Kabinetsformatie Nederland 2006-2007
Van Wikipedia
Na de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen van 2006 op 22 november 2006 is een kabinetsformatie gestart. Na een verkenning die uitwees dat een kabinet CDA-PvdA-SP niet mogelijk was, begonnen op 3 januari 2007 onderhandelingen over een coalitie CDA-PvdA-ChristenUnie. Deze resulteerden in een regeerakkoord, waar de fracties van de drie partijen op 6 februari 2007 mee instemden. CDA-leider Jan Peter Balkenende werd op 9 februari benoemt als formateur en op 22 februari werd het kabinet-Balkenende IV beëdigd de Koningin Beatrix.
Inhoud |
[bewerk] Mogelijke coalities
Op basis van de verkiezingsuitslag was er geen meerderheid haalbaar bestaande uit één of twee partijen. Er waren verschillende mogelijkheden om met drie partijen aan een meerderheid van 76 zetels te komen. Een kabinet met vier of meer partijen was onwaarschijnlijk, omdat dit zonder redundante partijen enkel mogelijk was met grote polariteit binnen de coalitie.
Een grote coalitie met additionele partijen, ten behoeve van de stevigheid en het evenwicht zoals het kabinet-Den Uyl (vijf partijen waarvan twee redundant), zou wel mogelijk zijn geweest. Aan onderstaande coalities zou dan een of twee partijen toegevoegd moeten worden. Een voorbeeld van zo'n grote coalitie in de huidige verhoudingen was: CDA, PvdA, ChristenUnie en GroenLinks (87 zetels). Ook zou een coalitie mogelijk zijn geweest van alle links/progressieve partijen: PvdA, SP, GroenLinks, ChristenUnie, D66, Partij voor de Dieren (76 zetels).
| Theoretisch mogelijke driepartijencoalities | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Partijen | Zetels | Moeilijkheden | |||
| CDA | PvdA | SP | 99 | Niet mogelijk volgens Hoekstra. | |
| CDA | PvdA | VVD | 96 | PvdA wil ander beleid, en niet meeregeren met 'vorig kabinet' | |
| CDA | SP | VVD | 88 | SP en VVD staan ver van elkaar | |
| CDA | PvdA | PVV | 83 | PvdA en PVV staan ver van elkaar | |
| CDA | PvdA | GL | 81 | GroenLinks zegt niet in een kabinet met louter partijen die verloren hebben te willen. | |
| CDA | PvdA | CU | 80 | Christelijk en conservatief voor de PvdA. PvdA wil liefst samen met SP. | |
| CDA | PvdA | D66 | 77 | D66 heeft gezegd niet deel te nemen aan een kabinet | |
| CDA | PvdA | PvdD | 76 | PvdD wil niet met het CDA in een kabinet | |
| CDA | PvdA | SGP | 76 | SGP heeft gezegd niet deel te nemen aan een kabinet | |
| PvdA | SP | VVD | 80 | SP en VVD staan ver van elkaar | |
In een politiek assenstelsel zou een CDA-PvdA-ChristenUnie-coalitie het meest uniforme (minst verdeelde) vlak vormen.
[bewerk] Samenstelling Eerste Kamer onzekere factor
De samenstelling van de Eerste Kamer zal op 7 maart 2007 worden bepaald door de Provinciale Statenverkiezingen 2007. Aangezien een toekomstige regeringscoalitie bij voorkeur een meerderheid in beide kamers zal willen hebben, werd het mogelijk geacht dat de afsluiting van de formatie pas zou plaatsvinden na deze verkiezingen.[1]
[bewerk] Verloop van de formatie
Op vrijdag 24 en zaterdag 25 november heeft koningin Beatrix de eerste gesprekken gehad met haar adviseurs (de vicevoorzitter van de Raad van State, Herman Tjeenk Willink en de voorzitters van de Eerste Kamer, Yvonne Timmerman-Buck, en van de Tweede Kamer, Frans Weisglas) en met de nieuw verkozen fractieleiders.
[bewerk] Verkenning: informateur Hoekstra
Op zaterdagmiddag 25 november 2006 benoemde zij de CDA-politicus en lid van de Raad van State Rein Jan Hoekstra tot informateur, met als opdracht:
- "Op korte termijn onderzoeken welke mogelijkheden op basis van de verkiezingsuitslag aanwezig zijn voor de vorming van een kabinet dat mag rekenen op een vruchtbare samenwerking met de Staten-Generaal."[2]
Hoekstra was eerder informateur, samen met de VVD-er Frits Korthals Altes, tijdens de formatie van het kabinet-Balkenende II.
Na vier dagen van verkennende gesprekken met alle fractieleiders wilde Hoekstra vanaf vrijdag 1 december nagaan of een stabiele meerderheidscoalitie met SP, PvdA en CDA mogelijk was.[3] Op maandag 11 december maakte Hoekstra kenbaar dat deze coalitie niet haalbaar is, omdat de verschillen tussen CDA en SP te groot zijn.[4]
Op 12 december begon de informateur aan een tweede ronde gesprekken met de fractievoorzitters. Op 14 december werd duidelijk dat na de SP ook GroenLinks niet zal meewerken aan een kabinet met het CDA. Volgens Halsema zal GroenLinks in een kabinet met het CDA in de verdrukking komen en de rol van 'bijwagentje' krijgen. Ook vindt zij dat het programma en het gedachtegoed van GroenLinks te veel afwijkt van het CDA.[5]
In deze week werd de formatie overschaduwd door een conflict tussen een Kamermeerderheid en het demissionaire kabinet-Balkenende III. Op 13 december nam de Tweede Kamer een motie van afkeuring tegen minister Verdonk van Vreemdelingenzaken aan, omdat zij weigerde de uitzetting van uitgeprocedeerde asielzoekers op te schorten.[6] De VVD dreigde met het opstappen van alle ministers van deze partij. Het kabinet besloot op 14 december tot een portefeuille-wisseling, waarbij minister Hirsch Ballin van Justitie de verantwoordelijkheid voor het vreemdelingenbeleid overnam van Verdonk, die in ruil daarvoor jeugdbescherming, preventie en reclassering terugkreeg.[7]
Vanaf 15 december werd de combinatie CDA-PvdA-ChristenUnie onderzocht.[8] Op maandagmiddag 18 december ontving de informateur de fractievoorzitters van deze drie partijen voor een gezamenlijk gesprek.[9] Diezelfde avond bracht informateur Hoekstra verslag uit bij de koningin, waarbij hij adviseerde om Herman Wijffels (CDA) te benoemen tot informateur om met CDA, PvdA en ChristenUnie te gaan onderhandelen.[10][11]
Op dinsdag 19 december debatteerde de Tweede Kamer over deze eerste fase van de kabinetsformatie.
[bewerk] Onderhandelingen: informateur Wijffels
Op woensdag 20 december benoemde koningin Beatrix Herman Wijffels tot informateur, met als opdracht:
- "Een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid van de spoedige totstandkoming van een kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie."[12]
Op 21 december had Wijffels een eerste gesprek met de drie fractievoorzitters: Jan Peter Balkenende (CDA), Wouter Bos (PvdA) en André Rouvoet (ChristenUnie), waarbij ze afspraken dat de daadwerkelijke onderhandelingen op 3 januari 2007 zullen beginnen.[13] Deze begonnen op een geheime locatie[14], die De Telegraaf onmiddellijk onthulde als het koetshuis van het landgoed Lauswolt in het Friese Beetsterzwaag.[15] De onderhandelaars hadden alle drie een secondant meegenomen: Maxime Verhagen (CDA), Jacques Tichelaar (PvdA) en Arie Slob (CU).[16][17]
Op vrijdag 5 januari vertelden Balkenende, Bos en Rouvoet dat ze verder gaan praten over de kabinetsformatie en dat ze voor de Provinciale Statenverkiezingen van 7 maart een nieuw kabinet wilden hebben.[18]
Op maandag en dinsdag 8 en 9 januari praatten de onderhandelaars hun fracties bij. De formatie ging vanaf 10 januari verder op het Catshuis buiten Den Haag.[19]
Van 17 tot 19 januari vond er overleg plaats op landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum.[20] Op 22, 24, 25 en 26 januari werd weer in het Catshuis vergaderd, waarbij er zodanig "goede vorderingen" werden gemaakt, dat de informateur verwachtte dat een concept-regeerakkoord aan de fracties kon worden voorgelegd tegen het einde van de volgende week.[21] Op 2 februari meldden bronnen in Den Haag dat men het eens was over de verdeling van ministersposten: die zou 8-6-2 worden (acht CDA-ministers, zes PvdA en twee ChristenUnie).[22] Op maandag 5 februari kregen de fracties de tekst van het concept-akkoord[23], waar ze na enkele aanpassingen op 6 februari mee instemden.[24]
Op donderdag 8 februari debatteerde de Tweede Kamer met informateur Wijffels, op verzoek van de coalitie-fracties en tegen de zin van de voltallige oppositie, die liever met het nieuwe kabinet in debat wilde bij de regeringsverklaring.[25] Op vrijdag 9 februari bracht Wijffels eindverslag uit bij de koningin,[26] waarna zij – zoals verwacht – Balkenende tot formateur benoemde.
[bewerk] Regeerakkoord
Het regeerakkoord, met als motto "Samen werken, samen leven", bevat de volgende elementen:[27][28]
- De hypotheekrenteaftrek blijft ongewijzigd.
- Mensen met een aanvullend pensioen van meer dan 18.000 euro die voor hun 65ste stoppen, gaan vanaf 2011 zelf meebetalen aan hun AOW. Mensen die doorwerken tot de pensioenleeftijd hoeven niet mee te betalen; wie na zijn 65ste blijft werken, krijgt juist belastingvoordeel.
- Het ontslagrecht wordt niet versoepeld.
- Regelgeving omtrent abortus, euthanasie en homohuwelijk blijft ongewijzigd.
- In 2011 willen de partijen een begrotingsoverschot realiseren van 1% BBP.
- De voorgestelde liberalisering van huren wordt teruggedraaid.
- Er wordt geïnvesteerd in onderwijs (1 miljard) en de aanpak van achterstandswijken.
- De no-claim in de zorg verdwijnt. De pil en tandartscontrole komen terug in het basispakket.
- Er komt meer geld voor het milieu (800 miljoen). De belasting op vervuiling gaat omhoog. Milieu zal door een minister worden gedaan, niet meer door een staatssecretaris.
- Kinderopvang wordt niet gratis, er wordt wel extra geld voor uitgetrokken (750 miljoen).
- Er komen minder ambtenaren, wat 750 miljoen euro op zou leveren.
- Er komt een pardonregeling voor asielzoekers die al voor 2001 in Nederland waren.
- In 2011 moet de horeca rookvrij zijn.
- Nederland blijft deelnemen aan de Joint Strike Fighter.
- De Raad van State wordt gevraagd of een nieuw referendum omtrent de Europese Grondwet noodzakelijk zal zijn.
- Er komt geen parlementair onderzoek naar de Nederlandse steun aan de invasie van Irak.
[bewerk] Verdeling ministersposten: formateur Balkenende
Op 6 februari 2007 maakten Wouter Bos en André Rouvoet bekend dat zij als vicepremier zullen toetreden tot het nieuwe kabinet-Balkenende IV.[29]
Op vrijdag 9 februari benoemde koningin Beatrix Jan Peter Balkenende tot formateur, met als opdracht om op de kortst mogelijke termijn een kabinet te vormen van CDA, PvdA en ChristenUnie.[30] Balkenende had eerder gezegd dat hij daar twee weken voor nodig dacht te hebben. De traditionele bordesscène wordt verwacht op vrijdag 23 februari.
Op 12 februari werd een akkoord bereikt over de verdeling van de ministersposten.[31]
- CDA: Minister-president en Algemene Zaken; Buitenlandse Zaken; Justitie; Verkeer en Waterstaat; Economische Zaken; Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit; Sociale Zaken en Werkgelegenheid; Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
- PvdA: Financiën; Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; Onderwijs, Cultuur en Wetenschap(pen); Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer; Ontwikkelingssamenwerking (BuZa); Integratie en Wijkverbetering (VROM).
- ChristenUnie: Defensie; Jeugd en Gezin (VWS).
Daarnaast werden de staatssecretariaten verdeeld: vier CDA, zes PvdA en één ChristenUnie:
- CDA: Binnenlandse Zaken; Onderwijs; Financiën; Defensie;
- PvdA: Buitenlandse Zaken (Europese Zaken); Sociale Zaken en Werkgelegenheid; Justitie; Volksgezondheid, Welzijn en Sport; Onderwijs; Economische Zaken.
- ChristenUnie: Verkeer en Waterstaat.
Op 13 februari werden de namen van alle ministers en staatssecretarissen bekend; zie hiervoor kabinet-Balkenende IV.
Op donderdagmiddag 22 februari beëdigt de koningin het nieuwe kabinet, na het constituerend beraad op donderdagochtend.[32]
[bewerk] Trivia
- De onderhandelaars Jan Peter Balkenende (CDA), Wouter Bos (PvdA) en André Rouvoet (ChristenUnie) zijn alle drie alumni van de Vrije Universiteit Amsterdam.
- Beoogd CDA-fractievoorzitter Joop Wijn verliet na het totstand komen van het regeerakkoord de politiek, naar verluidt omdat hij niet zou worden gevraagd voor een ministerspost.
[bewerk] Externe links
- Kabinetsformatie2006.nl - tijdelijke website van de Rijksvoorlichtingsdienst over de formatie
(PDF) Informatieopdracht aan informateur Hoekstra (25-11-2006)- (PDF) Eindverslag informateur Hoekstra (18-12-2006)
- (PDF) Informatieopdracht aan informateur Wijffels (20-12-2006)
- (PDF) Coalitieakkoord tussen CDA, PvdA en ChristenUnie (07-02-2007)
|
2002 - 2003 - Midden 2006 - 2006/7 |
|
