa pichòwé miesądze (miesądze Kordylewskégò) ë wiele sztëcznëch satelitów. Zemia mô pasowną masã ë grawitacëjã dlô ùtrzëmaniô wiodrowinë, chtërnô téż chróni przed szkódnym ùltrafioletowim parminienim ë téż magnétowé pòle chróniącé przed słuńcowim wiatrã.

Całownô wiéchrzëzna: 510,071 miliónów km²
Lądowô wiéchrzëzna: 148,94 miliónów km² (29,2% całowni wéchrzëznë)
Wòdnô wiéchrzëzna: 361,132 miliónów km² (70,8% całowni wéchrzëznë)

[edicëjô] Geògrafijô Zemi

Òceanë:

Spòkójny Òcean (Pacyfik, Wiôldżi Òcean)
Atlantëcczi Òcean (Atlantyk)
Jindijsczi Òcean
Nordowi Òcean (Arktikòwi Òcean) - przez niechtërnych je ùznóny jakno czwiôrti òcean, a jinszi znają blós trzë òceanë a nen zwą Artkikòwim Mòrzã.
Pôłniowi Òcean (mòże téż bëc ùznóny jakno dzél Òceanów: Atlantëcczégò, Spòkójnégò ë Jindijsczégò).

Kòntinentë:

Afrika
Pôłniowô Amerika
Nordowô Amerika
Antarktida
Aùstralëjô ë Òceaniô
Azëjô
Eùropa

Nôwikszé òceanowé rowë:

Mariańsczi Rów - 11 022 m
Rów Tonga - 10 882 m
Rów Kùrilskò-Kamczacczi - 10 542 m
Filipińsczi Rów - 10 497 m
Rów Kermadec - 10 047 m
Rów Izu-Ogasawara (przóde: Bònin) - 9810 m

Nôwikszé rédżi gór:

Himalaje - 8848 m; dł. 2500 km
Karakòrum - 8611 m; dł. 800 km
Hindukùsz - 7690 m; dł. 800 km
Tien-szan - 7439 m; dł. 2500 km
Andë - 6960 m; dł. 9000 km
Kòrdilierë - 6194 m; dł. 8000 km
Kaùkaz - 5642 m; dł. 1100 km
Górë Ellswòrtha - 5140 m; dł. 900 km
Alpë - 4807 m; dł. 1200 km
Atlas - 4165 m; dł. 2200 km

[edicëjô] Lënczi

Nineplanets.pl - Zemia

Òbôczë galerëjã na Wikimedia Commons:
Zemia

Słuńcowi Ùstôw

Słuńce \| Merkùri \| Wenus \| Zemia \| Mars \| Jupiter \| Saturna \| Ùran \| Neptun \| Pluton \| Ksena
Miesądz · pas planétoidów · pas Kùiperô · blón Oortô