فاطمه زهرا
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| اصول دین |
| اصول خاص تشیع |
| فروع دین |
| فروع تشیع |
| منابع اسلامی |
| شخصیت‌ها |
|
محمد |
| مذهب‌ها |
| مذاهب فقهی |
| مذاهب کلامی |
| علوم اسلامی |
| تاریخ اسلام |
|
زندگانی محمد |
| جغرافیای اسلام |
|
مکه • مدینه |
| اقتصاد اسلامی |
|
مضاربه • مزارعه |
[فاطِمه] (زاده - درگذشته) ملقب به زهرا، بتول و ام ابیها دختر محمد پیامبر اسلام از اهل بیت است. امامان شیعه از نسل اویند. مطابق روایات اسلامی منظور از «کوثر» در سورهٔ کوثر در شأن او و فرزندانش نازل شده‌است. (طباطبایی، المیزان - فخر رازی، تفسیر کبیر) ر.ک. گزیده تفسیر نمونه
فهرست مندرجات |
[ویرایش] خانواده
فاطمه چهارمین و کوچک‌ترین دختر محمد پیامبر اسلام و خدیجه دختر خویلد بود. وی از قبیله قریش و از طایفه بنی‌هاشم بود.
[ویرایش] تاریخ تولد
دانشمندان شیعه و سنی در تاریخ تولد فاطمه زهرا اختلاف دارند. دانشمندان اهل سنت نظیر طبری، ابوالفرج و برخی دیگر تولد او را در سال پنجم قبل از بعثت می‌دانند. طبری از قول عباس نقل می‌کند که «فاطمه در سالی متولد شد که قریش مشغول ساختن خانه کعبه بودند و در آن هنگام پیغمبر در سن سی و پنج سالگی بود.»(طبری، ذخائر العقبی:۳۵)
اما اکثر دانشمندان شیعه بر اساس احادیث امامان این تاریخ را پنج سال بعد از بعثت می‌دانند. ابوبصیر از امام صادق روایت می‌کند:
«[فاطمه] در بیستم ماه جمادی الثانی در هنگامی که پیغمبر چهل و پنج ساله بود به دنیا آمد. هشت سال با پدرش در مکه بود و ده سال در مدینه با پدرش زندگی کرد. بعد از پدرش بزرگوارش هفتاد و پنج [یا نود و پنج] روز زنده ماند و در روز سوم جمادی الثانی در سال یازدهم هجری وفات نمود.»(دلائل الامامة: ص ۱۰)
بدین ترتیب در روزشمار زندگی وی ده سال بین دانشمندان شیعه و سنی اختلاف است.
[ویرایش] زندگی
 |
این بخش به تمیزکاری نیاز دارد. محتویات این بخش ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشند یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کنند. |
[ویرایش] روزشمار
فاطمه در سال پنجم قبل/بعد از بعثت در مکه متولد شد و مدت هجده/هشت سال یعنی تا سال سیزدهم بعثت در مکه زندگی کرد. بعد از هجرت پیامبر اسلام به مدینه، همراه با علی پسر ابوطالب به مدینه مهاجرت نمود و در ۱ ذی‌الحجه سال دوم هجرت در سن نوزده/نه سالگی با او ازدواج نمود. حسن (امام حسن نزد شیعیان) را در نیمه رمضان سال سوم هجرت و حسین پسر علی (امام حسین نزد شیعیان) را در پنجم یا سوم شعبان سال چهارم هجرت به دنیا آورد. سومین فرزند او زینب کبری بود که در پنجم جمادیالاولی سال پنجم هجرت به دنیا آمد. چهارمین فرزندش ام‌کلثوم در سال هفتم هجری متولد شد. علاوه بر این ،بنا به اعتقاد شیعیان، فرزند دیگر او که پیش از به دنیاآمدن بر وی نام محسن گذاشته بودند در اثر ضربه‌ای که به پهلوی فاطمه وارد ساختند فوت کرد. فاطمه سرانجام در روز سهشنبه ۳ جمادی الثانی سال یازدهم هجری (۹۵ روز بعد از مرگ پدرش) از دنیا رفت و در آن هنگام تنها ۲۸/۱۸ سال داشت.
[ویرایش] دوران زندگی در مکه
[ویرایش] دوران زندگی در مدینه
[ویرایش] ازدواج
از بزرگان عرب بسیاری فاطمه را خواستگاری کردند. که هر بار جوابی موافق نشنیدند . علی ابن ابیطالب پسر عموی پیامبر اسلام از فاطمه خواستگاری کرد که مورد موافقت قرار گرفت.
[ویرایش] زندگی خانوادگی
[ویرایش] بعد از مرگ پیامبر
وی در مخالفت با ماجرای سقیفه بزرگ‌ترین نقش را داشته، عاقبت گردانندگان ماجرای سقیفه مضروب و زخمی گردید و مدت کوتاهی (۷۵ یا ۹5 روز) پس از پیامبر در اثر همان زخم‌ها درگذشت.
خطبه فدکیه که از آثار فصیح ادبیات عرب است توسط او ایراد شده‌است که موضوع آن به غصب باغهای فدک (که توسط پیامبر به وی اهدا شده بود) مربوط است.
وی شبانه توسط علی دفن شد و اکنون محل قبرش نامعلوم است.
[ویرایش] درگذشت
شیعه معتقد است وی ۹۵ روز بعد از درگذشت محمد در تاریخ ۳ جمادی الثانی سال ۱۰ هجری توسط دشمنان ولایت شوهرش به قتل رسیده‌است. البته اهل سنت به این نکته اعتقاد ندارند.
ثقة الاسلام كليني در كتاب اصول كافي مي نويسد:
حسين بن علي گفت: چون فاطمه وفات كرد اميرالمؤمنين او را نهاني به خاك سپرد و جاي قبرش را ناپديد كرد و سپس ايستاد و رو به قبر رسول خدا كرد و گفت: سپرده شده برگشت و امانت تحويل گرديد.
- يا رسول الله ديگر در نظرم آسمانِ سبزفام و زمينِ تيره، چه اندازه زشت است. اندوه من پايان پذير نيست و شبم همه در بي خوابي گذرد و غمي دارم كه از دل نرود مگر اين كه خدا برايم همان خانه بقايي را برگزيند كه تو در آن جاي داري؛ غصه اي دل خون كن و اندوهي هيجان خيز و غم انگيز، چه زود ميان ما جدايي افتاد.
- من به خدا شكايت برم، يا رسول الله؛ دخترت به تو گزارش دهد كه امتت براي بردن خلافت همدست شدند، خوب از او پرسش كن و گزارش وضع را از او بخواه ، چه بسا دل سوخته اي كه دلش چون دريا مي جوشد و مي خروشد و راهي براي پراكندن در دل خود ندارد؛ و محققاً در دل مرا مي گويد و خدا درباره آن قضاوت مي كند و او بهترين قضاوت كننده هاست.
- اگر چيرگي دشمنان زورگو نبود و بيم سرزنش آنان نمي رفت و ترس از غلبه آنان بر قبرت نداشتم اقامت بر سر قبرت را چون معتكفان ملازمت مي كردم و چون زن بچه مرده بر مرگ جانگداز تو شيون مي نمودم.
- يا رسول الله به سوي خدا شِكوه بايد و درباره حضرت تو تسليت نيك، شايد. رحمت خدا بر تو باد و بر فاطمه درود و رضوان.
[ویرایش] جایگاه فاطمه زهرا
از دیدگاه عموم مسلمانان فاطمه زهرا دارای فضائل فراوانی است. بنا بر اعتقاد شیعیان وی برترین بانو از میان تمام بانوان جهان است. وی دارای تمام مقامات معنوی امامان شامل عصمت، علم ارثی و ولایت باطنی است.[نیاز به ذکر منبع] همچنین وی در میان پنج تن آل عبا جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد. در تاریخ اسلام نیز شیعه برای او جایگاه ویژه‌ای در دفاع از حق خلافت علی پسر ابوطالب قائل است.
از امام دوازدهم روایت شده‌است که «دختر پیامبر خدا الگوی شایسته من است.»^
سيد عبدالحسين طيب در تفسير اطيب البيان -ج13/ص225- نقل كرده است: قال الامام العسكري-ع- نحن حُجَجُ الله عَلي خَلقِهِ و جَدّتُنا فاطِمه حُجهٌ عَلَينا
ترجمه: امام عسكري فرمودند:ما حجت و نشانه خدا بر خلقش هستيم و مادر ما فاطمه -س- حجت بر ما است.
[ویرایش] در قرآن
از دیدگاه مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل سنت سوره‌ها و آیاتی از قرآن در مورد فاطمه زهرا نازل شده است. مهم‌ترین این سوره‌ها عبارت‌اند از سوره کوثر و سوره انسان و نیز آیه مباهله و آیه تطهیر.
برای بحث بیشتر ر.ک. به مدخل این سوره‌ها و آیات.
[ویرایش] عصمت
عصمت نيرويي است نوري و ملكوتي كه دارنده اش را از هر عيب و زشتي و گناه نگهداري مي كند.
بي هيچ شك و ترديدي حضرت فاطمه-س- از معصومين بوده است. علماي بزرگ شيعه مانند شيخ مفيد و سيد مرتضي علم الهدي با استناد به آيات و روايات عصمت او را تأكيد نمودند.
علامه حسن زاده آملي در نكته 748 كتاب هزار و يك نكته مي نويسد: فخر رازي در هر مسأله اي از مبدأ تا معاد تشكيك نموده است كه او را امام المشككين خوانده اند ولي در عصمت سيده نساء العالمين فاطمه بنت رسول الله تسليم محض بوده است كه آن جناب بلا دفاع معصومه بوده است و در عصمت و طهارتش جاي شك و ترديد نيست.
[ویرایش] القاب
از القاب او بتول است یعنی زنی که دچار حیض و نفاس و استحاضه نمی شود.از دیگر القاب او صدیقه ، راضیه ، مرضیه و مطهره است.
[ویرایش] منابع
- امینی، ابراهیم، بانوی نمونه اسلام
- تفسیر آیات ۶۱ تا ۶۳ سوره آل عمران
- شریعتی، علی، فاطمه فاطمه‌است
- اصول کافی - جلد سوم- كتاب حجت، ثقة الإسلام كليني
- حسن زاده آملي، حسن ؛ پيرامون عصمت حضرت فاطمه –س-
