Rococo
Van Wikipedia
Rococo is een Europese stijlperiode uit ruwweg 1720-1775. De naam is een samentrekking van het Franse woord rocaille, een asymmetrisch schelpmotief dat men in de 18e eeuw aantreft in met name de interieurkunst, en het Italiaanse barocco, dat barok betekent.
Inhoud |
[bewerk] Decoratie
Kenmerkend voor het rococo is de genoemde asymmetrie, de nadruk op elegantie en het lieflijke en luchtige karakter. Het kleurgebruik typeert zich door de zachte tinten, met veel gebruik van pastel.
Met betrekking tot de decoratie zet de beweging van de barok zich in het rococo voort, maar ze fragmenteert zich en wordt op kleinere schaal uitgedrukt. Monumentaliteit wordt vervangen door lossere vormen, vrolijkheid en frivoliteit; de onderwerpen worden minder ernstig. Dit valt samen met het minder streng worden van de sociale en morele codes in de samenleving.
[bewerk] Architectuur
[bewerk] Frankrijk
Met betrekking tot de architectuur kwam het rococo vooral tot uitdrukking in de interieurkunst. Het interieur en de meubels waren rijkelijk voorzien van verfijnd stucwerk.
Deze stijl ontstond in Frankrijk als reactie op de strenge classicistische stijl die de kunst destijds domineerde. Het rococo belichaamt het scherpe en zeer geraffineerde gevoel voor de beeldende kunst in een samenleving die elegantie, gekunsteldheid en luchthartige geestigheid hoog aanslaat.
Michael Levey schetst in zijn Rococo to revolution de kunst in een breder tijdsbeeld:
Het dilemma van de 18e eeuw was van politieke, filosofische en artistieke aard. Men concentreerde zich vooral op het definiëren van de term "Natuur".
Het rococo was een natuurlijke reactie tegen het formalisme – maar tegelijk leek het artificieel en onnatuurlijk. Er waren duidelijk gewelddadige botsingen tussen tegengestelde krachten: op politiek vlak tussen autocratie en vrijheid; op artistiek vlak tussen rococo en neoclassicisme of tussen de "anciens" en de "modernes".
Eigenlijk waren dit allemaal benamingen voor het basisconflict tussen het bewuste en het onbewuste. De rationele structuren, optimisme en geloof staan op het punt in flarden te worden geschoten. Goya vormt daarbij de brug tussen rococo en revolutie. Hoewel hij zijn geloof in de rede behield, licht hij al een tipje van de sluier op met zijn schets "De slaap van de rede brengt monsters voort".
[bewerk] Duitsland en Oostenrijk
Het rococo werd door François de Cuvilliés naar het zuiden van Duitsland gebracht. In Duitsland werd de bouwkunst tevens beïnvloed door de Italiaanse barokarchitectuur van met name Francesco Borromini en Camillo-Guarino Guarini.
Het klooster van Melk (1702-1739), op de heuveltop, gebouwd door Jakob Prandtauer en na diens dood in 1726 door Jozef Muggenast, doet nog sterk aan barok denken.
De kerk van Vierzehnheiligen (1744-1772) van Balthasar Neumann combineert gecompliceerde ruimtewerking en rijke ornamentiek. De kerk bestaat binnenin uit in elkaar gevlochten ovalen, het interieur tintelt van plantenmotieven, vruchten, schelpen, asymmetrische krullen en guirlandes. De Bedevaartskerk van Wies in Zuid-Duitsland van Dominikus Zimmerman gaat nog een stapje verder in de rococo-euforie.
Zowel bij de Vierzehnheiligen als bij de Bedevaartskerk van Wies kozen de ontwerpers voor wit, goud en pasteltinten. De kracht van de barok, die zich uitte in de voorkeur voor een veelheid van kleur en verzadigde tinten, verminderde dus stilaan maar zeker.
[bewerk] Muziek
In de muziekgeschiedenis verstaat men onder Rococo de stijl die zich ontwikkelde uit de barokmuziek. Rococo kenmerkte zich door intieme kamermuziek met uiterst verfijnde versieringsvormen. Bekende rococo-componisten waren:
- Johann Christian Bach
- Carl Philipp Emanuel Bach
- Louis-Claude Daquin
[bewerk] Literatuur
- Baarsen, Reinier: Rococo in Nederland ISBN 9040095779
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Rococo paintings van Wikimedia Commons. |
