Gorzów Wielkopolski
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°44'00" N 015°15'00" E
Gorzów Wielkopolski | |||||
|
|||||
Dewiza: miasto wielu możliwości | |||||
Województwo | lubuskie | ||||
Powiat | miasto na prawach powiatu | ||||
Założono | XIII wiek | ||||
Prawa miejskie | 1257 | ||||
Prezydent miasta | Tadeusz Jędrzejczak | ||||
Powierzchnia | 86 km² | ||||
Położenie | 52° 44' N 15° 15' E |
||||
Wysokość | 19-82 m n.p.m. | ||||
Liczba mieszkańców (2006) - liczba ludności - gęstość |
125 416 (31 XII 2006) 1465,11 os./km² |
||||
Strefa numeracyjna (do 2005) |
0-95 | ||||
Kod pocztowy | 66-400 do 66-414 | ||||
Tablice rejestracyjne | FG | ||||
Położenie na mapie Polski
|
|||||
TERC10 (TERYT) |
0861 | ||||
Miasta partnerskie | ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
||||
Urząd miejski3
ul. Sikorskiego 3-466-414 Gorzów Wielkopolski tel. (95)7219 500; faks (95)7219 670 |
|||||
Strona internetowa miasta |
Gorzów Wielkopolski (niem. Landsberg an der Warthe) – miasto w zachodniej Polsce położone na ziemi lubuskiej nad Wartą, powiat grodzki, siedziba wojewody lubuskiego oraz starosty powiatu gorzowskiego.
[edytuj] Geografia
Gorzów Wielkopolski jest największym miastem województwa lubuskiego oraz jedną z jego dwóch stolic (znajduje się w nim siedziba wojewody i jego aparatu pomocniczego). Położony jest na wysokości 19-82 m n.p.m. na skraju Kotliny Gorzowskiej i Równiny Gorzowskiej nad Wartą u ujścia Kłodawki. Leży 53 km od granicy z Niemcami i około 160 km od Berlina. Odległości do większych miast:
- Warszawa – 449 km
- Wrocław – 270 km
- Poznań – 135 km
- Piła – 118 km
- Zielona Góra – 112 km
- Szczecin – 109 km
Ciekawostką jest fakt, że miasto jest podobnie jak Rzym położone na siedmiu wzgórzach.
[edytuj] Historia
Niniejszy artykuł jest częścią cyklu Gorzów Wielkopolski |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
Strona internetowa |
W 1249 ziemia lubuska znalazła się w rękach brandenburskich poprzez zastaw jaki Bolesław Rogatka, książę legnicki uczynił wobec arcybiskupów Magdeburga. W 1260 roku Konstancja – księżniczka córka Przemysła I, księcia wielkopolskiego wyszła za Konrada, syna margrabiego brandenburskiego Jana, jako posag wniosła ziemie kasztelani santockiej bez samego grodu. 2 lipca 1257 roku rycerz Albrecht de Luge został upoważniony przez margrabiego Johanna I z dynastii askańskiej do założenia niemal na granicy kasztelanii i ziemi lubuskiej miasta o nazwie Landisberch Nova (Landsberg Nowy, dla rozróżnienia z Alt-Landsbergiem, koło Berlina, w Niemczech) nazwę Landsberg można było do 1945 roku znaleźć sześciokrotnie. Landisberch rychło stał się bardzo ważnym ośrodkiem kulturalnym i handlowym na wschodnich rubieżach Niemiec. Wraz z założeniem miasta zbiegła się budowa okazałej gotyckiej fary (kościoła parafialnego, od 1537 luterańskiego), dziś rzymskokatolickiej Katedry pw. Wniebowzięcia NMP W 1433 r. przeżył oblężenie husytów, w XVII wieku przez kilkadziesiąt lat znosił szwedzką okupację, utrzymywał wojska rosyjskie w wojnie siedmioletniej, opłacał się kontrybucją armii Napoleona.
Do najważniejszych przedwojennych osobistości Landsbergu należą: Max Bahr (właściciel fabryki worków jutowych, właściciel willi zajmowanej obecnie przez Pałac Biskupi, inicjator budowy Łaźni Miejskiej (1928), która działała jeszcze na początku XXI wieku), Hermann Paucksch – fabrykant z Zawarcia (fundator fontanny z 1897 roku na Starym Rynku, nazwanej od jego nazwiska, odtworzonej w 1997 rękami gorzowian i dawnych niemieckich mieszkańców), właściciel willi Grodzkiego Domu Kultury na Zawarciu, Gustaw Schroeder – założyciel fabryki kabli i sznurów, budowniczy willi, obecnie Muzeum Sztuk Dawnych. W Landsbergu nad Wartą urodziła się w 1929 roku Christa Wolf, najsławniejsza pisarka NRD, kilkoro literatów, utalentowanych artystów i techników, przebywało tu także kilka ważnych postaci znanych z historii powszechnej np. Fryderyk Schleiermacher, Gottfried Benn.
Położenie miasta u ujścia Kłodawy (Kłodawki) do Warty na skrzyżowaniu wodnych i lądowych szlaków komunikacyjnych, dawało dogodne warunki do urbanizacji i rozwoju miasta, które rozkwitało dzięki pracy kupców i rzemieślników. Doprowadziło to do ogromnego rozrośnięcia się miasta i przybrania jeszcze większej wartości ekonomiczno-strategicznej. Na początku zeszłego wieku architektura kamieniczek Landsbergu mogła być uznana za jedną z najpiękniejszych i najbardziej wartościowych w centralnej Europie.
Najtragiczniejszą z wojen okazała się II wojna światowa. Garnizon Wehrmachtu wycofując się do Kostrzyna wysadził oba mosty a oddziały Armii Czerwonej paliły Stare Miasto począwszy od 30 stycznia 1945 roku, ostatecznie w marcu Landsberg stał się polskim Gorzowem nad Wartą (później z powodów ideologicznych, dla podkreślenia polskich praw do Ziem Odzyskanych, dodano przymiotnik Wielkopolski, mimo braku historycznych związków miasta z Wielkopolską). Następuje ponowny szybki rozwój miasta. Już w połowie lat 60. liczba ludności sięgnęła 50 tys. osób, przekraczając stan sprzed wojny. W końcu lat 60. Gorzów przeżywa drugi w swych dziejach boom budowlany stając się miastem średniej wielkości. W 1975 r. został stolicą województwa gorzowskiego, a w 1979 rodzi się 100-tysięczna gorzowianka.
Od roku 1999 Gorzów jest siedzibą wojewody lubuskiego.
Ciekawostką jest fakt, iż zarówno obecny Marszałek Sejmu Marek Jurek jak i były Prezes Rady Ministrów Kazimierz Marcinkiewicz pochodzą z Gorzowa Wielkopolskiego (Marcinkiewicz mieszka w Gorzowie również obecnie).
[edytuj] Wyznania
Wyznania: katolicy (obrządku łacińskiego i greckiego) – w Gorzowie znajduje się Katedra rzymskokatolickiej diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, prawosławni, luteranie, baptyści, muzułmanie, zielonoświątkowcy, świadkowie Jehowy, wyznawcy Kościoła Wiary i inni. Warto wspomnieć że 2 czerwca 1997 roku miasto to zostało odwiedzone przez zwierzchnika Kościoła rzymskokatolickiego papieża Jana Pawła II.
[edytuj] Zabytki i inne obiekty turystyczne
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Obiekty turystyczne w Gorzowie Wielkopolskim.
[edytuj] Współpraca zagraniczna
W 1999 r. został otwarty Ośrodek Kultury Francuskiej Alliance Francaise.
Gorzów Wlkp. jest największym ośrodkiem Euroregionu Pro Europa Viadrina.
We wrześniu 1999 r. Gorzów został uhonorowany Dyplomem Rady Europy, a w 2002 roku zdobył kolejne wyróżnienie – Sztandar Rady Europy.
Miasta partnerskie | ||
---|---|---|
Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
Cava de Tirreni | ![]() |
??? |
Eberswalde | ![]() |
??? |
Frankfurt nad Odrą | ![]() |
1975 |
Hazleton | ![]() |
??? |
Herford | ![]() |
1990 |
Jönköping | ![]() |
??? |
Sumy | ![]() |
??? |
Verden | ![]() |
1996 |
[edytuj] Gospodarka
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Gospodarka Gorzowa Wielkopolskiego.
Gorzów Wlkp. jest największym w województwie ośrodkiem przemysłowym z rozwiniętym przemysłem chemicznym, elektronicznym, energetycznym, farmaceutycznym, lekkim, maszynowym, metalowym, motoryzacyjnym, spożywczym, włókienniczym. Do największych zakładów produkcyjnych w mieście należą m.in.:
- Zakłady Włókien Chemicznych ZWCh Stilon
- Elektrociepłownia Gorzów
- Zakłady Mechanizacji Budownictwa ZREMB-Gorzów
- Zakłady Przemysłu Bioweterynaryjnego Biowet
- Volkswagen Elektrosystemy. (Obecnie SE Bordnetze)
Dobrze rozwinięty handel i usługi. W mieście działa wiele stacji benzynowych, serwisów, warsztatów, hurtowni, sklepów, punktów usługowych, istnieją oddziały większości działających w Polsce banków i towarzystw ubezpieczeniowych, dealerzy popularniejszych marek samochodowych. Istnieje wiele centrów handlowych oraz marketów wielkopowierzchniowych.
Od kilku lat miasto zajmuje czołowe miejsca w rankingach ogólnopolskich pod względem ilości inwestycji. W Gorzowie działa podstrefa Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
[edytuj] Transport i komunikacja
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Komunikacja w Gorzowie Wielkopolskim.
[edytuj] Komunikacja miejska
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Tramwaje w Gorzowie Wielkopolskim.
Komunikacja miejska w Gorzowie Wielkopolskim obsługiwana jest przez tramwaje i autobusy Miejskiego Zakładu Komunikacji.
[edytuj] Transport drogowy
Przez miasto przebiegają ważne trasy o międzynarodowym znaczeniu:
- S3 droga ekspresowa S3 Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wlkp. - Zielona Góra - Legnica – Lubawka – w budowie
- 3 droga krajowa nr 3 Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wlkp. - Zielona Góra – Legnica - Jelenia Góra - Jakuszyce,
- 22 droga krajowa nr 22 Kostrzyn nad Odrą – Gorzów Wlkp - Wałcz – Elbląg - Grzechotki,
a także drogi wojewódzkie i lokalne.
W Gorzowie działa spółka PKS Gorzów Wielkopolski będąca największym przewoźnikiem autobusowym w regionie.
Miasto jest także siedzibą wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego (instytucji przeprowadzającej egzaminy na prawo jazdy), a także wojewódzkiego inspektoratu transportu drogowego.
Trasa Średnicowa • Zachodnia obwodnica • Trasa nadwarciańska • Trasa alternatywna • Ul. Walczaka • Węzeł Piłsudskiego
[edytuj] Transport kolejowy
Przez miasto przebiegają działające linie kolejowe:
- w kierunku Krzyża Wielkopolskiego (na wschód) oraz Kostrzyna nad Odrą (na zachód) – jest to fragment dawnej Królewskiej Kolei Wschodniej z Berlina do Królewca.
- w kierunku Zbąszynka,
W mieście istnieje 5 działających stacji kolejowych, z czego najważniejsza to Dworzec Gorzów Wielkopolski
Gorzów jest siedzibą spółek produkcyjnych i usługowych związanych z transportem kolejowym, m.in. Gorzów Wagony (naprawy i renowacje wagonów) oraz Simatra (produkcja cystern).
[edytuj] Transport wodny śródlądowy
W Gorzowie znajduje się niewielki port rzeczny na Warcie, jednakże znaczenie transportu wodnego obecnie jest bardzo małe.
[edytuj] Transport lotniczy
Najbliższe porty lotnicze:
- Port lotniczy Szczecin-Goleniów
- Port lotniczy Zielona Góra-Babimost
- Port lotniczy Poznań-Ławica
- Zespół portów lotniczych miasta Berlina.
[edytuj] Edukacja
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Edukacja w Gorzowie Wielkopolskim.
Miasto jest ważnym ośrodkiem akademickim zachodniej Polski. Pierwszą szkołą wyższą w powojennym Gorzowie było utworzone w 1947 roku Wyższe Seminarium Duchowne, które następnie przeniesiono w 1952 roku do Paradyża. Obecnie najważniejsze placówki szkolnictwa wyższego to:
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim,
- AWF w Poznaniu – Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wielkopolskim,
- Wyższa Szkoła Biznesu w Gorzowie Wielkopolskim,
- Wyższa Informatyczna Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim.
Ponadto w Gorzowie funkcjonuje szereg filii i ośrodków zamiejscowych uczelni z najbliższych miast akademickich. Obecnie realizowana jest koncepcja połączenia dwóch publicznych szkół wyższych: PWSZ oraz ZWKF, co w perspektywie zaowocować ma utworzeniem w Gorzowie uczelni akademickiej - Akademii Gorzowskiej. Miasto posiada również rozwiniętą sieć placówek oświaty. Działa m.in. 8 publicznych liceów ogólnokształcących oraz szereg zespołów szkół szkolnictwa zawodowego. Działają dwie publiczne szkoły muzyczne (I i II stopnia oraz I stopnia), jak również liceum plastyczne. Gorzów posiada także dużą liczbę szkół niepublicznych wszystkich szczebli. Ponadto w mieście funkcjonują dwie instytucje publiczne nadzorujące i wspomagające oświatę na obszarze województwa: Lubuskie Kuratorium Oświaty oraz Wojewódzki Ośrodek Metodyczny.
[edytuj] Kultura i sztuka
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Kultura w Gorzowie Wielkopolskim.
[edytuj] Najważniejsze cykliczne imprezy kulturalne
- Biennale Sztuki Sakralnej
- Dni Gorzowa
- Gorzowskie Spotkania Teatralne
- Gorzów Jazz Celebrations (do 2004 r. – Pomorska Jesień Jazzowa)
- Konfrontacje Fotograficzne
- Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Jana Sebastiana Bacha
- Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich "Romane Dyvesa"
- Reggae nad Wartą
[edytuj] Znani gorzowscy twórcy i wykonawcy
- Adam Bałdych – muzyk;
- Piotr Bukartyk wykonawca poezji śpiewanej;
- Edward Dębicki założyciel Cygańskiego Teatru Muzycznego "Terno", dyrektor i kierownik artystyczny Międzynarodowych Spotkań Cygańskich w Gorzowie "Romane Dyvesa";
- Irena Dowgielewicz – poetka, pisarka;
- Viktor Klemperer;
- Ryszard Krynicki – poeta oraz wydawca;
- Michał Kwiatkowski – piosenkarz, wokalista, muzyk, występował w Szansie na sukces, znany również we Francji z programu Star Academy (odpowiednik polskiego Idola);
- Krystyna Prońko – piosenkarka;
- Bronisława Wajs zwana też Papuszą – poetka, pisarka romskiego pochodzenia;
- Christa Wolf.
- Tadeusz Zaborowski – twórca i były redaktor naczelny wydawnictwa literacko-artystycznego LAMUS
[edytuj] Muzea
[edytuj] Wybrane biblioteki
- Biblioteka Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim
- Biblioteka Pedagogiczna w Gorzowie Wielkopolskim
- Biblioteka Wyższej Szkoły Biznesu w Gorzowie Wielkopolskim
- Biblioteka Zamiejscowego Wydziału Kultury Fizycznej w Gorzowie Wielkopolskim
- Główna Biblioteka Lekarska w Warszawie
- Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gorzowie Wielkopolskim
[edytuj] Teatry
- Teatr im. J. Osterwy w Gorzowie Wlkp.
- Teatr Kreatury
- Cygański Teatr Muzyczny "Terno"
- Amfiteatr Gorzowski
- Teatr Na Murku
[edytuj] Kina
- Kino Kopernik – kino znajdujące się w Gorzowie Wielkopolskim przy ul. Warszawskiej w centrum miasta. Zostało oddane do użytku w 1975 roku. Posiada widownię na 570 osób.
- Kino Słońce – stare kino znajdujące się w centrum miasta przy ul. Chrobrego.
- Kino 60 krzeseł – kino mieszczące się w Miejskim Ośrodku Sztuki przy ul. Pomorskiej 73. Jest to kino gdzie wyświetlane są produkcje filmowe niekomercyjne, jest to kino dla widzów ceniących nietypowe produkcje filmowe. Kino powstało we wrześniu 2002 roku. Projekcje odbywają się od września do czerwca.
[edytuj] Inne instytucje kultury i sztuki
- Ośrodek kultury francuskiej "Alliance Francaise"
- Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim
- Grodzki Dom Kultury w Gorzowie Wlkp.
- Mała Galeria Gorzowskiego Towarzystwa Fotograficznego
- Miejskie Centrum Kultury w Gorzowie Wlkp.
- Miejski Ośrodek Sztuki w Gorzowie Wlkp.
- Młodzieżowy Dom Kultury w Gorzowie Wlkp.
- Jazz Club "Pod Filarami"
- Dom Kultury "Małyszyn"
- Klub Myśli Twórczej "Lamus"
- Klub Nauczyciela
- Europejski Instytut Literacki WYSPA w Gorzowie Wlkp.
[edytuj] Opieka zdrowotna
[edytuj] Publiczne instytucje opieki zdrowotnej
- Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wlkp.
- Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Gorzowie Wlkp.
- Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp.
- Lubuskie Centrum Zdrowia Publicznego w Gorzowie Wlkp.
- Okręgowa Izba Lekarska w Gorzowie Wlkp.
- Samodzielna Publiczna Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Gorzowie Wlkp.
- SPZOZ "Obwód Lecznictwa Kolejowego"
- Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska w Gorzowie Wlkp.
- Wojewódzka Kolumna Transportu Sanitarnego w Gorzowie Wlkp.
- SPZOZ MSWiA w Zielonej Górze, Przychodnia w Gorzowie Wlkp.
- Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Zielonej Górze, Oddział w Gorzowie Wlkp.
- Lubuski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w Zielonej Górze, Delegatura w Gorzowie Wlkp.
[edytuj] Tereny zielone w mieście
![]() |
Parki i skwery Gorzowa Wielkopolskiego |
---|---|
Park Leśny Czechówek | Park Górczyński | Skwer im. Ireny Dowgielewiczowej | Park im. Kopernika | Park im. Siemiradzkiego | Park Słowiański | Park Wiosny Ludów | Skwer Wolności | Park Zacisze |
[edytuj] Media
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Media w Gorzowie Wielkopolskim.
[edytuj] Prasa
- Gorzowskie wydanie Gazety Wyborczej
- Ziemia Gorzowska – tygodnik
- Gazeta Lubuska – oddział w Gorzowie
- Tylko Gorzów – tygodnik
- Co w mieście piszczy – tygodnik
[edytuj] Radio
- Radio Miejskie Gorzowa – lokalna rozgłośnia Polskiego Radia, filia Radia Zachód
- Radio Eska Gorzów Wlkp.
- Radio Plus Gorzów Wlkp.
- Radio Zachód – oddział w Gorzowie
[edytuj] Telewizja
- TVP3 Gorzów
- TMG - Telewizja Miejska Gorzów
- Telewizja Tele-Top
- TV Odra Gorzów Wielkopolski
[edytuj] Sport
[edytuj] Kluby sportowe
- Aeroklub Gorzowski
- Automobilklub Gorzowski
- AZS-AWF Gorzów – aikido, akrobatyka sportowa, judo, kajakarstwo, kulturystyka, lekkoatletyka, piłka ręczna, wioślarstwo, zapasy
- AZS PWSZ Sowood Gorzów Wielkopolski – koszykówka kobiet
- Centrum Sportowo-Rehabilitacyjne "Słowianka"
- Stal Gorzów – Żużlowy Klub Sportowy
- Gorzowski Klub Piłkarski
- GMKS "Kadet" – strzelectwo sportowe
- GTPS Gorzów siatkówka
- Miejski Klub Pływacki "Słowianka"
- Międzyszkolny Ośrodek Sportowy
- MKKS Gorzów – kajakarstwo
- KS Admira – kajakarstwo
- Ośrodek Sportu i Rekreacji – łucznictwo
- ZTKKF Gorzów – piłka nożna kobiet, piłka ręczna mężczyzn
- Gorzovia Altvater Gorzów Wlkp. – tenis stołowy
- Gorzowski Serwis Sportowy
[edytuj] Gorzowscy sportowcy
- Edward Jancarz - żużlowiec
- Tomasz Kucharski - wioślarz, złoty medalista z Olimpiady w Atenach
- Sebastian Świderski - siatkarz
- Piotr Świst - żużlowiec
- Waldemar Wspaniały - trener siatkarzy, były trener Stilonu Gorzów oraz reprezentacji Polski
[edytuj] Turystyka
Okolice Gorzowa to region atrakcyjny dla miłośników przyrody i osób chcących odetchnąć od wielkich miast i spędzić czas na łonie natury. Każdy turysta znajdzie tu wytchnienie nad setkami jezior, otoczonych tysiącami hektarów lasów i puszcz (największą jest Puszcza Gorzowska).
[edytuj] Podział terytorialny miasta
Więcej: Podział administracyjny Gorzowa Wielkopolskiego
[edytuj] Dzielnice miasta
Baczyna • Chróścik • Chwalęcice • Górczyn • Janice • Karnin • Małyszyn • Nowy Dwór • Piaski • Siedlice • Śródmieście • Wieprzyce •
Zakanale • Zawarcie • Zieleniec
[edytuj] Osiedla miasta
![]() |
osiedla Gorzowa Wielkopolskiego |
---|---|
Chemik | Dolinki | Parkowe | Piaski | Przylesie | Sady | Słoneczne | Staszica | Ułańskie | Ustronie | Zacisze |
[edytuj] Zobacz też
- Tramwaje w Gorzowie Wielkopolskim
- Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy
- Miasta w Polsce
- Związek Miast Polskich
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Fotorelacje z gorzowskich inwestycji
- Gorzów Wielkopolski - Portal gorzow24.pl
- Oficjalna strona Miasta Gorzowa Wlkp.
- Miejski Zakład Komunikacji w Gorzowie
- Portal Komunikacji Miejskiej w Gorzowie
- Strona o Gorzowie
- Baza firm z miasta i okolic
- Informacja NIK o realizacji inwestycji drogowych w Gorzowie Wielkopolskim finansowanych ze środków publicznych w latach 1999-2004 (2006)
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Miasta na prawach powiatu: Gorzów Wielkopolski | Zielona Góra
Powiaty: gorzowski | krośnieński | międzyrzecki | nowosolski | słubicki | strzelecko-drezdenecki | sulęciński | świebodziński | wschowski | zielonogórski | żagański | żarski
Białystok • Bydgoszcz • Gdańsk • Gorzów Wielkopolski • Katowice • Kielce • Kraków • Lublin • Łódź • Olsztyn • Opole • Poznań • Rzeszów • Szczecin • Toruń • Warszawa • Wrocław • Zielona Góra
Babimost • Bytom Odrzański • Cybinka • Czerwieńsk • Dobiegniew • Drezdenko • Gorzów Wielkopolski • Gozdnica • Gubin • Iłowa • Jasień • Kargowa • Kostrzyn nad Odrą • Kożuchów • Krosno Odrzańskie • Lubniewice • Lubsko • Łęknica • Małomice • Międzyrzecz • Nowa Sól • Nowe Miasteczko • Nowogród Bobrzański • Ośno Lubuskie • Rzepin • Skwierzyna • Sława • Słubice • Strzelce Krajeńskie • Sulechów • Sulęcin • Szlichtyngowa • Szprotawa • Świebodzin • Torzym • Trzciel • Witnica • Wschowa • Zbąszynek • Zielona Góra • Żagań • Żary