صهیونیسم
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| ایدئولوژی‌های سیاسی |
|---|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
صهیونیسم یک جنبش ملی آزادی بخش، ملی گرا و سیاسی است که خواستار بازگشت همهٴ یهودیان به سرزمین مادری آنها می باشد. این سرزمین همان اسرائیل کنونی است که قوم یهود از 3200 سال پیش تا سال 200 میلادی (که امپراتوری روم آنها را پراکنده ساخت) در آن ساکن بوده اند. صهیونیسم ملی گرایی یهودیان پراکنده در سرتاسر جهان را تحت شعاع قرار می دهد و آنها را ترغیب به مهاجرت به اسرائیل می نماید. به همین علت در ابتدا یهودیان با هر عقیده ای، چه چپ، چه راست، چه مذهبی و چه سکولار به این جنبش پیوستند. پس از مدتی که اختلافات عقیدتی در آنان بروز کرد صهیونیسم به شاخه های دیگری مانند «صهیونیسم مذهبی»[1]*، «صهیونیسم سوسیال»[2]*، و «صهیونیسم تجدیدنظر طلب»[3]* تقسیم شد. با این حال تمام این شاخه ها در عقیدهٴ پایه یعنی بازگشت یهودیان به سرزمین فلسطین و تشکیل دولت یهودی مشترکند(منبع) خود کلمهٴ «صهیونیسم» مشتق شده از «صهیون» (به عبری: ציון )، نام دیگر اورشلیم (که در تورات نیز به آن اشاره شده) می باشد. ناتان برنبام[4]*برای اولین بار این کلمه را به معنای «ملی گرایی یهودی» در ژورنال «خود-رستگاری»[5]* به کار برد. صهیونیسم در ابتدا از مایه های مذهبی یهودیان برای اجتماع آنان در اسرائیل وام می گرفت، با این حال صهیونیسم مدرن، بیشتر جنبشی سکولار است که در پاسخ به یهودستیزی های قرن 19 در اروپا فعالیت می کند.[6]* از زمان پایه ریزی کشور اسرائیل، کلمهٴ «صهیونیسم» عموماً به معنای پشتیبانی کردن اسرائیل به عنوان کشوری برای ملت یهود به کار می رود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] برقراری جنبش صهیونیسم
[ویرایش] پیش زمینهٴ تاریخی
از سال 70 میلادی و پس از شکست یهودیان در شورش بزرگ[7]* و تخریب اورشلیم توسط امپراتوری روم، و همچنین شکست دیگر در شورش بارکخبا[8]* در سال 135 میلادی که به پراکنده شدن یهودیان در دیگر نقاط امپراتوری منجر شد، بازگشت یهودیان به سرزمین مادری همواره دغدغهٴ یهودیان سراسر دنیا بوده است. به علت نتایج مصیبت بار این شورش ها، چنین جنبش های مردمی که برای بازپس گیری حاکمیت ملی و بر اساس تاثرات دینی به وجود آمده بودند، پس از قرن ها امیدهای بر باد رفته که از یک «مسیحا»ی دروغین به مسیحای دیگری ختم می شد، به جنبش هایی تبدیل شدند که در آنها توکل به مشیت الهی جایگزین عناصر انسانی «رستگاری توسط مسیح» شده است. با وجود اینکه ملی گرایی یهودی در دوران باستان بیشتر جنبهٴ مذهبی داشته است، با این حال مطرح شدن دوبارهٴ بازگشت به سرزمین مادری در بین یهودیان را باید مدیون برپایی ایدئولوژیکی و سیاسی صهیونیسم دانست. با این حال یهودیان حتی بعد از شورش «بارکخبا» نیز به طور مستمر در سرزمین اسرائیل زندگی می کرده اند و برای این حضور مدارک تاریخی زیادی وجود دارد. به عنوان مثال، تلمود اورشلیم در قرن های پس از این شورش تالیف شده است. ابداع کنندهٴ «علامات مصوت های عبری» نیز در قرن پنجم، در یکی از اجتماعات یهودی فلسطین زندگی می کرده است و الی آخر. نفی آرام و تدریجی حضور یهودیان در فلسطین به علل مختلفی روی داد. از جمله شکست در شورش بارکخبا توسط آدریان (امپراتور وقت روم)، فتح فلسطین در سال 600 میلادی توسط اعراب، جنگهای صلیبی در قرن 11 و بعد از آن، و همچنین بی کفایتی امپراتوری عثمانی از قرن 15 به بعد، که به واسطهٴ آن زمین به شدت حاصلخیزی خود را از دست داد و اقتصاد به معنای واقعی صفر شد.
[ویرایش] مهاجرت یهودیان، پس از قرن ها تبعید
بازگشت به سرزمین اسرائیل در بین نسل های مختلف یهودیان پراکنده همواره موضوعی با اهمیت تلقی می شده است. این علاقه، مخصوصاً خود را در دعاهای «عبور»[9]* و «یوم کیپور»[10]* نشان می دهد که مطابق سنت حاوی جملهٴ «سال بعد در اورشلیم» هستند. مهاجرت به اسرائیل طبق قوانین یهود[11]* همواره عملی قابل ستایش محسوب شده است و به عنوان یک امر الهی در بیشتر نسخه های 613 فرمان نیز آمده است. با این که چنین چیزی در نسخهٴ میمونیدز[12]* نیامده است، اما خود او در نوشته هایش ذکر می کند که بازگشت به اسرائیل برای یهودیان امری بی نهایت ضروری و مهم است[13]*. از قرون وسطی و بعد از آن، تعدادی از یهودیان مشهور و بعضاً مریدان آنها به اسرائیل مهاجرت نمودند. از بین آنها می توان به نامانیده[14]*، یچل پاریس[15]* و صدها تن از شاگردانش، یوسف کارو[16]*، مناشم مندل[17]* ویتبسک و 300 تن از پیروانش، ویلنا گائن[18]* و بیش از 500 تن از شاگردانش (به همراه خانواده هایشان) اشاره نمود.
[ویرایش] صهیونیسم اولیه
پس از رنسانس فرهنگی یهودیان در قرن 18 و 19 میلادی که هاسکالا نامیده می شود، و در پی انقلاب فرانسه و گسترش عقاید لیبرال میان عده ای از یهودیان تازه از سلطه خارج شده، برای اولین بار طبقه ای از یهودیان سکولار به وجود آمد که دارای عقاید متداولی چون عقل گرایی، رمانتیسیم و از همه مهم تر ملی گرایی بودند. یهودیانی که یهودیگری را حداقل به معنای سنتی آن کنار گذاشته بودند، هویت جدیدی به عنوان یک ملت و بر اساس مصداق اروپایی آن برای یهودیان تشیکل دادند. الهام بخش آنها در این فعالیت، فعالیت های ملی دیگر کشورها، از قبیل یگانگی آلمانی ها و ایتالیایی ها، و همچنین استقلال مجارستان و لهستان بود. آنها از خود می پرسیدند که اگر ایتالیایی ها مستحق داشتن سرزمین مادری و میهن هستند، چرا یهودیان نباشند؟ پیش روی جدید در جنبش صهیونیسم در سالهای 1800، با تلاش نمایشنامه نویش، روزنامه نگار و دیپلمات متولد امریکا، مردخای مانوئل نوح[19]* در سال 1820 ایجاد شد که در برقراری موطنی در گراند آیلند نیویورک[20]* برای یهودیان کوشید.
[ویرایش] برخاستن صهیونیسم سیاسی مدرن
تا قبل از سال 1890 نیز یهودیان تلاش های زیادی در بر قراری منطقه ای یهودی نشین در سرزمین فلسطین که در قرن 19 بخشی از امپراطوری عثمانی به شمار می رفت انجام داده بودند. در آن سال ها 520000 نفر در این منطقه (اکثراً مسلمان و مسیحیان عرب) ساکن بوده اند و 20 تا 25 هزار نفر از این مقدار را نیز یهودیان تشکیل می دادند.
[ویرایش] استقرار کشاورزی
[ویرایش] مجموعه های صهیونیستی اولیه
[ویرایش] طرح های دیگر
[ویرایش] اندیشه جدید یهودی
[ویرایش] تأثیر بریتانیا
[ویرایش] واکنش یهودیان به صهیونیسم قبل از پایه ریزی اسرائیل
[ویرایش] مقابله و بی علاقگی
[ویرایش] حمایت
[ویرایش] صهیونیسم و اعراب
[ویرایش] جنگ برای فلسطین
[ویرایش] قبل از هالوکاست
[ویرایش] ظهور نازی ها در آلمان
[ویرایش] بعد از هالوکاست
[ویرایش] صهیونیسم و اسرائیل
[ویرایش] ضدیت با صهیونیسم
[ویرایش] صهیونیسم غیر یهودی
[ویرایش] حمایت بین المللی از صهیونیسم
[ویرایش] صهیونیسم مسیحی
[ویرایش] حمایت جناح چپ از صهیونیسم
[ویرایش] پانویس
1.^ Religious Zionism
2.^ Social Zionism
3.^ Revisionist Zionism
4.^ Nathan Bernbaum
5.^ Self Emancipation, 1980
6.^ صهیونیسم در مقابل یهودستیزی:
- «صهیونیست های سیاسی، صهیونیسم را پاسخ یهودیان به یهودستیزی می دانند. آنها معتقدند که یهودیان می بایست هر چه زودتر کشور مستقلی برای خود داشته باشند تا از آزار و خطرات دیگران برای تشکل های یهودی در امان باشند.» (Wylen, Stephen M. Settings of Silver: An Introduction to Judaism, Second Edition, Paulist Press, 2000, p. 392)
- «صهیونیسم جنبش ملی یهودیان برای بازگشت به سرزمین مادری آنهاست که در پاسخ به یهودی ستیزی های اروپای غربی و آزار و خشونت علیه آنان در اروپای شرقی به وجود آمد.»(Calaprice, Alice. The Einstein Almanac, Johns Hopkins University Press, 2004, p. xvi)
- «پاسخ عمده به یهودی ستیزی، ظهور صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم و تحت رهبری تئودور هرتزل بود.»(Matustik, Martin J. and Westphal, Merold. Kierkegaard in Post/Modernity, Indiana University Press, 1995, p. 178)
- «صهیونیسم در پاسخ به یهودی ستیزی (که بیشتر در روسیه رخ می داد) به وجود آمد. با این حال وقتی بدترین کابوس یهودیان در اروپای غربی تحت کنترل نازی ها به و قوع پیوست، این جنبش اوج گرفت.»
(Hollis, Rosemary. The Israeli-Palestinian road block: can Europeans make a difference?,International Affairs 80, 2 (2004), p. 198).
7.^ Great Jewish Revolt
8.^ Bar Kokhba's Revolt
9.^ Passover:دعا ومراسمی که یادبود خارج شدن عبریان از مصر و گذر آنان را از دریای سرخ گرامی می دارد. این مهاجرت به تفصیل در سفر خروج تورات آمده است.
10.^ Yom Kippur
11.^ Halakhah یا قوانین یهود که که تا قرن پنجم میلادی بر اساس تلمود و پس از آن میدراش و دیگر تفاسیر کتاب مقدس نوشته شده اند
12.^ :Mamonides فیلسوف و پزشک یهودی قرن 12
13.^ «هر که در سرزمین اسرائیل زندگی کند بدون گناه باقی خواهد ماند.»(Hilchos Melachim 5:1213) «اگر برده ای یهودی بخواهد به سرزمین اسرائیل مهاجرت کند، اربابش نیز باید با او برود، یا او را به فردی بفروشد که با او به اسرائیل برود»(Hilchos Avadim 8:9) او همچنین در (Hilchos Avadim 8:10)اظهار می کند که اگر برده ای یهودی به سرزمین اسرائیل بگریزد، دادگاه یهودی او را آزاد خواهد کرد. در تلمود(Kesubos 110) نیز لیستی از دلایل که به عنوان فرمان اسکان در اسرائیل تلقی می شود وجود دارد.
14.^ Nahmanides عالم اسپانیایی قرن 12 و رهبر مذهبی یهودیان
15.^ Yechiel of Paris
16.^ Yosef Karo
17.^ (Menachem Mendel (of Vitebsk
18.^ Vilna Gaon
19.^ Mordecai Manuel Noah
20.^ Grand Island , New York
