بغداد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
بغداد بزرگترین شهر عراق مرکز استان بغداد و پایتخت این کشور است که در وسط آن قرار دارد. این شهر را دومین شهر بزرگ جنوب غربی آسیا بعد از تهران دانسته‌اند.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] واژه‌شناسی
بَغداد نامی است ایرانی به معنای خُداداده. این واژه پیش از اینکه بر این شهر گذارده شود در اوستا به گونه صفت آورده شده بود. این واژه در اوستا به ریخت بغوداته bağō-dâta و به همان معنا در بخشهایی از اوستا از آن دسته وندیداد آورده شده است. در پارسی میانه این واژه باز به همان معنا و اینبار به ریخت بَغ‌دات آورده شده است.
[ویرایش] تاریخ
پایتخت ساسانیان شهر تیسفون در نزدیکی بغداد در عراق امروزی بود. در آن زمان بغداد نام منطقهٔ کوچکی در نزدیکی تیسفون بود. خود نام «بغداد» نامی ایرانی است که در زمان ساسانیان به آن منطقه نهاده شد. نام بغداد از دو بخش بغ و داد ساخته شده. بغ به معنای خداست. پس از معنای نام بغداد بخشش خدا یا خداداد به دست می‌آید. بغداد در روزگار عباسیان به پایتختی برگزیده شد و در همان زمان هم ناماور گشت؛ به گونه‌ای که نمادی برای سرزمینهای اسلامی سده‌های میانه بود.
گفته میشود که شهر بغداد در ۳۰ ژوئیه سال ۷۶۲ در کرانه باختری رود دجله توسط عباسیان و در زمان خلیفه المنصور بنیاد شد، به هر رو نام این شهر در متون پیش از اسلام از جمله در تلمود یهودیان نیز ذکر گردیده است. از اینرو شاید بغداد جدید در کنار شهر قدیمی بغداد که در ۵۰ مایلی شمال بابل واقع شده بود، ساخته شده است. این شهر جایگزین تیسفون پایتخت شاهنشاهی ایران و دمشق پایتخت امپراتوری اموی شد.
با سرنگونی عباسیان به دست مغول‌ها بغداد نیز ویران و مردمش کشتار شدند. در سالهای دورتر بغداد و پیرامون آن میان ترکمانان و عثمانیان و آنگاه صفویان دست به دست می‌‌شد. سرانجام به عنوان بخشی از عثمانی شناخته شد تا اینکه پس از جنگ جهانی دوم و تکه تکه شدن عثمانی زیر نظر انگلیسی‌ها به عنوان مرکز کشور تازه ساز عراق درآمد.
[ویرایش] نقشه شهر
طراحی این شهر بصورت دایره ای با قطر ۲ کیلومتر بود که این شهر را بعنوان ""شهر گرد"" معروف ساخت. طراحی اولیه نشانگر یک حلقه از ساختمان های مسکونی و تجاری بود که در کنار دیوارهای داخل شهر ساخته شده بودند، ولی در هنگام ساخت حلقه ای دیگر در داخل حلقه اصلی ساخته شد.[1] در مرکز شهر ساختمانهای مسجد و همچنین قرارگاه مرکزی سربازان قرار داشت. هدف از ساخت و کاربری قسمت خالی مرکز شهر ناشناخته است. اساس طراحی دایره شکل شهر دقیقاً بر پایه طراحی شهرسازی ساسانیان است. طرح شهر بغداد کپی‌برداری از نقشه و طرح شهر ساسانی گور (فیروزآباد) است.
المنصور برای طراحی شهر از دو طرح استفاده کرد.
طرح نخست از نوبخت ایرانی و طرح دوم از ماشاءالله، یک یهودی سابق از اهالی خراسان در ایران بود.
اعتقاد عمومی بر آن است که بغداد در طی سالهای ۷۷۵ تا ۹۳۵ میلادی بزرگترین شهر جهان بوده است. این شهر احتمالا اولین شهر با جمعیت بالای یک میلیون نفر نیز بوده است.[2]
[ویرایش] محلات اصلی بغداد
- اعظمیه: سنی‌نشین
- کاظمیه: شیعه‌نشین
- کراده: مختلط
- المنصور: مختلط
- دوره: مختلط
- بغداد الجدیده: مختلط
- شهرک صدر: شیعه‌نشین
- شهرک حریه: مختلط
[ویرایش] مناطق دیدنی و آثار باستانی
مکان های جالب آن شامل موزه ملی عراق است که آثار گران‌بهای آن در جریان تهاجم سال ۲۰۰۳ آمریکا غارت شد. همچنین بسیاری از کتیبه های باستانی موجود در کتابخانه ملی در جریان این تهاجم و هم‌زمان با آتش‌سوزی و تخریب ساختمان از بین رفتند. نقاط دیدنی دیگر عبارتند از طاق دست‌های آزادی، و باغ وحش بغداد. مسجد کاظمیه در بخش شمال غربی بغداد (در کاظمین) از مهمترین ساختمان های مذهبی شیعیان به‌شمار می‌آید. بنای این مسجد در سال ۱۵۱۵ به اتمام رسیده و آرامگاه‌های امام هفتم شیعه (موسی کاظم و امام نهم (امام محمد تقی) در این مکان قرار دارد. یکی از کهن‌ترین بناها قصر عباسیان است که بنای آن به سده‌های ۱۲ یا ۱۳ برمیگردد.
[ویرایش] فرهنگ
بغداد از مراکز اصلی فرهنگ خاورمیانه بوده‌است.
برخی از سازمان های مهم فرهنگی شهر عبارتند از:
- ارکستر ملی عراق که تمرین‌ها و نمایش‌های آن به هنگام جنگ دوم خلیج فارس متوقف شد، ولی پس از آن به حالت عادی بازگشت.
- تئاتر ملی عراق. ساختمان تئاتر مذکور در جریان حمله سال ۲۰۰۳ عراق غارت شد ولی تلاش‌هائی در جهت برقراری مجدد آن انجام شده‌است.[3]
اجرای تئاتر در بغداد در دهه ۱۹۹۰ یعنی در زمانی که تحریم‌های سازمان ملل واردات فیلم های خارجی را محدود کرده بود رشد کرد. بر طبق گزارش‌ها، در این دوره داستان‌های حدود ۳۰ فیلم برای نمایش بروی صحنه‌های تئاتر آماده گردیدند و این امر باعث تولید حجم گسترده‌ای از محصولات کمدی و درام گردید.[4]
سازمان‌هایی که در بغداد وظیفه ارائه آموزش های فرهنگی را برعهده دارند عبارتند از : فرهنگستان موسیقی، موسسه هنرهای زیبای بغداد و مدرسه موسیقی و باله. در بغداد همچنین تعدادی موزه وجود دارد که بیشتر مربوط به یافته‌های باستان‌شناسی هستند.
در طول زمان اشغال سال ۲۰۰۳ عراق، شبکه نیروهای آمریکایی در عراق ("رادیو آزادی") به پخش اخبار و برنامه‌های سرگرم‌کننده در منطقه بغداد مشغول بوده‌است.
[ویرایش] ورزش
بغداد مرکز تیم‌های اصلی فوتبال عراقاست که مهمترین آنها تیم‌های باشگاه فوتبال نیروی هوایی عراق (القوة الجویة)، الزورا، الشرطه (شهربانی) و الطلبه (دانش آموزان) می باشند. نام بزرگترین ورزشگاه بغداد ورزشگاه الشاب (ورزشگاه جوانان) است که در سال ۱۹۶۶ افتتاح گردید.
این شهر همچنین دارای سابقه باستانی در زمینه مسابقات اسب‌دوانی از زمان جنگ جهانی اول است که در بین مردم عراق بنام "مسابقات" نامیده میشود. گزارش‌هایی از فشارهای اسلام‌گرایان در جهت توقف این مسابقات بدلیل شرط‌بندی و قمارهای مربوط به آن دریافت شده است.
[ویرایش] منابع
ویکی‌پدیای انگلیسی.
