Overpelt

Van Wikipedia

Gemeente Overpelt
ligging binnen het arr. Maaseik in de provincie Limburg
Wapen	Vlag

Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Limburg
Arrondissement	Maaseik
Geografische ligging	51°12′N, 5°25′E
Oppervlakte	40,85 km²
Bevolking (Bron: NIS)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	13.472 (01/07/2006) 50,52% 49,48% 330 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0–19 jaar 20–64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2006) 22,42% 61,27% 16,32%
Buitenlanders	8,91% (01/07/2006)
Economie
Werkloosheidsgraad	10,12% (01/01/2006)
Gemiddeld inkomen	12.249 euro/inw. (2003)
Politiek
Burgemeester	Jaak Fransen (CD&V)
Bestuur	CD&V, sp.a
Zetels CD&V Open-Lijst (VLD) Vlaams Belang sp.a	23 10 7 4 2
Deelgemeenten met postcode
Postcode	Deelgemeente
3900	Overpelt
Overige info
Zonenummer	011
NIS-code	72029
Politiezone	HANO
Webadres	www.overpelt.be

Overpelt is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Limburg. De gemeente telt bijna 13.500 inwoners. Geografisch gezien hoort het zanderige Overpelt tot de Kempen.

[bewerk] Woonkernen en industrie

Overpelt bestaat uit vier kerkdorpen: centrum (Sint-Martinus-parochie), Holheide, Overpelt-Fabriek (tussen deze laatste twee ligt het industrieterrein NOLIM-park met bedrijven zoals de zinkfabriek van Umicore, Brabantia en Plascobel). Het grootste kerkdorp is Lindelhoeven. Verder zijn er nog twee kleinere woonkernen Haspershoven en Heesakker. Door het fenomeen van de lintbebouwing is de overgang van de woonkernen op veel plaatsen niet meer zichtbaar.

[bewerk] Zorggemeente

Overpelt is bekend als verzorgingsgemeente. Liefst 3 ziekenhuizen liggen in de gemeente. Het vanaf 2005 geopende Mariaziekenhuis is het grootste van Limburg. Verder is er de gespecialiseerde MS-kliniek en gehandicaptencentrum Sint-Oda.

[bewerk] De Dommel

Door Overpelt stroomt een bijriviertje van de Maas, dat van de Romeinen de naam Dutmala meekreeg; vandaar de huidige naam Dommel. Het komt Overpelt binnen via de gemeente Peer en het vormt gedeeltelijk de natuurlijke grens met het naburige Neerpelt. Overpelt staat bekend als molengemeente: liefst 4 molens liggen op de Dommel; de oudste, de Wedelse Molen, werd reeds in 710 gebouwd. Op het grondgebied van de gemeente Overpelt mondt een beekje, de Holvense Beek uit in de Dommel.

[bewerk] Geschiedenis

In Overpelt zijn er sporen van prehistorische beschaving teruggevonden. Samen met het lager gelegen Neerpelt wordt het vanaf de vroege Middeleeuwen dichter bevolkt (o.a. Frankisch marktplein in het centrum) en het gebied krijgt dan de naam Palethe (poel, moerassig gebied). In de late Middeleeuwen en daarna vormt Overpelt, samen met Neerpelt, Kaulille en Kleine-Brogel de heerlijkheid Pelt, een bestuurlijk gebied in het graafschap Loon (tot 1366), daarna in het onafhankelijke prinsbisdom Luik (tot aan de Franse Revolutie). Vanaf 1815 is Overpelt een gemeente in de provincie Limburg van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden; na de opsplitsing van Limburg (1839) een gemeente in Belgisch-Limburg. In Overpelt woonde er een belangrijke figuur in de strijd tegen de Bokkerijders, Drossaerd Jan Clerx (1759 - 1840), die tal van Bokkerijders liet terechtstellen.

Afgezien van de arbeiderswijk in Overpelt-Fabriek behield de gemeente nog tot de jaren 1950-60 een uitgesproken landelijk karakter. Door de uitbreiding van verkavelingen en de uitbouw van het industrieterrein is het uitzicht van de gemeente de voorbije decennia grondig veranderd. Met de komst van het Mariaziekenhuis en talrijke flats evolueert Overpelt richting kleinstedelijk gebied, samen met het aanpalende Neerpelt. Een poging om de twee gemeenten in 1977 te fuseren mislukte na plaatselijk protest. Datzelfde jaar stond Overpelt de wijk Kloosterbos af aan zuidelijke buur Eksel.

[bewerk] Molengemeente

Met vier watermolens op de Dommel, twee windmolens en een molenmuseum bezit de gemeente Overpelt een bijzondere rijkdom aan molens. Bovendien stonden in Overpelt de oudste watermolens die ooit werden teruggevonden in de archieven. Al in het begin van de achtste eeuw wordt er melding gemaakt van molens op de Dommel. Dit maakt het molenpatrimonium uniek in België. De 6 Pelter molens zijn:

Sevensmolen: een standaardmolen, gebouwd in 1745 in Helchteren. In 1853 verplaatst naar Overpelt. Aangekocht door de gemeente in '62 en overgebracht naar het park Heesakkerheide in 1964 en gerestaureerd in 1964 en 1989. De maalvaardige molen wordt in werking gehouden door de vzw Levende Molens Noord-Limburg.
Wedelse Molen: één van de oudste watermolens van de Lage Landen (uit 710). De molen werd gerestaureerd in 1974 en ingericht als taverne. Het houten raderwerk bleef bewaard en de molen draait nog dagelijks.
Bemvoortse Molen: watermolen, rond 1295 gebouwd. Gerestaureerd in 1900. Bleef in werking tot eind jaren '80. De molen is nog maalvaardig.
Slagmolen: wateroliemolen (1208), later omgebouwd tot graanmolen. Is thans een laboratorium.
Kleine Molen: watermolen uit ca. 710, heeft ook nog dienst gedaan als volmolen. Bleef in werking tot 1978. Kaarsengalerie Daelhoxent is in deze molen gevestigd.
Molen van Leyssen: bovenkruier gebouwd in 1902. Thans ingericht als woning.

[bewerk] Dialect

Het Overpeltse dialect behoort tot het West-Limburgs. In sommige classificaties wordt het ook wel Dommellands genoemd, samen met het dialect van Neerpelt, Achel, Hamont en Sint-Huibrechts-Lille. Tussen Overpelt en Lommel loopt de taalgrens "Ürdinger-linie", de scheidingsgrens tussen Brabants (ik, ook) en Limburgs (ich, ooch). Typisch Limburgs is ook de meervoudsvorming d.m.v. Umlaut: boek/bük, stoel/stül (ipv boek/boeken, stoel/stoelen) en de oude, Algemeen-Germaanse lange -oe- klank in hoes(huis),moes (muis), en de oude -ie-klank in ies (ijs), kieke (kijken); klanken zoals die vandaag nog in bv. het Deens aanwezig zijn.

[bewerk] Sport

Overpelt herbergt een voetbalploeg, namelijk K.V.S.K. United Overpelt-Lommel, die momenteel in de Tweede klasse (voetbal België) spelen. Hierbuiten herbergt Overpelt ook nog enkele kleine voetbalploegen zoals Overpelt VV, Kadijk SK en Lindelhoeven VV. In Overpelt bevindt zich ook nog het subtropische zwembad Dommelslag en het sportcomplex de Bemvoort, aangrenzend aan dit sportcomplex ligt 't Pelterke. Een bekende schaakclub uit Overpelt is de Pelter Pion. Verder is er handbalploeg HCO. Zij spelen momenteel (2006) in de 2e nationale afdeling en hebben ook jeugdploegen.

[bewerk] Verkeer

Overpelt wordt in de Noord-Zuid-richting doorsneden door de autosnelweg A24 Hasselt-Eindhoven. Er bevinden zich drie afritten op Overpelts grondgebied: Overpelt-Fabriek, Overpelt-Centrum en Lindel. Ook het knooppunt met de N71 bevindt zich op Overpelts grondgebied. Verder wordt de gemeente in het Noorden ook doorkruist door de expressweg N71 Achel-Geel. Enkele kleinere wegen die over Overpelts grondgebied lopen zijn: de N712 Mol-Achel, de autoweg N713 Overpelt - Overpelt-Fabriek, de N715 Hasselt-Eindhoven, de N790 Neerpelt-Overpelt-Fabriek, de N747 Overpelt-Hechtel, de N712a Overpelt Nieuwe Ring, de N712c Overpelt Oude Ring, de N712b Overpelt Dorpsstraat, de N764 Overpelt-Neerpelt-Station-Neerpelt, de T702 Holheide-Kattenbos en de T706 te Holheide.

Verder wordt Overpelt in het Noorden nog doorkruist door het Kempisch Kanaal, ook wel het Kanaal Bocholt-Herentals genoemd.

Op het gebied van spoorverkeer wordt Overpelt doorsneden door de IJzeren Rijn, de spoorweg die Antwerpen met Mönchengladbach in het Duitse Ruhrgebied verbindt, deze spoorweg is spoorlijn 19 van de NMBS. Aan spoorlijn 19 bevindt zich het station Overpelt-Dorp. Vroeger was er nog een tweede station, namelijk het station Overpelt-Werkplaatsen te Overpelt-Fabriek. Ook spoorlijn 18 Neerpelt-Genk passeert door Overpelt. Aan spoorlijn 18 bevinden zich geen stations op Overpelts grondgebied. Momenteel is deze spoorverbinding echter omgebouwd tot een fietspad. De Limburgse gouverneur Steve Stevaert wil echter deze lijn heropenen, dit staat beschreven in het zogenaamde Spartacusplan voor Limburg. Verder beschikt Overpelt ook nog over een private spoorweg van Umicore die de Umicore-fabriek in Overpelt-Fabriek met lijn 19 verbindt.

[bewerk] Bekende Overpeltenaren

Karel Pinxten, politicus, oud-burgemeester en oud-minister
Stijn Meuris, zanger van de groepen Noordkaap en Monza
Frank Galan, charmezanger
Gilbert Seresia, oud-burgemeester en stichter van Sint-Oda en de MS-Kliniek
Drossaerd Jan Clerx, onder zijn leiding werden De Bokkenrijders vervolgd.
Bernt Evens, profvoetballer bij voetbalclub Westerlo
Gerard Plessers, Belgisch oud-international voetbal. Speelde bij Standard Luik, Hamburg en K.V.V.Overpelt
Gerard Loncke, oud-wielrenner, won twee ritten in de Tour de France begin jaren 1930
Ronald Mutsaars, wielrenner bij Rabobank
Karel Pinxten (professor), belangrijk Belgisch econoom
Bjorn Verhoeven, bekend van Topradio, Q-music, KanaalTwee en nu directeur bij Radio Contact
John Cillen, bekend van Big Brother
Tom Vangeneugden, zwemmer, Belgisch recordhouder op de 800m vrije slag en 1500m vrije slag
Theo Schildermans en Michel Vanduffel, missionarissen in Congo, en slachtoffers van de moordpartij in Kongolo (Katanga) op 1 januari 1962.
Pater C(h)ristianus Vandael, missionaris in Wamba, Congo en aldaar vermoord in augustus 1964 tijdens de rebellie van de Simbas.
Jaak Fransen, burgemeester vanaf 2007 en bondsprocureur van de Belgische wielerbond KBWB
Johan De Vrindt, Belgisch oud-international voetbal. Speelde bij Anderlecht en Winterslag
Joan Daemen, medeontwerper van Rijndael, het Advanced Encryption Standard (AES).